Пулатова Севара Хикматиллаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
 Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Клиник, микробиологик ва биокимёвий тадқиқот усулларини ҳисобга олган ҳолда акне терапиясини такомиллаштириш”, 14.00.11 – Дерматология ва венерология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақами: №В2023.1.PhD/Tib3348.
Илмий раҳбар: Бабаджанов Ойбек Абдужабборович, тиббиёт фанлари доктори, доцент. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат тиббиёт университети,_DSc.04/30.12.2019.Tib.29.01.
Расмий оппонентлар: Ваисов Адхам Шавкатович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Порсохонова Дэля Фазиловна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади.
акненинг клиник кўринишлари, микробиологик кўрсаткичлари ва беморларнинг шахсий хусусиятларини инобатга олган ҳолда уни даволаш ва олдини олишнинг асосли усулларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бирламчи текширувда акненинг клиник-микробиологик хусусиятлари интеграл Total Acne Load индекси (TAL) – 39,6±20,2 билан ҳисобланиб, бунда кўрсаткичларнинг ўртача қийматлари: очиқ комедонлар – 24,1±19, ёпиқ комедонлар – 23,4±19,5, папулалар – 12,8±9,6, пустулалар – 2,8±5,3 ни ташкил этган бўлиб, шу билан бирга TAL индекси ва APSEA(Assesment of Psychological and Social Effect of Acne) индекси кўрсаткичлари ўртасидаги ўзаро боғлиқлик корреляцион жиҳатдан исботланган;
акне касаллигининг  ўзига хос клиник кечиш хусусиятлари борлиги: беморларнинг 75,73 % да орқа териси (елка, курак), 55,34 % да пешона, 54,37 % да ёноқ териси зарарланиши кузатилган ҳамда оилавий анамнезда акне касаллигига мойиллиги мавжуд бўлган шахсларда касалликнинг яллиғланишли шакллари сезиларли даражада тез-тез қайд этилганлиги исботланган;
акнега мойиллик туғдирувчи омиллар эндоген ва экзоген триггерлар эканлиги, улар орасида 66,9% беморларда аниқланган Helicobacter pylori инфекцияси мавжуд бўлганда акненинг оғир шакллари кўпроқ учраши исботланган;
таклиф этилган патогенетик йўналтирилган терапия 12 ҳафтадан сўнг TAL индекси 1-гуруҳда 50% га, 2- гуруҳда 52% га, 3-гуруҳда эса 46% га камайганлиги стандарт даволашдан кўра индивидуал ёндашувнинг афзаллигини исботлаган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
клиник-микробиологик ва биокимёвий маълумотлардан фойдаланган ҳолда акне диагностикаси ва терапиясига такомиллаштирилган ёндашувлари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: акненинг оғирлик даражаси клиник-микробиологик ва биокимёвий кўрсаткичлар билан бевосита боғлиқлиги исботланган: оғир шаклида TAL индекси 62,3±12,4 га, енгил шаклида эса 18,7±6,3 га етган (р<0,001), ушбу натижалар Тошкент педиатрия тиббиёт институти Илмий кенгашининг 2024 йил 3- июндаги 13-сон буйруғи билан тасдиқланган «Акненинг ташхислаш усуллари ва комбинацияланган даволаш схемалари» услубий тавсияномаларига Тошкент шаҳар 2-туманлараро тери-таносил касалликлари диспансерининг 2024 йил 17 сентябрдаги 351-14-204- DOP/2O24 - сон ва Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт маркази Жиззах вилояти филиалининг 2024 йил 10 сентябрдаги 55 - сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги Илмий-техник кенгашининг 2025 йил 10-июндаги 19/15 - сон хулосаси. Ижтимоий самарадорлиги: тадқиқот натижаларининг жорий этилиши шифокорга касаллик кечишининг оғирлигини ўз вақтида аниқлаш ва адекват терапияни тайинлаш имконини беради, бу эса асоратланган шакллар сонини камайтиришга ва беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилашга ёрдам беради. Иқтисодий самарадорлиги: асосий гуруҳда даволаниш нархи бир бемор учун 610000 сўмни (кунига 6 778 сўм) ташкил этди, бу таққослаш гуруҳига қараганда 29,5% га арзон бўлди (790000 сўм/бемор). Асосий гуруҳда TAL индексини 1% га пасайтириш нархи – 9384 сўм бир бемор учун, бу 2-таққослаш гуруҳига (14906 сўм) қараганда иқтисодий жиҳатдан самаралироқдир. Хулоса: ушбу ёндашувни жорий этиш минимал қўшимча харажатлар билан даволашнинг клиник самарадорлигини оширишни таъминлайди.
иккинчи илмий янгилик: акне кечишининг клиник хусусиятлари аниқланган: беморларнинг 75,7% да орқа териси, 55,3% да пешона, 54,4% да ёноқлар шикастланиши кузатилган. Оилавий мойиллиги бўлган шахсларда акненинг яллиғланиш шакллари сезиларли даражада кўпроқ учраган (χ2=9,84; р=0,002), ушбу натижалар Тошкент педиатрия тиббиёт институти Илмий кенгашининг 2024 йил 3- июндаги 13-сон буйруғи билан тасдиқланган «Акненинг ташхислаш усуллари ва комбинацияланган даволаш схемалари» услубий тавсияномаларига Тошкент шаҳар 2-туманлараро тери-таносил касалликлари диспансерининг 2024 йил 17 сентябрдаги 351-14-204- DOP/2O24 - сон ва Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт маркази Жиззах вилояти филиалининг 2024 йил 10 сентябрдаги 55 - сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги Илмий-техник кенгашининг 2025 йил 10-июндаги 19/15 - сон хулосаси. Ижтимоий самарадорлиги: натижаларнинг жорий этилиши клиник-эпидемиологик хавф омилларини ҳисобга олган ҳолда ташхислаш сифатини ошириш ва касалликнинг эрта олдини олиш ёндашувларини ишлаб чиқиш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: ўз вақтида ташхис қўйиш ва оптимал терапияни тайинлаш беморларга иқтисодий юкни камайтирди: асосий гуруҳда даволаш курсининг нархи 610000 сўмни бир бемор учун ташкил этди, бу таққослаш гуруҳига (373400 сўм) нисбатан 38,8% га юқори, аммо клиник самарадорлик сезиларли даражада юқори эди. Хулоса: ушбу ёндашув касаллик ривожланишининг олдини олишни яхшилайди ва соғлиқни сақлаш тизимининг харажатларини камайтиради.
учинчи илмий янгилик: ҳуснбузарларга мойиллик туғдирувчи омиллар эндоген ва экзоген триггерлар, жумладан Helicobacter pylori инфекцияси (67,0%), гигиеник режимнинг бузилиши (41,7%) ва стресс таъсирлари (38,8%) эканлиги исботланган. H. Pylori мавжудлиги ва акненинг оғирлик даражаси ўртасида коррелятсион боғлиқлик аниқланган (р=0,42; р<0,01), ушбу натижалар Тошкент педиатрия тиббиёт институти Илмий кенгашининг 2024 йил 3- июндаги 13-сон буйруғи билан тасдиқланган «Акненинг ташхислаш усуллари ва комбинацияланган даволаш схемалари» услубий тавсияномаларига Тошкент шаҳар 2-туманлараро тери-таносил касалликлари диспансерининг 2024 йил 17 сентябрдаги 351-14-204- DOP/2O24 - сон ва Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт маркази Жиззах вилояти филиалининг 2024 йил 10 сентябрдаги 55 - сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги Илмий-техник кенгашининг 2025 йил 10-июндаги 19/15 - сон хулосаси. Ижтимоий самарадорлиги: аниқланган хавф омилларини ҳисобга олиш терапия самарадорлигини ошириш ва касалликнинг қайталаниш частотасини камайтириш имконини беради. Иқтисодий самарадорлиги: асосий гуруҳда комплекс терапия қўлланилганда яллиғланиш элементлари (64% га) ва яллиғланиш бўлмаган элементлар (80% га) миқдорининг сезиларли даражада камайишига эришилди, бунда TAL нинг 1% га камайиши учун 9384 минг сўм бир бемор учун сарфланди, бу схеманинг иқтисодий асосланганлигини тасдиқлайди. Хулоса: H. Pylori диагностикасини беморларни олиб бориш алгоритмига киритиш ҳам тиббий, ҳам иқтисодий самарани таъминлайди.
тўртинчи илмий янгилик: таклиф этилган патогенетик йўналтирилган терапия 12 ҳафтадан сўнг TAL индекси 1-гуруҳда 50% га, 2- гуруҳда 52% га, 3-гуруҳда эса 46% га камайганлиги стандарт даволашдан кўра индивидуал ёндашувнинг афзаллигини исботлаганлиги Тошкент педиатрия тиббиёт институти Илмий кенгашининг 2024 йил 3- июндаги 13-сон буйруғи билан тасдиқланган «Акненинг ташхислаш усуллари ва комбинацияланган даволаш схемалари» услубий тавсияномаларига Тошкент шаҳар 2-туманлараро тери-таносил касалликлари диспансерининг 2024 йил 17 сентябрдаги 351-14-204- DOP/2O24 - сон ва Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт маркази Жиззах вилояти филиалининг 2024 йил 10 сентябрдаги 55 - сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги Илмий-техник кенгашининг 2025 йил 10-июндаги 19/15 - сон хулосаси. Ижтимоий самарадорлиги: тавсия этилган терапиянинг жорий этилиши тери ҳолатининг сезиларли яхшиланишини, шикоятлар частотасининг пасайишини ва беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилашни таъминлади. Иқтисодий самарадорлиги: асосий гуруҳда даволаш курсининг нархи юқори клиник самарадорлик билан бир бемор учун 610000 сўмни ташкил этди. Шу билан бирга, TAL индексини 1% га пасайтириш харажатлари мақбул бўлиб чиқди – 9384 минг сўм бир бемор учун, бу 2-таққослаш гуруҳига (14906 сўм) қараганда фойдалироқ ва ушбу схемани амалиётга жорий этишнинг мақсадга мувофиқлигини тасдиқлайди. Хулоса: таклиф этилган даволаш схемасининг жорий этилиши «харажат-самарадорлик»нинг оптимал нисбати ва унинг анъанавий ёндашувлардан устунлигини исботлади.

Yangiliklarga obuna bo‘lish