Хажиев Дилшод Бахтияровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Псориаз турли босқичларини олдини олишнинг гигиеник жиҳатларини инобатга олган ҳолда даволашни такомиллаштириш», 14.00.07 – Гигиена ва 14.00.11 – Дерматология ва венерология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4.PhD/Tib4090.
Илмий раҳбарлар: Эрматов Низом Жумақулович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Ташкенбаева Умида Алишеровна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат тиббиёт университети ҳузуридаги DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Хамрокулова Мукаддасхон Аскаровна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Имомов Отабек Суннатович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Хожа Аҳмад Яссавий номидаги халқаро қозоқ-турк университети (Қозоғистон Республикаси).
II. Тадқиқотнинг мақсади: псориазнинг турли босқичларини олдини олишнинг гигиеник жиҳатлари ва даволашни такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
аҳоли орасида соғлом овқатланиш мезонлари ва кунлик овқатланиш ҳолатининг ёш, жинс ва меҳнат шароитига боғлиқ равишда издан чиқиши псориазнинг турли босқичларини юзага келтирувчи асосий хавф омили сифатида баҳолаш ва башоратлашнинг градацияси ишлаб чиқилган;
псориазнинг асосий босқичлари ва унинг тарқалиш хусусиятлари ёш ва жинсий омиллар билан боғлиқлиги, шунингдек, касалликнинг ривожланишида кун тартиби, руҳий зўриқиш, гипо ва гипераллерген маҳсулотларнинг кунлик рациондаги улуши, жумладан кислоталик муҳити юқори бўлган ва пурин сақловчи (шакар, сариёғ, шоколад, қахва, сирка, шўр, аччиқ) маҳсулотларнинг таъсири асосий хавф омиллари эканлиги исботланган;
маҳаллий озиқ-овқат маҳсулотларининг биологик ва сенсибилловчи хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда, гипоаллергенлик хусусиятга эга, витамин ва минералларга бой, ишқорий муҳитли сабзавот (сабзи, дукаклилар), мевалар (олма), лецитин сақловчи маҳсулотлардан иборат рационнинг псориазни олдини олиш ва касалликнинг ремиссия босқичини узайтиришдаги аҳамияти илмий жиҳатдан исботланган;
псориазни самарали даволаш ва профилактика қилишнинг комплекс гигиеник тизими овқатланиш вақти ва тартибини тўғри ташкил этиш, кислоталик хусусияти юқори маҳсулотларни кунлик рациондан чиқариш, ишқорий муҳитга эга пурин сақловчи маҳсулотлардан фойдаланиш ҳамда руҳий зўриқишни камайтириш орқали даволаш самарадорлигини ошириши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Псориазнинг турли босқичларини олдини олишнинг гигиеник жиҳатлари ва даволашни такомиллаштириш:
биринчи илмий янгилик: аҳоли орасида соғлом овқатланиш мезонлари ва кунлик овқатланиш ҳолатининг ёш, жинс ва меҳнат шароитига боғлиқ равишда издан чиқиши псориазнинг турли босқичларини юзага келтирувчи асосий хавф омили сифатида баҳолаш ва башоратлашнинг градацияси ишлаб чиқилганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академиясининг мувофиқлаштириш эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 21 сентябрда 09-23/121-сон билан тасдиқланган «Псориаз билан хасталанган беморларнинг хавф омилларини гигиеник баҳолаш усули» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги санитария–эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Тошкент вилоят бошқармаси бўйича 09.10.2024 йилдаги 155–п–сон, Республика ихтисослаштирилган дерматология ва косметология илмий амалий тиббиёт маркази Бухоро вилоят ҳудудий филиали бўйича 28.03.2024 йилдаги 13-сон ҳамда Тошкент вилояти тери-таносил касалликлари диспансери бўйича 01.04.2024 йилдаги 45-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 15 январдаги 11/90-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: ишлаб чиқилган хавф омилларини баҳолаш ва башоратлашнинг градацияси атроф муҳитнинг зарарли омиллар таъсирида юзага келадиган касалликларни камайтириш, ишчиларнинг юқори ишлаш қобилиятини таъминлаш ва касбий касалликларни олдини олиш натижасида пациентларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш, касбий омиллар билан боғлиқ касалликларни эрта ташхислаш ва олдини олиш имконини берганлиги билан изоҳланади. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволаниш учун сарфланадиган 360000 сўм ва овқатланиш учун 17600 сўм маблағлар хавф омилларни башоратлаш градациясини татбиқ этиш орқали хасталикни самарали ташхислаш ва даволаш орқали шифохонада қолиш муддатини  2-3 кунга камайтириш натижасида иқтисод қилинади;
иккинчи илмий янгилик: псориазнинг асосий босқичлари ва унинг тарқалиш хусусиятлари ёш ва жинсий омиллар билан боғлиқлиги, шунингдек, касалликнинг ривожланишида кун тартиби, руҳий зўриқиш, гипо ва гипераллерген маҳсулотларнинг кунлик рациондаги улуши, жумладан кислоталик муҳити юқори бўлган ва пурин сақловчи (шакар, сариёғ, шоколад, қахва, сирка, шўр, аччиқ) маҳсулотларнинг таъсири асосий хавф омиллари эканлиги исботланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академиясининг мувофиқлаштириш эксперт кенгаши томонидан  2023 йил 21 сентябрда 09-23/121-сон билан тасдиқланган «Псориаз билан хасталанган беморларнинг хавф омилларини гигиеник баҳолаш усули» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги санитария–эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Тошкент вилоят бошқармаси бўйича 09.10.2024 йилдаги 155–п–сон, Республика ихтисослаштирилган дерматология ва косметология илмий амалий тиббиёт маркази Бухоро вилоят ҳудудий филиали бўйича 28.03.2024 йилдаги 13-сон ҳамда Тошкент вилояти тери-таносил касалликлари диспансери бўйича 01.04.2024 йилдаги 45-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 15 январдаги 11/90-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: псориазнинг асосий босқичлари ва унинг тарқалиш хусусиятлари ёш ва жинсий омиллар билан боғлиқлиги, шунингдек, касалликнинг ривожланишида кун тартиби, руҳий зўриқиш, гипо ва гипераллерген маҳсулотларнинг кунлик рациондаги улуши, жумладан кислоталик муҳити юқори бўлган ва пурин сақловчи (шакар, сариёғ, шоколад, қахва, сирка, шўр, аччиқ) маҳсулотларнинг таъсири асосий хавф омилларни исботлаш, пациентларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш, хавф гуруҳ маҳсулотларининг омилли таъсирини баҳолаш орқали касбий омиллар билан боғлиқ касалликларни олдини олиш имконини берганлиги билан изоҳланади. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволаниш учун сарфланадиган 360000 сўм ва овқатланиш учун 17600 сўм маблағлар псориазнинг асосий хавф омилларни олдини олиш, касалликни самарали ташхислаш ва даволаш орқали шифохонада қолиш муддатини  2-3 кунга камайтириш натижасида иқтисод қилинади;
учинчи илмий янгилик: маҳаллий озиқ-овқат маҳсулотларининг биологик ва сенсибилловчи хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда, гипоаллергенлик хусусиятга эга, витамин ва минералларга бой, ишқорий муҳитли сабзавот (сабзи, дукаклилар), мевалар (олма), лецитин сақловчи маҳсулотлардан иборат рационнинг псориазни олдини олиш ва касалликнинг ремиссия босқичини узайтиришдаги аҳамияти илмий жиҳатдан исботланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академиясининг мувофиқлаштириш эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 21 сентябрда 09-23/121-сон билан тасдиқланган «Псориаз билан хасталанган беморларнинг хавф омилларини гигиеник баҳолаш усули» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги санитария–эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Тошкент вилоят бошқармаси бўйича 09.10.2024 йилдаги 155–п–сон, Республика ихтисослаштирилган дерматология ва косметология илмий амалий тиббиёт маркази Бухоро вилоят ҳудудий филиали бўйича 28.03.2024 йилдаги 13-сон ҳамда Тошкент вилояти тери-таносил касалликлари диспансери бўйича 01.04.2024 йилдаги 45-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 15 январдаги 11/90-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: маҳаллий озиқ-овқат маҳсулотларининг биологик ва сенсибилловчи хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда, гипоаллергенлик хусусиятга эга, витамин ва минералларга бой, ишқорий муҳитли сабзавот (сабзи, дукаклилар), мевалар (олма), лецитин сақловчи маҳсулотлардан иборат рационнинг псориазни олдини олиш ва касалликнинг ремиссия босқичини узайтиришдаги аҳамияти ёндош касалликларнинг хавфини олдини олиш ва овқатланиш статусини бузилишини баратараф этиш имконини берганлиги билан изоҳланади. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволаниш учун сарфланадиган 360000 сўм ва овқатланиш учун 17600 сўм маблағлар маҳаллий маҳсулотлардан иборат рациондан фойдаланиш псориазни олдини олиш ва касалликнинг ремиссия босқичини узайтириш, касалликни самарали ташхислаш ва даволаш орқали шифохонада қолиш муддатини 2-3 кунга камайтириш натижасида иқтисод қилинади;
тўртинчи илмий янгилик: псориазни самарали даволаш ва профилактика қилишнинг комплекс гигиеник тизими овқатланиш вақти ва тартибини тўғри ташкил этиш, кислоталик хусусияти юқори маҳсулотларни кунлик рациондан чиқариш, ишқорий муҳитга эга пурин сақловчи маҳсулотлардан фойдаланиш ҳамда руҳий зўриқишни камайтириш орқали даволаш самарадорлигини ошириши исботланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академиясининг мувофиқлаштириш эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 21 сентябрда 09-23/121-сон билан тасдиқланган «Псориаз билан хасталанган беморларнинг хавф омилларини гигиеник баҳолаш усули» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги санитария–эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Тошкент вилоят бошқармаси бўйича 09.10.2024 йилдаги 155–п–сон, Республика ихтисослаштирилган дерматология ва косметология илмий амалий тиббиёт маркази Бухоро вилоят ҳудудий филиали бўйича 28.03.2024 йилдаги 13-сон ҳамда Тошкент вилояти тери-таносил касалликлари диспансери бўйича 01.04.2024 йилдаги 45-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 15 январдаги 11/90-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: псориазни самарали даволаш ва профилактика қилишнинг комплекс гигиеник тизими овқатланиш вақти ва тартибини тўғри ташкил этиш, кислоталик хусусияти юқори маҳсулотларни кунлик рациондан чиқариш, ишқорий муҳитга эга пурин сақловчи маҳсулотлардан фойдаланиш ҳамда руҳий зўриқишни камайтириш орқали даволаш самарадорлигини ошириш натижасида псориаз ривожланишида атроф-муҳитининг зарарли омиллар таъсирида юзага келадиган асоратларни олдини олиш ва пациентларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш имконини берганлиги билан изоҳланади. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволаниш учун сарфланадиган 360000 сўм ва овқатланиш учун 17600 сўм маблағлар ишлаб чиқилган псориазни самарали даволаш ва профилактика қилишнинг комплекс гигиеник тизимидан фойдаланиш орқали касалликни самарали ташхислаш ва даволаш орқали шифохонада қолиш муддатини 2-3 кунга камайтириш натижасида иқтисод қилинади.