Раҳимов Учқун Тошниёз ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Темир йўл транспортининг масъулиятли деталларини тайёрлаш учун юқори мустаҳкамликка эга бўлган чўян олиш технологиясини такомиллаштириш»,
05.02.01– « Машинасозликда материалшунослик. Қуймачилик. Металларга термик ва босим остида ишлов бериш. Қора, рангли ва ноёб металлар металлургияси» (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.1.PhD/Т5332.
Илмий раҳбар: Турсунов Нодиржон Қаюмжонович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат транспорт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат транспорт университети ҳузуридаги DSc.15/27.02.2020.Т.73.02 рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Адилова Зиёда Гафурджановна –техника фанлари доктори, профессор; Тураходжаев Нодир Джахонгирович – техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат техника институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: темир йўл ҳаракатланувчи таркиб тепловозларининг Д49 туридаги дизел тақсимлаш вали клапанлари қуйма корпуси учун юқори мустаҳкамликга эга бўлган чўян таркибини ва уни олиш технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
иккиламчи пўлат лом асосидаги ВЧ50 маркали юқори мустаҳкамликка эга бўлган чўян асосида механик хоссалари яхшиланган Д49 турдаги дизел тақсимлаш вали клапанлари қуйма корпусининг олиш таркиби яратилган;
индуксион тигелли печда иккиламчи пўлат лом асосидаги ВЧ50 маркали юқори мустаҳкамликка эга бўлган чўян асосида темир йўл ҳаракатланувчи таркибининг қуйма деталлари олиш технологик жараёни ишлаб чиқилган;
иккиламчи пўлат лом асосидаги ВЧ50 маркали чўян асосида темир йўл ҳаракатланувчи таркиб тепловозлари Д49 туридаги дизел тақсимлаш вали клапанларининг қуйма корпусини олиш учун қолиплаш ва стержен аралашмаларнинг рационал таркиби ва физик-механик хоссалари ишлаб чиқилган;
иккиламчи пўлат хомашёси асосида олинган металл эритмасини модификациялаш учун модификаторларнинг рационал таркиби деталларнинг қўлланилиш талабларига биноан махаллий хомашёлар асосида яратилган;
илк маротаба иккиламчи пўлат хомашёси асосида олинган ВЧ50 маркали чўяндан темир йўл ҳаракатланувчи таркиб тепловозлари Д49 туридаги дизел тақсимлаш вали клапанларининг қуйма корпусини қолиплаш ва стержен аралашмаларнинг олиш технологиялари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Иккиламчи пўлат хомашёлари асосида чўяндан темир йўл ҳаракатланувчи таркиб тепловозларининг Д49 туридаги дизел тақсимлаш вали клапанлари қуйма корпусини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
иккиламчи пўлат лом асосида индуксион тигелли печда юқори мустаҳкамликка эга бўлган чўян олиш технологияси «Қуюв-механика заводи» АЖда амалиётга жорий этилган («Ўзбекистон темир йўллари» АЖнинг 2025 йил 24-июлдаги 4/Э985-сонли маълумотномаси). Натижада, қимматбаҳо чўян ломлари ўрнига арзонроқ иккиламчи пўлат хомашёсидан фойдаланиш имконияти яратилган, бу эса қуйма маҳсулотларнинг таннархини 50 % гача камайтириш, қуйма сифатини яхшилаш ва яроқли маҳсулот чиқишини 20 % гача ошириш имконини берган;
темир йўл ҳаракатланувчи таркиб тепловозларининг Д49 туридаги дизел тақсимлаш вали клапанлари корпусини ВЧ50 маркали юқори мустаҳкамликка эга бўлган чўяндан қуйишда комплекс модификаторларнинг рационал таркиби, модификациялаш учун ковшнинг конструктив схемаси, такомиллаштирилган технологик жараён «Қуюв-механика заводи» АЖда амалиётга жорий этилган («Ўзбекистон темир йўллари» АЖнинг 2025 йил 24-июлдаги 4/Э985-сонли маълумотномаси). Натижада ВЧ50 маркали юқори мустаҳкамликка эга бўлган чўян микроструктурасида бир текис тақсимланган шар¬симон графит ҳосил бўлиши, чўзилишдаги мустаҳкамлик чегараси 27 % га, оқувчанлик чегараси 25 % га ҳамда қаттиқлиги 28 % га ошириш имконини берган;
темир йўл ҳаракатланувчи таркиби тепловозлари учун Д49 туридаги дизел тақсимлаш вали клапанларининг қуйма корпусини олиш учун рационал таркибли қолиплаш ва стержен аралашмаларни тайёрлаш технологияси «Қуюв-механика заводи» АЖда амалиётга жорий этилган («Ўзбекистон темир йўллари» АЖнинг 2025 йил 24-июлдаги 4/Э985-сонли маълумотномаси). Натижада қолип ва стержен аралашмаларининг сиқилиш ва эгилишдаги мустаҳкамлиги ўртача 7 баробарга, газ ўтказувчанлиги 2 баробарга ошириш имконини берган.