Рахмонова Гулнора Ғуломовнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Таннин сақловчи маҳаллий Рҳус глабра Л. ўсимлигидан олинган полифенолларнинг биологик фаоллиги», 02.00.10–Биоорганик кимё (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.3.PhD/B1540.
Илмий раҳбар: Абдулладжанова Нодира Гуломжановна, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Биоорганик кимё институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Биоорганик кимё институте, DSc.02/30.12.2019.К/В.37.01.
Расмий оппонентлар: Юлдашев Носир Мухаммаджанович, биология фанлари доктори, профессор; Гафуров Махмуджон Бакиевич, кимё фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон кимё-фармацевтика илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик. 
II. Тадқиқотнинг мақсади: маҳаллий Рҳус глабра Л. ўсимлиги хом ашёсидан истиқболли биологик фаол табиий бирикмалар – полифеноллар йиғиндисини олиш ва унинг биологик фаолликларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
биринчи марта маҳаллий Рҳус глабра Л. ўсимлиги баргларидан полифеноллар йиғиндиси – Глабтан ажратиб олинган ва ЮССХ усулида фракцияларга ажратиш натижасида таркибида 24 хил индивидуал бирикма борлиги аниқланган;
СХ-МС усулида полифеноллар йиғиндиси таркибидаги индивидуал бирикмалар идентификация қилинган ва унуми юқори бўлган 7 та гидролизланувчи таннинлар: 1,2,3,4-тетра-О-галлоил-β-Д-глюкоза, пента-О-галлоил-β-Д-глюкоза, гекса-О-галлоил-β-Д-глюкоза, 3-6-бис-О-галлоил-1,2,4-три-О-галлоил-β-Д-глюкоза, окта-О-галлоил-β-Д-глюкоза, тергалл кислота дилактони ва дигалл кислота ажратиб олинган; 
Глабтаннинг яллиғланиш жараёнларига – периферик оғриқларга, экссудасияга, капилляр ўтказувчанликка ва каррагенинли шишга қарши фаолликлари лаборатория ҳайвонларида ин виво тажриба моделларида исботланган; 
ин виво тадқиқотлар натижасида Глабтаннинг 100 мг/кг дозада гипоксияга қарши ва антимутаген фаолликка ҳамда 200 мг/кг дозада оксидатив стрессга қарши ҳимояловчи таъсирга эга эканлиги аниқланган;
Глабтан ва унинг индивидуал бирикмалари антирадикал фаолликларга эгалиги ва бирикмаларнинг антирадикал фаоллиги улардаги гидроксил гуруҳлар сонига тўғридан-тўғри боғлиқ эканлиги ин витро тадқиқотларда шароитида исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Р. глабра Л. ўсимлигидан олинган полифеноллар йиғиндисидан иборат бўлган Глабтаннинг биологик фаоллигини аниқлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Глабтаннинг гипоксияга  қарши  фаоллиги бойича олинган маълумотлардан ва тадқиқот усулларидан «Ҳерба леонури, Гнапҳалии улигиноси ҳерба, Чамомиллае реcутитае флорес, Cратаеги флорес доривор ўсимликлари асосида юрак-қон томир тизимига самарали та'сирга эга дори воситасини яратиш» мавзусидаги А-ФА-2021-372 – амалий лойиҳаси  доирасида Ҳерба леонури, Гнапҳалии улигиноси ҳерба, Cратаеги флорес ўсимликларидан олинган экстрактларнинг нормобарик гипоксияга қарши фаолликларини аниқлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академиясининг 2024 йил 11 декабрдаги 4/1255-2752-сонли ма'лумотномаси). Натижада, нормобарик гипоксия модели шароитида Ҳерба леонури ва Cратаеги флорес,  Гнапҳалии улигиноси ҳерба экстрактлари ҳайвонларнинг яшаш давомийлигини статистик аҳамиятли фарқлар билан узайтириш имконини берган; 
Глабтаннинг кимёвий таркибидан ажратиб олинган алоҳида бирикмалардан, уларнинг биологик фаоллиги бойича олинган маълумотлардан ва тадқиқот усулларидан Хитой Халқ Республикаси Халқаро фан ва технологиялари марказининг №2022ВБА0015 “Марказий Осиё учун эндемик бўлган доривор ўсимликларнинг полисахаридлари ва полифенолларини фундаментал тадқиқ қилиш” лойиҳасида фойдаланилган (Хитой Фанлар Академияси Шинжон физика ва кимё техника институтининг 20.09.2024 йилдаги ма'лумотномаси). Натижада, организмнинг турли патологик жараёнлардаги оксидатив стресс ҳолати ва  полифенол моддаларнинг антиоксидант хусусияти ўртасидаги боғлиқлик қонуниятини аниқлаш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish