Ғаффоров Носиржон Нодиржон ўғлининг
педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD)
диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):
“13-14 ёшли боксчиларнинг жисмоний ва психологик тайёргарлигини ривожлантириш методикаси”, 13.00.04 - Жисмоний тарбия, спорт машғулотлари, соғломлаштириш ва адаптив жисмоний тарбия назарияси ва методикаси.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.1.PhD/Ped6733.
Илмий раҳбар: Тажибаев Сойиб Самижонович педагогика фанлари доктори (DSc), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Жисмоний тарбия ва спорт илмий тадқиқотлар институти.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Жисмоний тарбия ва спорт илмий тадқиқотлар институти, DSc.33/01.02.2022.Ped.146.01.
Расмий оппонентлар: Иштаев Жавлон Мавлонбоевич педагогика фанлари доктори (DSc), профессор; Усмонов Мансур Қурбонмуротович педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади 13-14 ёшли боксчиларнинг жисмоний ва психологик тайёргарлигини ривожлантирувчи механизмларни такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
13–14 ёшли боксчиларнинг йиллик тайёргарлик жараёнида жисмоний сифатлар ривожланишининг умумий динамик моделларини (жисмоний+психологик, жисмоний+техник-тактик каби) ишлаб чиқиш орқали тезкорлик ва чидамлилик сифатлари ўртасида ёш даврига хос бўлган кўрсаткичларининг динамик уйғунлиги яхшиланган;
ёш боксчиларнинг йиллик тайёргарлик циклида жисмоний сифатлар (тезкорлик, куч, чидамлилик, чаққонлик ва мослашувчанлик) ривожланишининг умумий моделларини спортчиларнинг ёш даврига хос когнитив юкламаларига (механик, мантиқий, қисқа ва узоқ муддатли хотира) кўрсаткичларнинг динамик уйғунлигини таъминлаш ҳисобига жисмоний ва психологик тайёргарликнинг комплекс тизими такомиллаштирилган;
ўқув машғулот гуруҳида шуғулланувчи боксчиларнинг йиллик тайёргарлик тизими доирасида идрок аниқлиги кўрсаткичларининг спорт машғулотлари мазмуни ва интенсивлигига боғлиқ ҳолда ўзгариш тенденсиясини элементлар, бўшлиқлар ҳамда вақт барқарорлиги кўрсаткичларининг мусобақа фаолиятидаги муваффақият даражаси билан узвий боғлиқлиги ривожлантирилган;
13-14 ёшдаги боксчиларнинг йиллик тайёргарлик босқичида фикрлаш кўрсаткичларини ривожланишида техника ва тактикасини ўзлаштириш даражаси билан ўзаро боғлиқлигини мантиқий, ижодий ва тезкор фикрлаш жараёнларининг мусобақа шароитида қарор қабул қилиш тезлиги ҳамда самарадорлигига бевосита таъсири ҳисобига когнитив жараёнларнинг сифат даражаси оширилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ёш боксчиларнинг жисмоний ва психологик тайёргарлигини ривожлантириш методикасини такомиллаштириш бўйича олинган илмий тадқиқот ишлари натижалари асосида:
13–14 ёшли боксчиларнинг йиллик тайёргарлик жараёнида жисмоний сифатлар ривожланишининг умумий динамик моделларини (жисмоний+психологик, жисмоний+техник-тактик каби) ишлаб чиқиш бўйича таклиф ва тавсиялар Чирчиқ шаҳар спорт мактабидаги боксчиларнинг машғулот жараёнига татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Спорт вазирлигининг 2025 йил 16-июлдаги 02-16/7594-сон маълумотномаси). Натижада, 13-14 ёшли боксчиларнинг турникда тортилиш “куч” сифати 10,2% га, хотира кўрсаткичлари динамикаси (хотира турлари бўйича кўриш) 11,4% га яхшиланган;
ёш боксчиларнинг йиллик тайёргарлик циклида жисмоний сифатлар (тезкорлик, куч, чидамлилик, чаққонлик ва мослашувчанлик) ривожланишининг умумий моделларини спортчиларнинг ёш даврига хос когнитив юкламаларига (механик, мантиқий, қисқа ва узоқ муддатли хотира) кўрсаткичларнинг динамик уйғунлигини таъминлаш бўйича таклиф ва тавсиялар Чирчиқ олимпия ва паралимпия спорт турларига тайёрлаш марказидаги боксчиларнинг машғулот жараёнига татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Спорт вазирлигининг 2025 йил 16-июлдаги 02-16/7594-сон маълумотномаси). Натижада, 13-14 ёшли боксчиларнинг 3х10 моксимон югуриш “чаққонлик” сифати 13,1% га, механик хотира қобилияти 10,3% га, хотирада бўшлиқлар бўйича қобилиятларидаги ўзгаришлар 12,9% га, ижодий фикрлаш натижалари эса 14,1%га яхшиланган;
ўқув машғулот гуруҳида шуғулланувчи боксчиларнинг йиллик тайёргарлик тизими доирасида идрок аниқлиги кўрсаткичларининг спорт машғулотлари мазмуни ва интенсивлигига боғлиқ ҳолда ўзгариш тенденсиясини элементлар, бўшлиқлар ҳамда вақт барқарорлиги бўйича таклиф ва тавсиялар Республика олимпия ва паралимпия спорт турларига тайёрлаш марказидаги боксчиларнинг машғулот жараёнига татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Спорт вазирлигининг 2025 йил 16-июлдаги 02-16/7594-сон маълумотномаси). Натижада, 13-14 ёшли боксчиларнинг 12 дақиқа давомида югуриш “чидамлилик” сифати 14,1% га, хотира кўрсаткичлари динамикаси (қисқа муддатли хотира) 9,9% га, узоқ муддатли хотира қобилияти 13,8% га, вақтни идрок қилиш қобиляти эса 10,6%га яхшиланган;
13-14 ёшдаги боксчиларнинг йиллик тайёргарлик босқичида фикрлаш кўрсаткичларини ривожланишида техника ва тактикасини ўзлаштириш даражаси билан ўзаро боғлиқлигини мантиқий, ижодий ва тезкор фикрлаш жараёнларининг мусобақа шароитида қарор қабул қилиш бўйича таклиф ва тавсиялар Чирчиқ шаҳар спорт мактабидаги боксчиларнинг машғулот жараёнига татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Спорт вазирлигининг 2025 йил 16-июлдаги 02-16/7594-сон маълумотномаси). Натижада, фикрлаш турларини таҳлил қилиш орқали уларнинг когнитив қобилиятларидаги ўзгаришлар 12,2% га, ижодий, мантиқий ва фикрлаш қобилияти эса 11,8% га яхшиланган.