Маткаримова Мухаббат Абуовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Ёшларни педагогик касбга йўналтиришнинг ижтимоий-психологик механизмлари», 19.00.05 – Ижтимоий психология. Этнопсихология (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.2.PhD/P504. 
Илмий раҳбар: Шеримбетова Замира Шалабаевна, психология фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Нукус давлат педагогика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий педагогика университети PhD.03/30.12.2021.P.26.02.
Расмий оппонентлар: Қодиров Камолиддин Ботирович, психология фанлари доктори, профессор;  Холйигитова Насиба Хабибуллаевна, психология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) доцент.
Етакчи ташкилот: Мамун университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ёшларни педагогик касбга йўналтиришнинг ижтимоий-психологик механизмларини тадқиқ қилиш ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ёшларни  педагогик  касбга  йўналтиришнинг таркибий компонентлари касбий мойиллик, қизиқишлар, установкалар, касбий йўналганлик, касбга идентефикация, профессионал шаклланиш, мослашув, касбий муваффақиятнинг динамик шакилланишига кўра касб танлаш жараёни ва касб танлаш мотивацияси узлюксизлигини таъминловчи ижтимоий-психологик хусусиятларни конформизмга боглиқ таснифлаш асосида психологик жиҳатдан моделлаштирилган;
ёшларни педагогик касбга йўналтиришнинг ижтимоий-психологик жиҳатлари ўқувчиларда «реалист», «интеллектуал», «ижтимоий», «конвенсионал», «уддабурон», «артистик» тоифадаги касбий қобилиятлардан бирининг яққол устувор намоён бўлишига асосланиб касб танлаш жараёнига ижтимоий фасилитация ва ингибиция механизмларини «профессионал Мен образи» ҳақидаги тасаввурлар орқали  интеграциялаш асосида оптималлаштирилган; 
қорақалпоқ ўқувчиларида касбий установкаларнинг дифференциал намоён бўлишига кўра, таълим муассасаларидаги педагогик касбга йўналтириш ишларини шахс касбий ривожланишининг «уйғониш» (4–14-ёш), «тадқиқот» (15–24-ёш) фазалари босқичларига интроексия механизмини қўллаш орқали касб танлаш жараёнига трансформация қилинганлиги натижасида профессионал йўналганлик ва идентефикациянинг аутосугГЭСтияга боғлиқ риволланиши далилланган;  
ёшларни педагогик касбга йўналтириш модели шахснинг ўз «касбий-Мен»ига интеграл ҳиссий муносабати, касбий ўзини ўзи аниқлаши, ўзини ўзи ишонтириши, аутосугГЭСтия, ички интизом каби касбий идентефикациялаш омилларни касбий танлашга таъсири натижасида «шахс аутодиалоги»га оид психологик жиҳатларни референт гуруҳга боғлиқ трансформацияланишини профорентация жараёнига киритиш орқали такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Ёшларни педагогик касбга йўналтиришнинг ижтимоий-психологик механизмлари бўйича олиб борилган илмий тадқиқот натижалари:
ёшларни  педагогик  касбга  йўналтиришнинг таркибий компонентлари касбий мойиллик, қизиқишлар, установкалар, касбий йўналганлик, касбга идентефикация, профессионал шаклланиш, мослашув, касбий муваффақиятнинг динамик шакилланишига кўра касб танлаш жараёни ва касб танлаш мотивацияси узлюксизлигини таъминловчи ижтимоий-психологик хусусиятларни конформизмга боглиқ таснифлаш асосида психологик жиҳатдан моделлаштирилга оид таклифлар Ўзбекистон Миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025-йил 19-майдаги ПМ-348-сон буйруғи билан «Ижтимоий психология» модулига киритилган (Ўзбекистон Миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025-йил 19-майдаги ПМ-348-а-сон маълумотномаси). Натижада, ёшларни педагогик касбга йўналтиришнинг таркибий компонентларини анкета-сўровнома ёрдамида аниқлаш ва касбий мотивациялаш ва касб танлаш жараёнини узлюксизилигини моделлаштиришга имкон яратилган;
ёшларни педагогик касбга йўналтиришнинг ижтимоий-психологик жиҳатлари ўқувчиларда «реалист», «интеллектуал», «ижтимоий», «конвенсионал», «уддабурон», «артистик» тоифадаги касбий қобилиятлардан бирининг яққол устувор намоён бўлишига асосланиб касб танлаш жараёнига ижтимоий фасилитация ва ингибиция механизмларини «профессионал Мен образи» ҳақидаги тасаввурлар орқали  интеграциялаш асосида оптималлаштирилга оид таклифлар Ўзбекистон Миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025-йил 19-майдаги ПМ-348-сон буйруғи билан «Ижтимоий психология» модулига киритилган (Ўзбекистон Миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025-йил 19-майдаги ПМ-348-а-сон маълумотномаси). Натижада ўзининг касбий фаолиятини аниқлаш асосида ёшларни касбий соҳага мослигини текшириш ва уларни педагогик касбга йўналтириш ишлари мазмунини устувор аҳамият касб этадиган ижтимоий-психологик механизмларни жорий этиш кўлами кенгайтирилган;
қорақалпоқ ўқувчиларида касбий установкаларнинг дифференциал намоён бўлишига кўра, таълим муассасаларидаги педагогик касбга йўналтириш ишларини шахс касбий ривожланишининг «уйғониш» (4–14-ёш), «тадқиқот» (15–24-ёш) фазалари босқичларига интроексия механизмини қўллаш орқали касб танлаш жараёнига трансформация қилинганлиги натижасида профессионал йўналганлик ва идентефикациянинг аутосугГЭСтияга боғлиқ риволланишига оид таклифлар Ўзбекистон Миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025-йил 19-майдаги ПМ-348-сон буйруғи билан «Ижтимоий психология» модулига киритилган (Ўзбекистон Миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025-йил 19-майдаги ПМ-348-а-сон маълумотномаси). Натижада ўқувчи(ёш)лардаги касбий установкаларни аниқлаш ва касбий ривожланишнинг дастлабки фаза(босқич)ларига хос ижтимоий-психологик механизмни қўллаш ва уни касб танлаш жараёнига трансформациялашга муваффақ бўлинган;
ёшларни педагогик касбга йўналтириш модели шахснинг ўз «касбий-Мен»ига интеграл ҳиссий муносабати, касбий ўзини ўзи аниқлаши, ўзини ўзи ишонтириши, аутосугГЭСтия, ички интизом каби касбий идентефикациялаш омилларни касбий танлашга таъсири натижасида «шахс аутодиалоги»га оид психологик жиҳатларни референт гуруҳга боғлиқ трансформацияланишини профорентация жараёнига киритиш орқали такомиллаштирилга оид таклифлар Ўзбекистон Миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025-йил 19-майдаги ПМ-348-сон буйруғи билан «Ижтимоий психология» модулига киритилган (Ўзбекистон Миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025-йил 19-майдаги ПМ-348-а-сон маълумотномаси). Натижада, касбий ривожланиш фазаларига хос ижтимоий-психологик механизмлар устуворлигини аниқлаш ва педагогик касбига йўналтириш ишлари мазмуни бўйича таклиф ва тавсиялар такомиллаштиришга эришилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish