Мирзаева Умидахон Муроджон қизининг фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Умумий ўрта таълим мактабларида физика ўқитишнинг методик тизимини ПИСА халқаро баҳолаш тадқиқоти топшириқлари асосида такомиллаштириш” 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (физика) ихтисослиги бўйича  фалсафа доктори (PhD) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйҳатга олинган рақам: В2024.4.PhD/Пед8709  
Илмий раҳбар: Маткаримов Акрамжон Мухтарович, Педагогика фанлари фалсафа доктори (PhD), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Наманган давлат техника университети, PhD.03/30.11.2022.ФМ/Т.66.04.
Расмий оппонентлар: Абдуллаев Сафибулло Хабибуллаевич – Наманган давлат педагогика институти профессори, педагогика фанлари доктори; Аюпов Қутбиддин  – Тошкент давлат техника университети профессори, физика-математика фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат  университети.    
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик. 
II. Тадқиқотнинг мақсади: умумий ўрта таълим мактабларида физика фанини ўқитишнинг методик тизимини ПИСА халқаро баҳолаш дастури топшириқлари асосида такомиллаштириш юзасидан илмий асосланган таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
ўқувчиларда ПИСА халқаро баҳолаш тадқиқоти асосида физикадан таянч ва фанга оид компетенцияларни ривожлантиришнинг методик жиҳатлари ва педагогик шарт-шароитлари халқаро баҳолаш тадқиқоти концепциясида келтирилган табиий-илмий саводхонликни баҳолашнинг ёзма ва визуал ифодалаш, илмий ва ижтимоий муаммоларни ҳал қилиш, турли ғояларни илгари суриш, креатив фикрлаш ва гўяларни баҳолаш ҳамда такомиллаштириш каби концептуал мезонлари миллий ўқув дастури талабларини адекват намоён бўлиш даражасини мазмунли тавсифини қатъий белгилаш орқали аниқлаштирилган;
умумтаълим мактабларида физика фанини ўқитишнинг методик тизимини ПИСА халқаро баҳолаш тадқиқоти концепциясига мувофиқ ривожлантириш имкониятлари билимларни трансформация қилишнинг интрамондиал ҳамда интермондиал шакллари ва физика фанидан топшириқ шакллантиришнинг “билимларни етказиш”, “методик билимларни ривожлантириш”, “коммуникация қилиш” ва “баҳолаш” босқичларини глобал, сиёсий, иқтисодий, ижтимоий, атроф-муҳит, фан ва технологияларга доир контекстуал маълумотларни ўқув жараёнига интенсив таъсирчанлик муҳитида киритиш орқали аниқлаштирилган; 
физика фанидан ПИСА халқаро баҳолаш тадқиқоти топшириқларига эквивалент топшириқлар ишлаб чиқиш адаптив методик ёндашувлари халқаро баҳолаш тадқиқоти асосида табиий-илмий саводхонликни баҳолашнинг илм-фан моҳиятини англаш, ўрганилган билимларни қўллаш, ҳодисаларни тушунтириш, табиий-илмий маълумотларни баҳолай олиш, илмий мулоқот қилиш каби мезонларини ўқувчиларнинг когнитив мустақиллигини таъминлаш, уларда эмоционал лабилизацияни келтириб чиқариш, самарадорлик преференцияларини муаммоли вазиятлар билан интегративлигини таъминлаш мантиқига устуворлик бериш асосида такомиллаштирилган;
“Умумий ўрта таълим мактабларида физика ўқитишнинг методик тизимини ПИСА халқаро баҳолаш тадқиқоти топшириқлари асосида такомиллаштириш” модели табиий фанларга доир методологик, эпистемик билимлар ҳамда ҳодисаларни илмий тушуниш, илмий тадқиқотларнинг лойиҳалаш ва баҳолаш, маълумотлар ва далилларни илмий талқин қилиш компетенцияларни табиий фанларга қизиқиш, тадқиқ этилаётган масалага илмий ёндашиш, глобал миқёсида табиий фанларга доир масалалардан хабардорлик каби когнитив муносабатларни тақозо этувчи амалий блокларни компонентлар шартланганлиги тарзида рекурсив механизм сифатида талқин қилиш орқали такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Умумий ўрта таълим мактабларида физика ўқитишнинг методик тизимини ПИСА халқаро баҳолаш тадқиқоти топшириқлари асосида такомиллаштириш бўйича ўтказилган тадқиқот натижалари асосида:
ўқувчиларда ПИСА халқаро баҳолаш тадқиқоти асосида таянч ва фанга оид компетенсияларни ривожлантиришнинг методик жиҳатлари табиий-илмий саводхонликни баҳолашга доир визуал ифодалаш, илмий ва ижтимоий муаммоларни фан нуқтаи назаридан таҳлил қилиш каби  
халқаро тажрибаларни физика фани миллий ўқув дастурида келтирилган билим ва амалиёт интеграциясига доир талаблари билан адекват даражада уйғунлашуви асосида аниқлаштирилган методик жиҳатлари “ПИСА топшириқлар тўплами” ўқув қўлланмаси мазмунига сингдирилган (Андижон давлат университети ректорининг 2024-йил 12-июндаги 0102554-сонли буйруғига асосан берилган 554-27-рақамли ўқув адабиётининг нашр рухсатномаси). Натижада, умумий ўрта таълим мактаби ўқувчиларининг ПИСА халқаро баҳолаш тадқиқоти концепциясига мувофиқ физика фанидан таянч ва фанга оид компетенцияларини ривожлантириш методик таъминоти такомиллаштирилган;
физика фанини ўқитишнинг методик тизимини ПИСА халқаро баҳолаш тадқиқоти консепсиясига мувофиқ равишда ривожлантириш имкониятлари физик тушунчаларни англаш, илмий фикр билдириш ва асослашга доир билимларни фанлараро контекстларда трансформация қилиш босқичлари билан интеграциялаш асосида аниқлаштирилган таклиф ва тавсиялар “Физика” ўқув қўлланмаси мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновация вазирлигининг 2024-йил 25-июндаги 218-сон буйруғига асосан берилган 218-170 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада, умумий ўрта таълим мактаблари табиий фан ўқитувчиларининг ПИСА халқаро баҳолаш тадқиқотига асосан топшириқлар ишлаб чиқиш бўйича дидактик ва тестологик компетенцияларини ривожланишига эришилган;
ПИСА халқаро баҳолаш топшириқларига эквивалент бўлган ўқув топшириқларини шакллантиришнинг адаптив ёндашувлари табиий-илмий саводхонликни ўрганилган билимларни реал ҳаётий вазиятларда қўллай олиш, илмий мулоқот қилиш каби мезонларини ўқувчиларнинг когнитив мустақиллигини таъминлаш, эмоционал лабилизация даражасини фаоллаштириш билан интеграциялаш орқали такомиллаштирилган ва Гроне таълим академияси томонидан амалга оширилган Phy-Didacta “Таълим 5.0 шароитида физика фанидан дидактик материаллар шакллантириш” лойиҳасида фойдаланилган (Германия Федератив Республикаси Грона таълим Академияси томонидан 2025-йил 2-сентябрда берилган маълумотома). Натижада, физика фанини ўқитиш орқали ўқувчиларни халқаро баҳолаш тадқиқотлари концепциясига мувофиқ таянч компетенцияларини ривожланишига эришилган;
“Умумий ўрта таълим мактабларида физика ўқитишнинг методик тизимини ПИСА халқаро баҳолаш тадқиқоти топшириқлари асосида такомиллаштириш” модели маълумотлар ҳамда далилларни илмий талқин қилиш, глобал миқёсдаги муаммолар бўйича хабардорлик ва когнитив муносабатларини рекурсив механизм сифатида талқин қилиш асосида такомиллаштирилган, ҳамда, “Умумий физика фанидан билимларни назорат қилишда ПИСА баҳолаш дастуридан фойдаланиш” дарслиги мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновация вазирлигининг 2024-йил 27-декабрдаги 485-сон буйруғига асосан берилган 898429- рақамли нашр рухсатномаси). Натижада, ПИСА халқаро баҳолаш тадқиқоти топшириқлари асосида физика фанини ўқитишнинг амалий намуналари шакллантирилган.