Миржамилова Ҳулкар Нурали қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақидаги эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қишлоқ хўжалигида сувдан фойдаланиш иқтисодий самарадорлигини оширишнинг истиқболли йўналишлари (Қашқадарё вилояти мисолида)”, 08.00.04 – “Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти” (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.2.PhD/Iqt5330.
Илмий раҳбар: Шохўжаева Зебо Сафоевна, иқтисодиёт фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бердақ номидаги Қорақалпоқ давлат университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Бердақ номидаги Қорақалпоқ давлат университети,  PhD.03/30.01.2020.I.20.06.
Расмий оппонентлар: Убайдуллаев Кайрулла, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Аманбаев Аманали Оразбаевич, иқтисодиёт фанлари фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади қишлоқ хўжалигида сувдан фойдаланиш самарадорлигини оширишнинг истиқболли йўналишларига қаратилган илмий таклиф ҳамда амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қишлоқ хўжалигида экинлар ҳосилдорлиги, сув сарфи, сувни тежовчи технологияларнинг мавжудлиги ва ер мелиорацияси даражаси кўрсаткичлар асосида ишлаб чиқилган “Сувдан фойдаланиш самарадорлиги индекси” (ССИ)нинг “паст самарадорлик” (0 – 0,30), “ўртача самарадорлик” (0,31 – 0,60), “меъёрдаги самарадорлик” (0,61 – 0,80), “юқори самарадорлик” (0,81 – 1,00) даражаларига мувофиқ сув ресурсларидан самарали фойдаланган фермер хўжаликларини иқтисодий рағбатлантириш таклифи асосланган;
cув истеъмолчилари томонидан тўловларни олинган сув ҳажми бўйича белгилашда бир бирлик сув етказиш таърифини сув хўжалигининг махсус хизмати томонидан йиллик ҳисобий харажатлар миқдори ҳамда сув хўжалигининг махсус хизмати томонидан ажратиладиган кўп йиллик ўртача ҳисобий сув олиш лимити асосида аниқлаш орқали сув ресурсларини тежалиши, ҳосилдорликнинг ошиши ва сув танқислиги хавфини камайтириш асосланган;
муайян қишлоқ хўжалиги маҳсулотини ишлаб чиқариш учун сарфланган сув ҳажмига асосланувчи “Сув эквивалентида маҳсулот самарадорлиги (СЕМС)” кўрсаткичидан фойдаланиш орқали сувдан фойдаланишнинг ҳақиқий самарадорлигини баҳолаш ва сув тежовчи технологияларни иқтисодий жиҳатдан асослаш таклифи ишлаб чиқилган;  
Қашқадарё вилоятида пахта ва ғалла ҳосилдорлигининг маҳсулот етиштиришда сарфланган сув миқдорига боғлиқ прогноз параметрлари ҳамда сувдан фойдаланиш самарадорлигига таъсир этувчи омилларнинг 2030-йилгача бўлган прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Қишлоқ хўжалигида сувдан фойдаланишнинг иқтисодий самарадорлигини оширишнинг истиқболли йўналишлари бўйича олинган таклиф ва амалий тавсиялар асосида:
қишлоқ хўжалигида экинлар ҳосилдорлиги, сув сарфи, сувни тежовчи технологияларнинг мавжудлиги ва ер мелиорацияси даражаси кўрсаткичлар асосида ишлаб чиқилган “Сувдан фойдаланиш самарадорлиги индекси” (ССИ)нинг “паст самарадорлик” (0 – 0,30), “ўртача самарадорлик” (0,31 – 0,60), “меъёрдаги самарадорлик” (0,61 – 0,80), “юқори самарадорлик” (0,81 – 1,00) даражаларига мувофиқ сув ресурсларидан самарали фойдаланган фермер хўжаликларини иқтисодий рағбатлантириш бўйича таклиф Ўзбекистон Республикаси Қашқадарё вилояти ҳокимлиги фермер хўжаликларини сувдан фойдаланиш самарадорлиги бўйича индексланишида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Қашқадарё вилояти ҳокимлигининг 2025 йил 3 сентябрдаги 02-02/7497-сон маьлумотномаси). Мазкур илмий таклиф индекси динамикасига кўра, фермерлар томонидан сувни тежовчи технологияларни кенгроқ жорий этилиши, самарасиз хўжаликлар молиявий босим остида бўлиб, ислоҳ қилиниши, экинлар ҳосилдорлиги ортиб, сув сарфи камайишига муаййан даражада хизмат қилган;
cув истеъмолчилари томонидан тўловларни олинган сув ҳажми бўйича белгилашда бир бирлик сув етказиш таърифини сув хўжалигининг махсус хизмати томонидан йиллик ҳисобий харажатлар миқдори ҳамда сув хўжалигининг махсус хизмати томонидан ажратиладиган кўп йиллик ўртача ҳисобий сув олиш лимити асосида аниқлаш орқали сув ресурсларини тежалиши, ҳосилдорликнинг ошиши ва сув танқислиги хавфини камайтириш таклифи Ўзбекистон Республикаси Қашқадарё вилояти ҳокимлиги томонидан амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қашқадарё вилояти ҳокимлигининг 2025 йил 3 сентябрдаги 02-02/7497-сон маьлумотномаси). Мазкур илмий таклиф сув истеъмоли ҳажмлари реал вақт режимида мониторинг қилиниши, сув тақсимотида адолат ва шаффофлик кучайиши, сувдан ноқонуний фойдаланиш ҳолатлари камайиши, сув тежовчи технологияларни жорий этишга фермерлар ва деҳқон хўжаликларининг қизиқиши ортиб, сув ресурсларининг тежалишига, ҳосилдорликнинг ошишига ва сув танқислиги хавфини камайтиришга муаййан даражада хизмат қилган;
муайян қишлоқ хўжалиги маҳсулотини ишлаб чиқариш учун сарфланган сув ҳажмига асосланувчи “Сув эквивалентида маҳсулот самарадорлиги (СЕМС)” кўрсаткичидан фойдаланиш орқали сувдан фойдаланишнинг ҳақиқий самарадорлигини баҳолаш ва сув тежовчи технологияларни иқтисодий жиҳатдан асослаш таклифи Ўзбекистон Республикаси Қашқадарё вилояти ҳокимлиги томонидан амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қашқадарё вилояти ҳокимлигининг 2025 йил 3 сентябрдаги 02-02/7497-сон маьлумотномаси). Мазкур таклиф сув ресурсларига нисбатан юқори самарали экинлар устувор этиб танланиши, суғориш режаси экин турига мос ҳолда оптималлаштирилиши ва сув ресурсларининг стратегик бошқаруви кучайиши, яъни сув танқислиги даврида фақат СЕМС паст бўлган экинлар экилиши йўлга қўйилишида муаййан даражада хизмат қилган;
Қашқадарё вилоятида пахта ва ғалла ҳосилдорлигининг маҳсулот етиштиришда сарфланган сув миқдорига боғлиқ прогноз параметрлари ҳамда сувдан фойдаланиш самарадорлигига таъсир этувчи омилларнинг 2030 йилга қадар ишлаб чиқилган прогноз кўрсаткичлари бўйича таклифлар Ўзбекистон Республикаси Қашқадарё вилояти ҳокимлиги томонидан амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қашқадарё вилояти ҳокимлигининг 2025 йил 3 сентябрдаги 02-02/7497-сон маьлумотномаси). Мазкур таклиф вилоятда 2030 йилда 2024 йилга нисбатан пахта ҳосилдорлиги ўртача ўсиш суръати 4,12 фоизни, ғалла ҳосилдорлиги ўртача ўсиш суръати 2,7 фоизни ташкил этиши, шунингдек, бир куб ҳажмдаги етказиб берилган сувга тўғри келадиган эксплуатация харажатлари ўртача 9,25 фоиз ўсиш имкониятларини кенгайтиришга муаййан даражада хизмат қилган.