Ҳамдамова Нозима Муқимовнанинг фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумот.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Бўлажак технология фани ўқитувчиларнинг касбий-методик компетентлигини ривожлантириш назарияси ва методикаси”. 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (технология).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1.DSc/Ped864
Илмий маслаҳатчи: Қаҳҳоров Сиддиқ Қаҳҳорович, педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи ва ИК рақами: Бухоро давлат университети PhD.03/30.12.2019.Ped.72.04
Расмий оппонентлар: Қўйсинод Одил Алмуратович, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор; Ҳамидов Жалил Абдурасулович, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор; Якубов Сабир Халмурадович, техника фанлари доктори (DSc), профессор;.
Етакчи ташкилот: Чирчиқ давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади олий таълим муассасаларида бўлажак технология фани ўқитувчиларнинг касбий-методик компетентлигини ривожлантириш назарияси ва методикасини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бўлажак технология фани ўқитувчиларининг касбий-методик компетентлигини ривожлантиришнинг педагогик имкониятлари бакалаврларнинг умумий ва касбий компетенсияларни эгаллашини таъминлайдиган фанлар ва амалиётлари талабларига устуворлик бериш асосида педагогик тизим (умумий мақсад ва ягона фаолият) таркибий элементлари, касбий тайёргарлик хусусиятлари, назарий ва амалий тайёргарлик компонентлари аниқлаштирилган;
бўлажак технология фани ўқитувчилари касбий-методик тайёргарлиги компонентлари назарий тайёрлаш, педагогик-психологик, методик билимлар, амалий тайёргарлик, илъор техника-технологияларни ўзлаштириши ҳамда замонавий ёндашувларни (коммуникатив, акмеологик, тизимли, прогностик, шахсга йўналтирилган, креатив, компетенсиявий, интегратив, синергетик) умумий ва хусусий жиҳатларига устуворлик бериш асосида касбий шаклланиши жараёнида эгаллаши лозим бўлган касбий-педагогик малакалари такомиллаштирилган;
бўлажак технология фани ўқитувчиларининг касбий-методик компетентлигини ривожлантириш методикаси инновацион таълим технологиялари (Case-study, лойиҳа методи, муаммоли вазият, ролли ўйинлар, инфографика)га методлаига устуворлик бериш асосида педагогик фаолиятда амалий ишга йўналтириш, касбга тайёрлаш, креатив фикрлашни ривожлантиришда (виртуал лабораториялар, СТЕАМ технология)лари мажбурий фанлар ўқув дастурлари мазмунига киритиш асосида такомиллаштирилган;
олий таълим тизимида бўлажак технология фани ўқитувчиларининг касбий-методик компетентлигини ривожлантиришни такомиллаштиришнинг ташкилий-тузулмавий модели компонентлари мотивацион-мақсадга йўналтирилган, тузилмали-мазмунли, мазмунли-технологик, натижавий баҳолаш мезонларига устуворлик бериш асосида мажбурий фанлардан мустақил таълимни Wеб платформа воситасида ташкил қилишнинг методик имкониятлари такомиллаштирилган;
бўлажак технология фани ўқитувчиларининг касбий-методик компетентлигини ривожланганлик даражаларини баҳолаш мезон кўрсаткичлари (фаолиятли, когнитив ва мотивацион) кўсаткичлари юқори самарадорликга эришишни таъминнловчи инновастион технологияларнинг самарали тадбиқ этиш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Олий таълим муассасаларида бўлажак технология фани ўқитувчиларнинг касбий-методик компетентлигини ривожлантириш назарияси ва методикасини такомиллаштириш бўйиша олинган натижалар асосида:
бўлажак технология фани ўқитувчиларининг касбий-методик компетентлигини ривожлантиришнинг педагогик имкониятлари бакалаврларнинг умумий ва касбий компетенсияларни эгаллашини таъминлайдиган фанлар ва амалиётлари талабларига устуворлик бериш асосида педагогик тизим (умумий мақсад ва ягона фаолият) таркибий элементлари, касбий тайёргарлик хусусиятлари, назарий ва амалий тайёргарлик компонентлари аниқлашга оид тавсиялари “Технологик таʼлим практикуми” номли дарслик мазмунига сингдирилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022-йил 9-сентябрдаги 302-сонли буйруғи, 302-0189 нашр рухсатномаси). Натижада, бўлажак технология фани ўқитувчиларининг касбий-методик компенетлигини ривожлантиришга эришилган;
бўлажак технология фани ўқитувчилари касбий-методик тайёргарлиги компонентлари назарий тайёрлаш, педагогик-психологик, методик билимлар, амалий тайёргарлик, илъор техника-технологияларни ўзлаштириши ҳамда замонавий ёндашувларни (коммуникатив, акмеологик, тизимли, прогностик, шахсга йўналтирилган, креатив, компетенсиявий, интегратив, синергетик) умумий ва хусусий жиҳатларига устуворлик бериш асосида касбий шаклланиши жараёнида эгаллаши лозим бўлган касбий-педагогик малакалари такомиллаштиришга оид таклиф ва тавсиялар асосида “Технологик маданият ва компетентлик асослари” номли дарслик яратилган (Олий таълим, фан инновациялар вазирлигининг 2023-йил 29-сентябрдаги 438-сонли буйруғи, 438207 нашр рухсатномаси). Натижада, бўлажак технология фани ўқитувчиларининг касбий-методик компетентлигини ривожлантириш учун педагогик шарт-шароит яратилган;
бўлажак технология фани ўқитувчиларининг касбий-методик компетентлигини ривожлантириш методикаси инновацион таълим технологиялари (Case-study, лойиҳа методи, муаммоли вазият, ролли ўйинлар, инфографика)га методларига устуворлик бериш асосида педагогик фаолиятда амалий ишга йўналтириш, касбга тайёрлаш, креатив фикрлашни ривожлантиришда (виртуал лабораториялар, СТЕАМ технология)лари мажбурий фанлар ўқув дастурлари мазмунига киритиш асосида такомиллаштиришга оид таклифлар “Маҳсулот тайёрлаш технологияси (Сервис хизмати)” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Олий таълим, фан инновациялар вазирлигининг 2023-йил 29-сентябрдаги 438-сонли буйруғи, 438226 нашр рухсатномаси). Натижада, бўлажак технология фани ўқитувчиларининг касбий-методик компетнетлигини ривожлантирш самарали методлардан фойдаланишга эришилган;
олий таълим тизимида бўлажак технология фани ўқитувчиларининг касбий-методик компетентлигини ривожлантиришни такомиллаштиришнинг ташкилий-тузулмавий модели компонентлари мотивацион-мақсадга йўналтирилган, тузилмали-мазмунли, мазмунли-технологик, натижавий баҳолаш мезонларига устуворлик бериш асосида мажбурий фанлардан мустақил таълимни Wеб платформа воситасида ташкил қилишнинг методик имкониятлари такомиллаштиришга оид таклифлар асосида “Касб-ҳунарга йўналтириш” номли дарслик яратилган (Олий таълим, фан инновациялар вазирлигининг 2025-йил 9-июлдаги 258-сонли буйруғи, 410462 нашр рухсатномаси). Натижада, рақамли технологиялар воситасида бўлажак технология фани ўқитувчиларининг касбий-методик компетентлигини такомиллаштириш, ўқув-методик таʼминотини учун зарур шарт-шароит яратилган;
бўлажак технология фани ўқитувчиларининг касбий-методик компетентлигини ривожланганлик даражаларини баҳолаш мезон кўрсаткичлари (фаолиятли, когнитив ва мотивацион) кўсаткичлари юқори самарадорликга эришишни таъминнловчи инновастион технологияларнинг самарали тадбиқ этиш асосида такомиллаштиришга оид илмий тавсия ва таклифлар “60111300-Технологик таълим” бакалавриат таълим йўналишининг малака талаблари мазмунига сингдирилган (Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлар марказинг 2025-уил 9-сентябрдаги 02/01-01-349-сонли маълумотномаси). Натижада, бўлажак технология фани ўқитувчиларининг касбий-методик компетентлигини ривожлантириш такомиллаштириш технологияларини амалиётда қўллаш имконияти яратилган.