Облоқулов Заҳриддин Тўлқин ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўн икки бармоқ ичак перфорацияси билан беморларда перитонит кечишининг оғирлигини башоратлаш ва хирургик даволаш усулларини такомиллаштириш», 14.00.27 – Хирургия (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Tib4703.
Илмий раҳбар: Шоназаров Искандар Шоназарович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Самарқанд давлат тиббиёт университети, DSc.04/05.05.2023.Tib.102.03.
Расмий оппонентлар: Саттаров Ойбек Тохирович, тиббиёт фанлари доктори, доцент. Рахманов Қосим Эрданович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: В.И.Разумовский номидаги Саратов давлат тиббиёт университети (Россия Федерацияси).
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: 
ўн икки бармоқ ичак яра перфорацияси билан беморларни хирургик даволаш натижаларини перитонит оғирлигини башорат қилиш асосида операция ҳажмини танлашни оптималлаштириш орқали яхшилашдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
перитонит пайти қорин бўшлиғи микрофлорасининг характери ундаги экссудатнинг рН кўрсатгичи билан ўзгаришининг қонуний боғлиқлиги, бунда  рН 6,4 дан кам бўлган тақдирда барча беморларда бактериал микрофлора аниқланган;
яра перфорацияси пенетрация, пилородуоденал стеноз ва дуоденал ярали қон кетиш билан биргаликда учраганда ўн икки бармоқ ичак ярасининг ушбу ривожланган асоратларини устувор равишда бартараф этишда хирургик тактикани танлаш усули ишлаб чиқилган;
ўн икки бармоқ ичак яра перфорциясида бирламчи оператив аралашувнинг минимал ҳажми ярани кесиб олиш билан пилоропластика ва рН қиймати 6,4 дан юқори бўлганда эса яра перфорацияси пенетрация, пилородуоденал стеноз ва дуоденал ярали қон кетиши билан биргаликда учраганда патогенетик жиҳатдан асосланган операциялар ҳажми аниқланган;
ўн икки бармоқ ичак яра перфорациясида беморларни таклиф этилган хирургик тактикани қўллаш орқали даволаш натижасида ўлим ва операциядан кейинги асоратларнинг камайганлиги билан  ушбу усулларнинг самарадориги клиник жиҳатдан асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Ўн икки бармоқ ичак перфорацияси билан беморларда перитонит кечишининг оғирлигини башоратлаш ва хирургик даволаш усулларини такомиллаштириш бўйича олиб борилган илмий-тадқиқот натижалари асосида (Ўзбекистон Республикаси ССВ ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 10.12.2024 й. 10/33-сон хулосаси):
биринчи илмий янгилик: перитонит пайти қорин бўшлиғи микрофлорасининг характери ундаги экссудатнинг рН кўрсатгичи билан ўзгаришининг қонуний боғлиқлиги, бунда  рН 6,4 дан кам бўлган тақдирда барча беморларда бактериал микрофлора аниқланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Навоий филиали 15.11.2024 й. 103-сон буйруғи ва Самарқанд шахар тиббиёт бирлашмаси 19.11.2024 й. 4222-7-107-TB/2024-сон буйруқлари билан амалий фаолиятига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: соперация ҳажмини танлашда перфорация пайтидан бошлаб ўтган вақтга эмас, балки қорин бўшлиғи экссудатининг рН қийматига эътибор қаратиш лозимлиги аниқланган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: перитонит пайти қорин бўшлиғи микрофлорасининг характери ундаги экссудатнинг рН кўрсатгичи билан жарроҳлик амалиёти аралашуви доирасида беморларнинг стационар шароитда даволаш одатда умумий ўртача 10-12 кун учун 2145600 сўм. Беморларнинг барча лаборатор-инструментал текширишларига жами 877450 сўм сарфланади. Хулоса: қорин бўшлиғи микрофлораси характерининг ўзгаришида унинг рН кўрсаткичлари билан ўзаро боғлиқлиги тасдиқланган. Қорин бўшлиғи экссудатининг рН қиймати 6,4 ва ундан кам бўлганда беморларнинг 100 % да ва бунда перфорация вақтидан 24 соатгача боғлиқ ҳолда 19,4%, 24 соатдан ортиқ бўлганда эса - 54,2% ҳолатларда бацилляр микрофлора аниқланган.
иккинчи илмий янгилик: яра перфорацияси пенетрация, пилородуоденал стеноз ва дуоденал ярали қон кетиш билан биргаликда учраганда ўн икки бармоқ ичак ярасининг ушбу ривожланган асоратларини устувор равишда бартараф этишда хирургик тактикани танлаш усули ишлаб чиқилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Навоий филиали 15.11.2024 й. 103-сон буйруғи ва Самарқанд шахар тиббиёт бирлашмаси 19.11.2024 й. 4222-7-107-TB/2024-сон буйруқлари билан амалий фаолиятига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: перитонит кечишининг оғирлигини башорат қилиш учун қулай усул ишлаб чиқилган ва агар экссудатнинг рН қиймати 6,4 дан ортиқ бўлса беморга патогенетик жиҳатдан асосланган бирламчи оператив аралашуви ўтказилиши мумкин,  рН қиймати 6,4 дан кам бўлганда эса  бирламчи оператив аралашувининг минимал адекват ҳажми, яъни  бу ярани кесиш билан пилоропластика  тавсия қилинган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: патогенетик жиҳатдан асосланган бирламчи оператив аралашуви ўтказилиши натижасида ижобий натижалар асосий гурухдаги 47 нафар беморда кузатилганлигини ҳисобга олсак, йиллик иқтисодий кўрсаткич 21255400 сўмни ташкил етади. Хулоса: қорин бўшлиғи экссудатининг рН қиймати патогенетик жиҳатдан асосли бирламчи оператив аралашувни амалга ошириш қулайлигини аниқлаш имконини беради. рН 6,4 дан юқори бўлганда патогенетик жиҳатдан асосли хирургик аралашувни амалга ошириш мумкин, рН 6,4 дан паст бўлганда эса ярани кесиб олиб пилоропластика ёки уни тикиш билан кифояланмоқ лозим. 
учинчи илмий янгилик: ўн икки бармоқ ичак яра перфорциясида бирламчи оператив аралашувнинг минимал ҳажми ярани кесиб олиш билан пилоропластика ва рН қиймати 6,4 дан юқори бўлганда эса яра перфорацияси пенетрация, пилородуоденал стеноз ва дуоденал ярали қон кетиши билан биргаликда учраганда патогенетик жиҳатдан асосланган операциялар ҳажми аниқланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Навоий филиали 15.11.2024 й. 103-сон буйруғи ва Самарқанд шахар тиббиёт бирлашмаси 19.11.2024 й. 4222-7-107-TB/2024-сон буйруқлари билан амалий фаолиятига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: яра перфорацияси пенетрация, пилородуоденал стеноз ва дуоденал ярали қон кетиш билан биргаликда учраганда ўн икки бармоқ ичак ярасининг ушбу ривожланган асоратларини устувор равишда бартараф этишда хирургик тактикани танлаш принциплари оптималлаштирилган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ўн икки бармоқ ичак яра перфорциясида бирламчи оператив аралашувнинг минимал ҳажми ярани кесиб олиш билан пилоропластикаси асосида операциясидан кейинги даврда одатда умумий ўртача 14556200 сўм иқтисод қилинади. Хулоса: перитонитнинг оғир кечиши башорат қилинган  беморларда оптимал операция ҳажми ярани кесиб олиш билан биргаликда пилоропластикани ўз ичига олади, бунда ўлим даражаси уни тикиш билан чоклар етишмовчилиги солиштирганда 17,8% га кам (тикишдан кейин чоклар етишмовчилиги - 22,2% ташкил этади). Тавсия этилган мезонларга мувофиқ бирламчи операциянинг патогенетик жиҳатдан асосли ҳажмини танлаш уларнинг ҳажмини 18,7% га ошириш имконини беради, пилородуоденостеноз ва ярадан қон кетиш билан беморлар сони ҳамда рецидивлар сонини камайтиради.
тўртинчи илмий янгилик: ўн икки бармоқ ичак яра перфорациясида беморларни таклиф этилган хирургик тактикани қўллаш орқали даволаш натижасида ўлим ва операциядан кейинги асоратларнинг камайганлиги билан  ушбу усулларнинг самарадориги клиник жиҳатдан асослаб берилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Навоий филиали 15.11.2024 й. 103-сон буйруғи ва Самарқанд шахар тиббиёт бирлашмаси 19.11.2024 й. 4222-7-107-TB/2024-сон буйруқлари билан амалий фаолиятига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ўн икки бармоқ ичак яра перфорацияси билан беморларда перитонит агрессивлигини башорат қилиш асосида бирламчи операция ҳажмини танлаш тактикасини қўллаш ўлим ва асоратларни камайтириш билан патогенетик асосланган бирламчи операциялар сонининг сезиларли даражада ошишига олиб келган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ўн икки бармоқ ичак яра перфорациясида беморларни таклиф этилган хирургик тактикани қўллаш орқали даволаш натижасида реабилитация муддатларининг қисқариши, хаёт сифатининг яхшиланиши ва мехнат фаолиятининг тикланиши туфайли йиллик иқтисодий кўрсаткич эса ўз навбатида 25% гача бюджет маблағларини тежашга олиб келади. Хулоса: ўн икки бармоқ ичак яра перфорацияси билан беморларда перитонит агрессивлигини башорат қилиш асосида бирламчи операция ҳажмини танлаш тактикасини қўллаш ўлим даражасини 9,3% дан 3,8% гача ва операциядан кейинги асоратларни 12,3% дан 2,9% гача статистик жиҳатдан сезиларли даражада пасайишига олиб келган.