Назаров Фаррух Холиёровичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Товуш тезлигидан юқори бўлган турбулент оқимларни икки суюқлик ёндошуви асосида моделлаштириш”, 01.02.05 – Суюқлик ва газ механикаси (физика-математика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4.DSc/FM238.
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Маликов Зафар Маматқулович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: ЎзР ФА М.Т.Ўрозбоев номидаги Механика ва иншоотлар сейсмик мустаҳкамлиги институти. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Механика ва иншоотлар сейсмик мустаҳкамлиги институти, DSc.02/30.12.2019.Т/FM.61.01. 
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Далабоев Умриддин Физика-математика фанлари доктори, профессор; Ходжиев Сафар техника фанлари доктори, доцент; Исмоилов Бахтияр Рашидович техника фанлари доктори, профессор
Етакчи ташкилот номи: Ўзбекистон Миллий университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик. 
II. Тадқиқотнинг мақсади СИМПЛЕ алгоритми ва Томпсон усулидан фойдаланган ҳолда юқори Мач рақамларига эга бо'лган пластинка атрофида сиқиладиган ҳамда товуш тезлигидан паст ва юқори бўлган реактив оқимлар учун икки суюқликли турбулентлик моделини ишлаб чиқиш ва мавжуд тажриба маълумотлари билан таққослашдан иборат.
III. Диссертация тадқиқотининг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
сиқилмайдиган суюқликлар ва газлар учун Пуазейл–Куетт–Тейлор ҳамда Тейлор–Куетт оқим масалаларини сонли ҳисоблашни амалга ошириш мақсадида Прандтл ёндашувига асосланган соддалаштирилган икки суюқликли турбулентлик модели ишлаб чиқилган;
сиқилувчан реактив оқимлар учун икки суюқликли турбулент моделини сонли ҳисоблашда СИМПЛЕ ва Томсон алгоритмлари таклиф қилинган, уларнинг аниқлигини текшириш учун мавжуд тажриба ҳамда CОМСОЛ Мултипҳйсиcс натижалари билан таққослаш орқали тасдиқланган;
Мах сонлари юқори бўлган шароитларда икки суюқликли турбулентлик модели ёрдамида ламинар ҳолатдан турбулент ҳолатга ўтиш соҳаларини аниқ тавсифловчи натижалар график кўринишда аниқланган;
товуш тезлигидан кичик бўлган турбулент оқимлар учун икки суюқлик ёндошуви тенгламалари асосида юқори аниқлик билан ечиш имконини берувчи сонли ҳисоблаш алгоритми ишлаб чиқилган;
товуш тезлигидан юқори бўлган оқимлар учун икки суюқликли модел тенгламалари ва Ри–Чоу усули ёрдамида юқори Мах сонларида юзага келадиган тебранишларни самарали сўндириш учун сонли ҳисоблаш усуллари таклиф қилинган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Товуш тезлигидан юқори бўлган турбулент оқимларни икки суюқлик ёндошуви асосида моделлаштириш бўйича олинган натижалар асосида:
изотермик бўлмаган ва товуш тезлигидан юқори бўлган шароитларда икки суюқликли турбулент оқимлар учун математик моделлаштириш тенгламаларини барқарор ва юқори аниқликда ечишга имкон берувчи сонли алгоритмлар ишлаб чиқилган ҳамда улар “Қашқадарё пармалаш ишлари” АЖда амалий синовдан ўтказилган. Натижада ускуналар конструксияси такомиллаштирилиб, ишлаб чиқариш самарадорлиги оширилган.
товуш тезлигидан юқори бўлган оқимлар учун икки суюқлик модел тенгламаларини сонли ҳисоблашда Мах сонлари юқори бўлган ҳолларида юзага келадиган тебранишларни самарали сўндириш учун Ри–Чоу усули таклиф қилинган ва олинган натижалар О'збекнефтгаз» акциядорлик жамиятига (О'збекнефтгаз» акциядорлик жамиятининг 2025 йил 24 - апрелдаги № 25-05-38 сонли ма'лумотномаси) қўлланилган. Натижада нефт қазиб олиш ҳажми 3.5% га ошган, энергия ва сув сарфи 2% га тежалишига эришилган.
соддалаштирилган икки суюқликли турбулентлик модели асосида товуш тезлигидан юқори бўлган оқимларни ҳисоблаш имконини берувчи дастурий таъминот ишлаб чиқилган ҳамда у Россия Фанлар академиясининг фундаментал лойиҳасида қўлланилган. Натижада товуш тезлигидан юқори оқимлар учун тезлик, ҳарорат ва босим профиллари аниқланган, шунингдек ҳисоблаш натижалари аниқлиги 5–7 % га оширилгани тасдиқланган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish