Абдукаримов Учқун Ғафуровичнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Гинекологик патологияли аёлларда кўкрак  бези ўсмаларининг скрининг диагностикасини мақбуллаштириш» 14.00.01 – Акушерлик ва гинекология, 14.0014 – Онкология  (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.4PhD/Tib5076
Илмий раҳбарлар: Ихтиярова Гулчехра Акмаловна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Саидов Ғафур Нормуродович тиббиёт фанлари номзоди, доцент  
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Бухоро давлат тиббиёт институти ҳузуридаги DSc.04/30.04. 2022.Tib.93.02 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Абдуллаева Лагия Мирзатуллаевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Захирова Наргиза Неъматовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор. 
Етакчи ташкилот: Козоғистон миллий  тиббиёт университети.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: гинекологик патологиялари бўлган аёлларда кўкрак бези ўсмаларини эрта ташхислаш учун маммографик скринингни мақбулаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
кўкрак  бези саратонини маммографик скрининг текшируви орқали BI-RADS 5 тоифасини аниқлаш учун уч босқичли ахборот онлайн тизимини бошқариш модул платформаси ишлаб чиқилган;
гинекологик патологияси, анамнезида бачадондан аномал қон кетиш (бачадон миомаси, аденомиоз, эндометрий гиперплазияси) бўлган аёлларда кўкрак безларида майда тугунсимон хосилалар билан бирга кечаётган холатларда (BI-RADS 2,4,5) томосинтез функциясига эга рақамли маммография назорати остида стереотаксик биопсияда олинган тўқималар намунасининг гистологик ва иммуногистохимик таҳлили асосида беморларда дифференциал ёндашувлар асосланган; 
BI-RADS-2,4,5 тоифасига кирувчи сут бези ўсмалари бўлган беморларда эстрадиол ва пролактиннинг ошган кўрсаткичлари билан мио-эндометриал патология (бачадон миомаси, аденомиоз, эндометрий гиперплазияси) мавжудлиги ўртасида тўғридан-тўғри, паст ва ўртача корреляцион боғликлиги исботланган;
сут бези ўсмалари билан бирга бачадон миомаси, аденомиоз ва эндометрийнинг гиперпластик жараёнлари касалликлари аниқланган беморларга BI-RADS-5 ривожланиш хавфини аниқлаш учун НИК усулида беморларни йўналтириш ва эрта ташхислашнинг прогностик харитаси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Гинекологик патологияли аёлларда кўкрак  бези ўсмаларининг скрининг диагностикасини мақбуллаштиришни ўрганиш натижасида олинган илмий хулосалар асосида:
биринчи илмий янгилик.  кўкрак  бези саратонини маммографик скрининг текшируви орқали BI-RADS 5 тоифасини аниқлаш учун уч босқичли ахборот онлайн тизимини бошқариш модул платформаси ишлаб чиқилган. Ижтимоий самарадорлиги: Информацион тизимини бошқариш платформасида синов тариқасида КБС скрининг текшириш модели ташкил этилди ва мақбулаштирилди. Бу тизим қуйидаги модуллардан иборат: рестр модули, ёзувларни юритиш модули, скрининг модули ва телемедицина модули, ушбу модуллар орқали кўп учрайдиган гинекологик патологиялари бўлган бемор аёлларнинг ҳолати узлуксиз назорат килиш имконини яратади. Иқтисодий самарадорлиги:  таклиф этилаётган тизимининг юқори салмоғи ижтимоий-иқтисодий самарадорликни таъминлайди. Ушбу информацион платформа орқали курак бези усмалари билан бирга куп учрайдиган гинекологик патологияси бор аёлларни доимий назорат қилиш, кассаликни олдини олиш  билан давлат бюджет маблағларини хар бир бемор учун 18400 сўм иқтисод қилиш имконини беради. Шунингдек тиббиёт ходимларнинг вақтини тежаш имконини беради. Хулоса: информацион тизим бошкариш платформаси оркали аёлларни доимий назорат килиш имкони яратилади таклиф этилаётган усул ёрдамида баҳолаш патологик бузилишлар оғиирлигини юқори аниқликда балларда, ва, мос равишда, касаллик кечишининг динамикасини, унинг башоратини ва ўтказилаётган профилактик скрининг чора-тадбирлари самарадорлигини аниқлаш имконини беради ва хар бир беморга ўртача 184000 сўм иктисодий самарадорликга эришилади;
иккинчи илмий янгилик. гинекологик патологияси, анамнезида бачадондан аномал қон кетиш (бачадон миомаси, аденомиоз, эндометрий гиперплазияси ) бўлган аёлларда кўкрак безларида майда тугунсимон хосилалар билан бирга кечаётган холатларда (BI-RADS 2,4,5) томосинтез функциясига эга рақамли маммография назорати остида стереотаксик биопсияда олинган тўқималар намунасининг гистологик ва иммуногистохимик таҳлили асосида беморларда дифференциал ёндашувлар асосланган.    Ижтимоий самарадорлиги: гинекологик патологияси (бачадон миомаси, аденомиоз, эндометрий гиперплазияси) бўлган аёлларда кўкрак безларида майда тугунсимон хосилалар билан бирга кечаётган холатларда томосинтез функциясига эга рақамли маммография назорати остида стереотаксик биопсия амалиёти ўтказилди ҳамда олинган тўқималар намунасининг гистологик  ва иммуногистохимик таҳлили амалга оширилди. Ушбу кам инвазив замонавий диагностик усул орқали кўкрак бези ўсмаларини ташхислашини амалга оширишга имкони беради. Иқтисодий самарадорлиги: кўкрак бези тугунли ўсмаларини рақамли маммография томосинтез функцияси билан бирга стереотаксик биопсия амалиётини ўтказиш бу эҳтимолий асоратларни олдини олиш ва улар фоизини пасайтириш имконини беради, ва шу билан бирга, беморнинг шифохонада стационар даволанишдан воз кечилиб,  амбулатор шароитида ўтқазилиш имконини беради ўртача беморларнингн стационарда бўлишини 3 кунга қисқартиради, шифохона харажатларини ҳар 1 беморга 54000000 сўмга камайтиради. Хулоса: даволашда замонавий тадқиқотнинг оптимал усулини танлаш, ўз вақтида беморларга қулайликлар яратиш билан бирга беморларнин стационар шароитида даволаннишдан воз кечилиб амбулатор шароитида юқори технологик диагностика усулинии қуллаш билан иқтисодий самарадорлик койка кунларнинг қисқариши эвазига давлат бюджет маблағларни 283866000 сўмга иқтисод қилинишига эришилди.
учинчи илмий янгилик. BI-RADS-2,4,5 тоифасига кирувчи сут бези ўсмалари бўлган беморларда эстрадиол ва пролактиннинг ошган кўрсаткичлари билан мио-эндометриал патология (бачадон миомаси, аденомиоз, эндометрий гиперплазияси) мавжудлиги ўртасида тўғридан-тўғри, паст ва ўртача корреляцион боғликлиги исботланган. Ижтимоий самарадорлиги: кўкрак бези ўсмалари ривожланиши стероид гормонлар (эстрадиол,пролактин) таъсири  билан мио-эндометрий патологиялари ўртасида тўғридан-тўғри паст ва ўрта  корреляцион боғлиқлик борлиги шу билан бирга аксарият холларда бир бирига узаро узвий боғликлиги аниқланган. Иқтисодий самарадорлиги: кўкрак бези ўсмалари билан бирга текширилган аёлларда гинекологик патологияси ўртасида тўғри паст ва ўрта корелляцион боғликликни ўз вактида аниқлаш, лаборатор тахлилари қонда эстродиол, прогестерон, ФСГ, ЛГ, пролактин  миқдорини аниклаш касаликнинг асоратларини башорат қилиш билан бирга бюджет сарф харажатларини 264000 сўмга иқтисод қилинишига эришилади яъни қўшимча лаборатор тахлиларга эхтиёж қолмайди. Хулоса: Кўкрак бези ўсмалари билан бирга мио эндометрий патологиясини ўртасида корреляцион боғликликни ўз вақтида аниқлаш ва башоратлаш ушбу гурухдаги беморларда келиб чиқадиган асоратларни олдини олиш шу билан бирга бюджет маблағлари 12,5 % иқтисод қилинган.
тўртинчи илмий янгилик. сут бези ўсмалари билан бирга бачадон миомаси, аденомиоз ва эндометрийнинг гиперпластик жараёнлари касалликлари аниқланган беморларга BI-RADS-5 ривожланиш хавфини аниқлаш учун НИК усулида беморларни йўналтириш ва эрта ташхислашнинг прогностик харитаси ишлаб чиқилган. Ижтимоий самарадорлиги: бачадон миомаси, аденомиоз ва эндометрийнинг гиперпластик жараёнлари каби кўп учрайдиган гинекологик касалликларга эга беморлар учун прогностик харита яратилди ва асоратлар ривожланиш хавфини аниқлаш учун информацион тизим асосида беморларни йўналтириш алгоритми ишлаб чиқиб афзалиги кўрсатилди. Иқтисодий самарадорлиги: кўп учрайдиган гинекологик патологияси бўлган аёлларда информацион тизим орқали асоратларни бахолаш, прогностик харита ишлаб чиқилганлиги шу билан бирга ушбу тизим орқали беморларни тегишли мутахасисга йўналтириш механизми яратилиб бирламчи тизим шифокорлари ва беморлар учун қулайлик яратилди, шунингдек асоратлар ривожланиш хафини ўз вақтида аниқлаб эрта ташхислаш ва даволаш билан беморларни хаёт сифатини яхшилаш, асоратларни олидини олиш орқали сарфланадиган дори дармонлар харажатини давлат бюджет маблағлари хисобидан 1240000 сўм иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: Асоратларни бахолаш прогностик харита асосида беморларда касалликларни   эрта аниқлаш билан асоратлар келиб чиқишни олдини олиш хисобига  1240000 сўм миқдорда иқтисодий самарадорликга эришилган.
Кўкрак бези тугунли ўсмаларини рақамли маммография томосинтез функцияси билан бирга стереотаксик биопсия амалиётини ўтказиш тамойиллари соғлиқни сақлаш амалиёти, жумладан, Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий амалий тиббиёт маркази Қашқадарё филиалида (2024 йил 12 август №73-т сонли буйруқ) хамда Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий амалий тиббиёт маркази Хоразм филиалида( 2025 йил 3 декабрь №49-L сонли буйруғи) клиник амалиётга тадбиқ  қилинган. Амалиётга тадбиқ бўйича ЎзРес ССВ ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2025 йил 22 майдаги қарори асосида 18/13 -сонли ягона хулоса олинган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish