Жўраева Гулзира Илҳомжон қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон матни
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Электрон тижоратни ривожлантиришда рақамли технологиялардан фойдаланишни такомиллаштириш” 08.00.16 – “Рақамли иқтисодиёт ва халқаро рақамли интеграция” бўйича ихтисослик.
Диссертация мавзуси рўйҳатга олинган рақам: B2022.2.PhD/Iqt2365.
Илмий раҳбар: Расулова Дилфуза Валиевна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Бизнес ва тадбиркорлик олий мактаби.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Бизнес ва тадбиркорлик олий мактаби, DSc.19/04.07.2023.1.88.01 рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар:
Кенжабаев Аман Турғунович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор;
Абдуллаев Мунис Қурбонович, иқтисодиёт фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади электрон тижоратни ривожлантиришда рақамли технологиялардан фойдаланиш самарадорлигини янада оширишга қаратилган илмий - услубий ва амалий тавсияларни ишлаб чиқишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгиликлари:
электрон тижоратда сунʼий интеллект асосида автоматлаштирилган мижоз таҳлилини жорий этиш орқали харидор хатти-ҳаракатларини реал вақт режимида башорат қилиш тизими ишлаб чиқилди;
электрон тижорат платформалари орқали истеъмолчиларнинг мақсадли аудиторияси билан муносабатлар жараёнида коммуникация, конверсия ва монетизация қилиш босқичларини мос бўлган стратегиялардан фойдаланиш имконини берувчи механизм таклиф этилган;
мобил иловалар асосида ишловчи электрон тижорат тизимларининг фойдаланувчи хатти-ҳаракатига таъсирини таҳлил қилувчи регрессия модели таклиф қилинди;
чизиқли тренд моделлардан фойдаланиш асосида электрон савдо майдончасини ривожланишининг 2026-йил ойлар кесимида прогноз кўрсаткичлари аниқланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Электрон тижоратни рақамли технологиялар асосида ривожлантириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
электрон тижоратда сунʼий интеллект асосида автоматлаштирилган мижоз таҳлилини жорий этиш орқали харидор хатти-ҳаракатларини реал вақт режимида башорат қилиш тизими “Дастурий маҳсулотлар ва ахборот технологиялари технологик парки дирекцияси” МЧЖ (2025-йил 15-июл 33-03-1/1161 – сон маълумотнома), Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлиги (2025-йил 15-июлдаги №33-08/6187-сон маълумотнома) томонидан амалиётга жорий этилган. Ушбу илмий таклифларнинг амалиётга жорий қилиниши натижасида электрон тижорат платформалари реал вақтли прогноз орқали мижозни ушлаб қолиш даражаси 32% га ошишга эришиши имконияти исботланди. Бу эса аҳолига янада сифатли хизмат кўрсатиш, тезкор етказиб бериш ва қулай нархларни тақдим этиш билан бирга, платформаларнинг барқарор ўсиши ҳисобига янги иш ўринлари яратилишига, ИТ мутахассисларга бўлган талаб ортишига ва рақамли кўникмалар ривожланишига хизмат қилади;
електрон тижорат платформалари орқали истеъмолчиларнинг мақсадли аудиторияси билан муносабатлар жараёнида коммуникация, конверсия ва монетизация қилиш босқичларини мос бўлган стратегиялардан фойдаланиш имконини берувчи механизми “Дастурий маҳсулотлар ва ахборот технологиялари технологик парки дирекцияси” МЧЖ (2025-йил 15-июл 33-03-1/1161 – сон маълумотнома), Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлиги (2025-йил 15-июлдаги №33-08/6187-сон маълумотнома) томонидан амалиётга жорий этилган. Мазкур илмий янгилик натижасида компанияларниниг реклама стратегиясини мақсадли мижозга ёʻналтириш натижасида мобил иловани юклаб олиш даражаси 9 фоизга, фойдаланувчилар сони 10 фоизга ошди. Натижада аҳолининг рақамли хизматлардан фойдаланиш имкониятлари кенгайиб, электрон савдо маданияти ошади ҳамда платформалар кичик бизнес учун янги бозорлар яратиб, касб эгалари ҳамда тадбиркорларга қўшимча иқтисодий имкониятлари яратилади;
мобил иловалар асосида ишловчи электрон тижорат тизимларининг фойдаланувчи хатти-ҳаракатига таъсирини таҳлил қилувчи регрессия модели “Дастурий маҳсулотлар ва ахборот технологиялари технологик парки дирекцияси” МЧЖ (2025-йил 15-июл 33-03-1/1161 – сон маълумотнома), Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлиги (2025-йил 15-июлдаги №33-08/6187-сон маълумотнома) томонидан амалиётга жорий этилган. Ушбу илмий таклифларнинг амалиётга жорий қилиниши натижасида Ўзбекистонда фаолият юритаётган электрон тижорат платформалари учун истеъмолчи харид қилиш ишончини баҳоловчи регрессия модел асосида харидорларни иловага бўлган муносабатларини баҳолаш имкониятига эга бўлинди. Бу ўз навбатида корхоналарда: хизмат сифатини ошириш, шикоятлар сонини камайтириш, исте'молчи ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича самарали механизмларни жорий этиш имконини беради;
чизиқли тренд моделлардан фойдаланиш асосида кичик бизнес субектларининг электрон чакана савдо айланмасини меъёрий истеъмол ҳажмига кўра ривожланишининг 2026-йилгача бўлган прогноз кўрсаткичлари “Дастурий маҳсулотлар ва ахборот технологиялари технологик парки дирекцияси” МЧЖ (2025-йил 15-июл 33-03-1/1161 – сон маълумотнома), Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлиги (2025-йил 15-июлдаги №33-08/6187-сон маълумотнома) томонидан амалиётга жорий этилган. Мазкур илмий янгиликни жорий этилиши натижасида кичик бизнес субектларининг электрон тижоратдаги салмогʻини 2025-йилдаги 2,3 фоиздан 6,4 фоизга ошириш бўйича стратегик ёʻналишлар белгилашда фойдаланилган. Шу асосида, кичик тадбиркорларнинг даромади ошишига, аёллар ва ёшлар бизнесининг ривожланишига ҳамда ҳудудларнинг рақамли иқтисодий фаоллигини оширишга имкон яратади.