Парманов Ойбек Худойбердиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертaцияси ҳимояси ҳақида эълон

I.  Умумий маълумотлар.
Диссертaция мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Cтато-динамик бузилишларнинг кексалардаги клиник диагностик хусусиятлари ва даволаш профилактикаси чора-тадбирларини такомиллаштириш”, 14.00.13 – Неврология (тиббиёт фанлари).
Диссертaция мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2PhD/Tib4571.
Илмий раҳбар: Ўринов Мусо Болтаевич, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертaция бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти, DSc.04/30.04.2022.Tib.93.02.
Расмий оппонентлар: Қиличев Ибодулла Абдуллаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Аликулова Нигора Абдукадировна, тиббиёт фанлари доктори, профессор,    
Етакчи ташкилот: Қирғизистон давлат тиббиёт академияси.
Диссертaция йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқоднинг мақсади: Стато-динамик бузилишларни кексаларда клиник ташхислаш ва даволаш профилактик чора-тадбирларини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
кекса ёшдаги беморларда стато-динамик бузилишлар ривожланишининг салбий прогностик омиллари сифатида коморбид касалликлардан кўра, когнитив бузилишларнинг устунлик қилиши исботланиб, когнитив дисфункциялар билан мувозанат ва юриш бузилишлари орасида кучли тўғри корреляцион боғлиқлик мавжудлиги асосланган;
кекса ёшдаги беморларда стато-динамик дисфункцияларни эрта ташхислаш ва ривожланиш эҳтимоллигини башоратлашда церебрал гемодинамик (резистентлик индексининг ошиши, томир эластиклиги зарарланиши, ИМК қалинлашиш тенденцияси) бузилишларнинг ҳамда МРТдаги (лейкоареоз, энцефаломаляция, нейродегенератив ўзгаришлар) натижаларнинг диагностик аҳамияти асосланган;
кекса ёшдаги беморларда стато-динамик бузилишларни даволашда ҳамда олдини олишдакомплекс патогенетик терапияга биоакустик коррекция усулининг самарадорлиги исботланган;
клиник, неврологик, гемодинамик ва нейровизуал текширувлар таҳлилига асосан кекса ёшдаги беморларда стато-динамик бузилишларни олдини олишнинг алгоритми ишлаб чиқилган;
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Сурункали бош мия ишемияси  билан оғриган статодинамик бузилишлари мавжуд беморларда клиник-неврологик, нейропсихологик, нейровизуал текширувлар динамикаси бўйича олинган илмий натижалар асосида амалиётга татъбиқ қилиш материаллари ишлаб чиқилган. Стато-динамик бузилишлари мавжуд беморларни комплекс даволашдан олинган илмий натижалар асосида Aбу Aли ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти эксперт кенгаши томонидан 2025-йил 28-феврал «Кекса беморларда постурал беқарорликни даволаш усули» номли услубий тавсиянома тасдиқланган (25-m/040-сон маълумотномаси). Тадқиқот натижаси беморларда габапентин ва физиотерапевтик, психотерапевтик коррекция қўлланилишининг клиник аҳамиятини очиб бериш, клиник- неврологик хусусиятларни аниқлаш имконини берган. 
биринчи илмий янгилик: кекса ёшдаги беморларда стато-динамик бузилишлар ривожланишининг салбий прогностик омиллари сифатида коморбид касалликлардан кўра, когнитив бузилишларнинг устунлик қилиши исботланиб, когнитив дисфункциялар билан мувозанат ва юриш бузилишлари орасида кучли тўғри корреляцион боғлиқлик мавжудлиги асосланган. Ижтимоий самарадорлиги: кекса ёшдаги беморларда статодинамик бузилишларнинг клиник хусусиятлари уларнинг ёндош касалликларини ҳисобга олган ҳолда ҳар томонлама ўрганилиб, бу уларнинг пайдо бўлиш механизмларини ва умумий саломатлик ҳолатига қараб аниқроқ ташхислаш ва мақсадли даволашга эришилди. Иқтисодий самарадорлиги: кекса ёшдаги беморларда статодинамик бузилишларнинг стационарга мурожаатлари сони қисқариши ва даволаниш кўрсатмаси ҳисобидан ҳар бир нафар бемор учун сарфланадиган бюджет харажатларини 1000000 сўмга иқтисод қилишга эришилган. Хулоса: статодинамик бузилишларида оғир асоратларнинг олдини олиш бартараф этиш орқали кузатилиши мумкин бўлган неврологик асоратларни олдини олиш ҳисобига беморларнинг реанимацион ва стационар харажатларидан ҳар 1 бемор учун бюджет маблағлари ҳисобидан 1540000 сўмга ва бюджетдан ташқари маблағларни 615000 сўмга иқтисод қилиш имконини берди.
