Рустамов Исломбек Одилбековичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қадимий Хоразм пахсадевор обидаларини меъморий хусусиятлари ва уларни сақлаш тамойиллари», 18.00.01–Архитектура назарияси ва тарихи. Архитектура ёдгорликларини таъмирлаш ва тиклаш (архитектура).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.1.PhD/А127.
Илмий раҳбар: Дурдиева Гавҳар Салаевна, архитектура фанлари доктори (DSc), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Хоразм Маъмун академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети, PhD.03/30.07.2024.А.20.11.
Расмий оппонентлар: Сулайманов Саламат Арепбаевич, тарих фанлари доктори, профессор; Шоисоев Иззатулло Кенжаевич, архитектура фанлари доктори (DSc), доцент.
Етакчи ташкилот: Ипак йўли туризм ва маданий мерос халқаро университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Қадимий Хоразм ҳудудидаги гил хомашёли меъморий обидаларда қўлланилган анʼанавий усулларини, ашёларни тарихий изчилликда аниқлаш, АКТ ёрдамида уларни сақлаш ва таъмирлашда анʼанавий таъмирлаш методологиясини такомиллаштириш ва пахсадевор обидаларнинг бугунги кундаги ҳолатини аниқлаш асосида электрон маълумотлар базасини тузишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
антик даврга оид 12 та,  ўрта асрларга оид 8 та ва ХИХ-ХХ асрларга оид 16 та  пахсадевор ёдгорликларининг меъморий, қурилмавий ва ашёвий хусусиятлари баҳоланиб, уларнинг Хоразмнинг шаҳарсозлик маданиятини шакллантиришда муҳим аҳамият касб этганлиги исботланган;
Хоразмдаги  пахсадевор меъморий ёдгорликларини таъмирлаш ишларини қисқартиришга асос бўладиган “Маълумотлар базаси” илк бора АКТ воситаси ёрдамида электрон шаклда яратилган;
Дешон Қалъанинг деворида  8 хил қоришмадан фойдаланиб  отказилган тажрибалар натижасида сомон чўплари, гилам жуни ва шакарли таркибли лойлар бошқа таркибли лойларга қараганда мустаҳкам ва емирилишга чидамли эканлиги аниқланган;
“Қалажиқ қалъа”, “Охунлар”, “Улли Ҳовли” ва “Дешон қалъа”  обидаларининг деворларидан олинган намуналарнинг мустаҳкамлиги Рг (2,0-2,5МПа) юқори эканлиги, яʼни 70-80%ни ташкил қилиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Хива меъморий ёдгорликларининг ҳолатини баҳолаш, сақлаш ва таъмирлаш тамоилларини яратиш юзасидан ишлаб чиқилган услубий ва амалий таклифлар асосида:
Хоразмнинг шаҳарсозлик маданиятини шакллантиришда  аҳамияти катта бўлган  37-та пахсадевор меъморий ёдгорликлари бўйича яратилган  электрон шаклда “Маълумотлар базаси” материаллари ва Дешон Қалъанинг деворида  8 хил қоришмадан фойдаланиб  отказилган илмий-амалий тажрибалар Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг “Ахборот” кўрсатуви, “Ўзбекистон 24”, “Ёшлар” телеканали фаолиятида Хоразм вилояти телевидениесининг “Хоразм 24”, “Кеч ёқтилик” - Хайирли оқшом, “Ассалом Хоразм” “Замондош”, шунингдек “Хоразмнома” кўрсатувларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси Хоразм вилоят телерадиокомпаниясининг 2025-йил 8-январдаги 37-сон маълумотномаси). Натижада кўрсатувларни илмий-амалий далиллар билан янада бойитиш, оммабоплигини таъминлаш билан бирга,давлатимиз моддий-маданий меросининг аҳамиятини халқимизга етказиш воситаси бўлиб ҳам хизмат қилган;
вилоятда ҳозирда сақланиб қолган антик даврга оид 12та,  ўрта асрларга оид 8та ва ХИХ-ХХ асрларга оид 16та  пахсадевор ёдгорликлари бўйича бажарилган мониторинг натижаларидан ва  “Қалажиқ қалъа”, “Охунлар”, “Улли Ҳовли” ва “Дешон қалъа”  обидаларининг деворларидан олинган намуналарнинг мустаҳкамлигини аниқлаш бўйича лаборатория шароитида ўтказилган тажрибавий хулосалардан Хоразм вилояти ҳудудидаги пахсадевор обидаларни жорий таъмирлаш лойиҳаларини бажаришда фойдаланилган (ЎзР Маданий мерос агентлигининг 2025-йил 21-январдаги 01-07/233-сон маълумотномаси). Натижада пахсадевор меъморий обидаларнинг асл ҳолида сақланиши,  уларнинг мустаҳкамлик масалаларини ва таъмирлашга оид ишларни  тўғри ташкил  қилиш  имкониятини яратган;
Хоразм вилояти ва Қорақалпоғистон Реаспубликаси ҳудудида жойлашган пахсадевор обидалари бўйича тўртта йўналишда  тайёрланган - “Қадимий Хоразм пахсадевор архитектуравий обидаларга туристик маршрутлар” каталог маълумотларидан   Хоразм вилоятида туризмни ривожлантиришга оид амалий ишларда фойдаланилган (ЎзР Маданий мерос агентлигининг 2025-йил 21-январдаги 01-07/233-сон маълумотномаси). Илмий натижанинг қўлланилиши Хоразм вилоятидаги мутасаддиларига туризм соҳасини янада ривожлантиришда кўмак беради ва минтақада сайёҳларга ноёб меъморий ёдгорликларни мазмун-моҳиятини тушунтириш,  кенг тарғиб қилиш имконини берган.