Саттаркулов Комил Рахматовичнинг фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Академик лицейларда физика курсининг “Квант физика” бўлимини ўқитишда ўқувчиларда илмий дунёқарашни шакллантириш ва ривожлантириш”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (физика).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: № В2021.2.PhD/Ped2587
Илмий раҳбар: Саматов Ғулом Базарбаевич, физика-математика фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи: Наманган давлат техника университети, PhD.03/30.11.2022.FM/Т.66.04-рақамли Илмий кенгаш асосида тузилган фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини берувчи бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар:
1. Қурбонов Мирзаахмад – Ўзбекистон Миллий университети, физика факултети “Умумий физика” кафедраси профессори.
2. Абдулазизов Баҳром Тошмирза ўғли – Наманган давлат университети, физика-математика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади. Академик лицейларда физика фанининг “Квант физика” бўлимини ўқитишда ўқувчиларнинг илмий дунёқарашини шакллантириш ва ривожлантириш, тегишли мавзуларга қўшимчалар ҳамда ўзгартиришлар киритиш, изчиллигининг мазмуни ва ташкилий педагогик асосларини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
физика фанининг “Квант физика” бўлимини ўқитишда ўқувчиларда илмий дунёқарашни шакллантириш ва ривожлантиришнинг асосий дидактик компоненталари (тасаввур, изчиллик, мазмун, мақсад, тушунтириш) мазмуни мантиқий фикрлаш ва хулосалаш элементларига устуворлик бериш асосида такомиллаштирилган;
“Квант физика” бўлимини ўқитишда ўқувчиларнинг эҳтимолий-статистик тасаввурларни шакллантириш ва ривожлантиришнинг методикаси элементар квант назариялари (Корпускуляр тўлқин дуализми, Де-Бройл тўлқини, Гейзенберг ноаниқлик муносабатлари) бўйича ўқув материаллари интеграциясини аниқлаштириш асосида такомиллаштирилган;
“Квант физика”сида кенг қўлланиладиган “Микрозаррача” ва “Тўлқин функсия” каби тушунчаларни ўқувчилар онгида шакллантириш методикаси, эҳтимолий - статистик тасаввурлардан кенг фойдаланиш ва устуворлик бериш асосида такомиллаштирилган;
академик лицейларда физика фанининг “Квант физика” бўлимини ўқитишда ўқувчиларнинг илмий дунёқарашини шакллантириш ва ривожлантиришнинг ўқув мазмуни (интерфаол усуллар, ўқув-услубий кўрсатмалар, виртуал ишланмалар) ўзлаштириш даражалари (билиш, тушуниш, амалиётда қўллаш, таҳлил қилиш, синтез) натижадорлиги асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Академик лицейларда физика фанининг “Квант физика” бўлимини ўқитишда ўқувчиларнинг илмий дунёқарашини шакллантириш ва ривожлантириш бўйича тадқиқот натижалари асосида:
академик лицейларда физика фанининг “Квант физикаси” бўлимини ўқитишда ўқувчиларда илмий дунёқарашни шакллантириш ва ривожлантиришнинг асосий дидактик компоненталари, “Квант физикаси” бўлимини ўқитишда ўқувчиларнинг эҳтимолий-статистик тасаввурларни шакллантириш ва ривожлантириш методикасини элементар квант назариялари бўйича ўқув материаллари интеграцияси асосида такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялардан, “Квант физикаси” деб номланган ўқув қўлланмасини тайёрлашда фойдаланилган (Гулистон давлат университетининг 2023-йил 29-мартдаги 8-сонли қарори асосида берилган 39-18 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада, академик лицейларда физика фанининг ўқув методик мазмунини такомиллаштиришга ва ўқитиш сифати ва самарадорлигини оширишга эришилди;
физика фанининг эҳтимолий-статистик ғоя ва тушунчаларни пайдо бўлиши ва ривожланиши, умумтаълим мактаблари ҳамда академик лицейларда ўқитиладиган физика фанидаги эҳтимолий-статистик ғоя ва тушунчаларнинг мазмуни ва эҳтимолий -статистик ғоя ва тушунчаларни шакллантириш методикаси, узлюксиз таълим тизимида фанларни изчиллик тамойили асосида ўқитиш методикасига тааллуқли тавсиялардан К.Р.Саттаркулов томонидан “Узлюксиз таълим тизимида физика фанини изчиллик тамойили асосида ўқитиш” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдидрилган (Гулистон давлат университетининг 2024-йил 23-февралдаги 7-сонли қарори асосида берилган 25-10 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада узлюксиз таълим тизимида физика курсини изчиллик тамойили асосида ўқитишнинг мавжуд ҳолатини таҳлили орқали таълим жараёнида изчилликни амалга оширишнинг шарт-шароитларини аниқлаш имкони кенгайтирилган;
“Квант физика”сини ўқитишда “Микрозаррача” ва “Тўлқин функция” тушунчаларини эҳтимолий - статистик тасаввурлар асосида шакллантириш, натижасида ўқувчиларнинг илмий дунёқарашини ривожлантириш ва ўқув мазмунини ўзлаштириш даражалари натижадорлигини такомиллаштиришда “Узлюксиз таълим тизимида физика ўқитишни эҳтимолий-статистик ғоя ва тушунчаларни шакллантириш асосида такомиллаштириш” номли тадқиқот ишлари доирасида амалга оширилган. Натижада, академик лицейларда физика фанининг “Квант физика”си бўлимини ўқитишда ўқувчиларда эҳтимолий-статистик тасаввурларни шакллантириш ва уларнинг илмий дунёқарашини кенгайтиришга эришилган.