иккинчи илмий янгилик. кекса ёшдаги беморларда стато-динамик дисфункцияларни эрта ташхислаш ва ривожланиш эҳтимоллигини башоратлашда церебрал гемодинамик (резистентлик индексининг ошиши, томир эластиклиги зарарланиши, ИМК қалинлашиш тенденцияси) бузилишларнинг ҳамда МРТдаги (лейкоареоз, энцефаломаляция, нейродегенератив ўзгаришлар) натижаларнинг диагностик аҳамияти асосланган. Ижтимоий самарадорлиги: кекса ёшдаги беморларда статодинамик дисфункцияларни эрта ташхислаш ва ривожланиш эҳтимоллигини башоратлашда инстурментал текшириш усулларининг натижалари касалликнинг кучайишини олдини олиш, беморлар саломатлигини тиклаш ва ҳаёт сифатини яхшилаш орқали ногиронликка олиб келувчи асоратларни камайтириб, тиббий ёрдам самарадорлигини оширади. Иқтисодий самарадорлиги: клиник симптомларни, инструментал кўрсаткичларни эрта аниқланганда беморларнинг стационарга мурожаатлар сони 4 мартага камайди, мутахассис кўриги ва стандарт бўйича бажариладиган бошқа лаборатор таҳлиллар сони 2 мартага қисқариши ҳисобидан 108500 сўм, бюджетдан ташқари 102300 сўм миқдордаги харажат иқтисод қилинган. Хулоса: статодиамик бузилишлари мавжуд беморларда клиник ва инструментал кўрсаткичларни эрта ташхислаш ҳисобидан ҳар 1 нафар бемордан 135100 сўмга иқтисод қилиш имконини берган.
учинчи учинчи илмий янгилик. кекса ёшдаги беморларда стато-динамик бузилишларни даволашда ҳамда олдини олишдакомплекс патогенетик терапияга биоакустик коррекция усулининг самарадорлиги исботланган. Ижтимоий самарадорлиги:асоратларнинг оғирлигини камайтириш ва касалликнинг ривожланиш суръатини секинлаштириш учун комплекс даволаш чора-тадбирларини ишлаб чиқиш ва комплекс патогенетик терапияга биоакустик тузатиш усулини киритиш самарадорлиги баҳоланиб, шифохона юкламаси ва харажатлар камайишига, ҳамда ногиронлик кўрсаткичларининг пасайиши ва профилактик тадбирларнинг самарадорлиги ортишига эришилган. Иқтисодий самарадорлиги: янги ва кам ўрганилган диагностик ёндошув усуллари даволаш самарадорлигини ошириш, касалликнинг кучайишини олдини олишга эришилди. Шу орқали мурожаатлар сони 3 мартага камайди, мутахассис кўриги ва стандарт бўйича бажариладиган бошқа лаборатор таҳлиллар сони 2 мартага қисқариши ҳисобидан ҳар бир нафар беморга бюджет ҳисобидан 704000 сўм, бюджетдан ташқари 392000 сўм миқдордаги харажат иқтисод қилишга эришилган. Хулоса: Даволаш жараёнини самарали ташкил этиш, шифохонага қайта мурожаатлар сонини камайтириш, мутахассис кўриги ва лаборатор таҳлиллар сонининг қисқартириш ҳисобидан ҳар бир нафар бемордан 533200 сўмга иқтисод қилиш имконини берган.
тўртинчи илмий янгилик. клиник, неврологик, гемодинамик ва нейровизуал текширувлар таҳлилига асосан кекса ёшдаги беморларда стато-динамик бузилишларни олдини олишнинг алгоритми ишлаб чиқилган. Ижтимоий самарадорлиги: статодинамик бузилишлари мавжуд беморларни эрта ташхислаш peaбилитaция чopa-тaдбиpлapи aлгopитми ишлaб чиқилгaн. Бу ўз навбатида даволаш муддати ва ресурслар сарфини қисқартирди, шифохонага қайта мурожаатлар сони камайди, ҳамда меҳнатга лаёқатни тиклаш тезлашди. Иқтисодий самарадорлиги: Статодинамик бузилишлардан кейин ногиронлик ҳолатларининг камайиши, профилактика чора тадбирларининг самарадорлиги ҳисобига стационар шароитда қўлланиладиган тадбирларига кетадиган харажатлар бир нафар бемор ҳисобига 1435000 сўмга иқтисод қилишга эришилган. Хулоса: клиник, неврологик ва лаборатор кўрсакичлар маълумотларига асосланиб Статодинамик бузилишлардан кейинги асоратларни беморларда эрта башоратлаш ва профилактик алгоритмини қўллаш касалликни олдини олиш тадбирларини ишлаб чиқишда муҳим аҳамият касб этади.
Сурункали мия ишемияси билан оғриган статодинамик бузилишлари мавжуд беморларда клиник- неврологик хусусиятларни ўрганиш, вегетатив бузилишларни эрта ташхислаш ва даволаш муддатларини қисқартириш, профилактик ёрдам сифатини ошириш мақсадида соғлиқни сақлаш амалиёти, жумладан Бухоро вилояти Когон шахар тиббиёт биpлaшмacи (12.03.2025 й; буйруқ (№700-2-208-TВ/2025 сон маълумотномаси)., Навоий вилoяти кўп тapмoқли тиббиёт мapкaзи (17.03.2025; буйруқ №36 сон). клиник амалиётига тадбиқ этилди. Унинг натижасида касаллик кечиши барқарорлашган, беморларни касалхонада даволаниш муддатлари камайган ва уларнинг ҳаёт сифати ижобий томонга ўзгариши кузатилган. Илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2025 йил 7 июлдаги 21 сонли хулосаси олинган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish