Холматова Мумтозбегим Алишерхон қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): “Кичик бизнес субектларида маркетинг фаолиятини такоммиллаштириш”, 08.00.11- “Маркетинг”, 08.00.15 - “Тадбиркотлик ва кичик бизнес иқтисодиёти”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Iqt2352
Илмий раҳбари: Эргашходжаева Шахноза Джасуровна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети ҳузуридаги DSc.03/30.12.2020.I.16.02 рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Суюнов Дилмурод Холмуродович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор, Холмаматов Диёр Ҳақбердиевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат техника университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: кичик бизнес субектларида маркетинг фаолиятини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат..
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
услубий ёндашувга кўра “кичик бизнес субектларида маркетинг фаолияти” тушунчасининг иқтисодий мазмуни ўз тавсифига кўра кичик бизнес мезонларига мувофиқ келувчи хўжалик юритувчи субектларнинг бозорда рақобатбардошлигини ошириш, маҳсулот ва хизматларни мижоз талабига мослаштириш ҳамда ресурслардан самарали фойдаланиш орқали узоқ муддатли иқтисодий барқарорликка эришишини таъминлайдиган мураккаб тизимли жараён нуқтаи назаридан такомиллаштирилган;
кичик бизнес корхоналарида маркетинг бўлимини тўғридан-тўғри умумий директор ёки унинг биринчи ўринбосарига бўйсундириш орқали унинг ҳуқуқ ва функсияларини кенгайтириш, маҳсулотларни ишлаб чиқариш ва яратиш бўйича бозор талабларини инобатга олиб, ҳақиқий қарорлар қабул қилиш имкониятларини бериш асосида маркетинг бўлимининг юқори мақомини таъминлаш таклифи асосланган;
кичик бизнес субектларининг пропорсионал хавф моделига асосланган ёндашувга кўра фаолият давридаги ички ва ташқи омилларнинг таъсирини “омил хавфи юқори” (ҲР > 1), “омил хавфга таъсири йўқ” (ҲР = 1) ҳамда “омил хавфни камайтириши” (ҲР < 1) даражалари бўйича гуруҳлаш орқали корхонанинг фаолият юритиш даврийлигини узайтириш таклифи асосланган;
Ўзбекистонда кичик бизнес субектларининг мижозлар билан самарали муносабатлар ўрнатиш орқали бозор фаолиятини ривожлантириш ва рақобатбардошлигини оширишга маркетинг элементлари таъсирини эконометрик моделлаштириш асосида 2027 йилга қадар прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Кичик бизнес субектларида маркетинг фаолиятини такомиллаштирш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
услубий ёндашувга кўра “кичик бизнес субъектларида маркетинг фаолияти” тушунчасининг иқтисодий мазмуни ўз тавсифига кўра кичик бизнес мезонларига мувофиқ келувчи хўжалик юритувчи субектларнинг бозорда рақобатбардошлигини ошириш, маҳсулот ва хизматларни мижоз талабига мослаштириш ҳамда ресурслардан самарали фойдаланиш орқали узоқ муддатли иқтисодий барқарорликка эришишини таъминлайдиган мураккаб тизимли жараён нуқтаи назаридан такомиллаштириш бўйича назарий ва услубий ишланмалардан олий ўқув юртлари талабалари учун тавсия этилган “Маркетинг” номли дарсликни тайёрлашда фойдаланилган (Тошкент давлат иқтисодиёт университетининг 2023 йил 21 декабридаги 387-сонли буйруғига асосан дарсликнинг нашр рухсатномаси берилган). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида узоқ муддатли иқтисодий барқарорликка эришишни таъминлайдиган мураккаб тизимли жараён нуқтаи назаридан такомиллаштирилган “кичик бизнес субектларида маркетинг фаолияти” тушунчаси бўйича назарий билимларни кенгайтириш имкони яратилган;
кичик бизнес корхоналарида маркетинг бўлимини тўғридан-тўғри умумий директор ёки унинг биринчи ўринбосарига бўйсундириш орқали унинг ҳуқуқ ва функсияларини кенгайтириш, маҳсулотларни ишлаб чиқариш ва яратиш бўйича бозор талабларини инобатга олиб, ҳақиқий қарорлар қабул қилиш имкониятларини бериш асосида маркетинг бўлимининг юқори мақомини таъминлаш бўйича берилган илмий янгилик Ўзбекистон савдо-саноат палатаси таркибидаги кичик бизнес субектлари фаолиятига жорий этилган (Ўзбекистон савдо-саноат палатасининг 2025-йил 10-сентябрдаги 06-05-33-10167-сон маълумотномаси). Мазкур илмий янгиликни амалиётга жорий этиш натижасида кичик бизнеснинг рақамли технологиялар ва дастурий маҳсулотлардан фойдаланиш даражаси ортган ва қиймат занжирида иштирок этувчиларнинг ўзаро муносабатлари асосида синергия яратишга қаратилган стратегик лойиҳаларни амалга оширишда фойдаланилган;
кичик бизнес субектларининг пропорсионал хавф моделига асосланган ёндашувга кўра фаолият давридаги ички ва ташқи омилларнинг таъсирини “омил хавфи юқори” (ҲР > 1), “омил хавфга таъсири йўқ” (ҲР = 1) ҳамда “омил хавфни камайтириши” (ҲР<1) даражалари бўйича гуруҳлаш орқали корхонанинг фаолият юритиш даврийлигини узайтириш бўйича берилган илмий янгилик Ўзбекистон савдо-саноат палатаси таркибидаги кичик бизнес субектлари фаолиятига жорий этилган (Ўзбекистон савдо-саноат 2025-йил 10-сентябрдаги 06-05-33-10167-сон маълумотномаси). Мазкур илмий янгиликни амалиётга жорий этиш натижасида кичик бизнес субектларининг ҳудудлар, тармоқ ва соҳалар бўйича бозорда яшаб қолиш хавфига таъсир этувчи асосий омилларни аниқлаш имкони яратилиб, ишлаб чиқариш ва чакана савдо соҳаларидаги кичик бизнес субектларининг маркетинг фаолиятига ташқи омиллар таъсирини камайтириш орқали 2024-йилда 2023-йилга нисбатан фаолияти тўхтатилган кичик бизнес субектларининг салмоғини 9,8 фоизга камайтиришга эришилган;
Ўзбекистонда кичик бизнес субектларининг мижозлар билан самарали муносабатлар ўрнатиш орқали бозор фаолиятини ривожлантириш ва рақобатбардошлигини оширишга маркетинг элементлари таъсирини эконометрик моделлаштириш асосида 2027 йилга қадар прогноз кўрсаткичларидан фойдаланиш бўйича берилган илмий янгилик Ўзбекистон савдо-саноат палатаси таркибидаги кичик бизнес субектлари фаолиятига жорий этилган (Ўзбекистон савдо-саноат палатасининг 2025-йил 10-апрелдаги 04-07-27-3989-сон маълумотномаси). Мазкур илмий янгиликни амалиётга жорий этиш натижасида кичик бизнес субектларининг мижозлар билан самарали муносабатлар ўрнатиши орқали бозор фаолиятини ривожлантириш ва рақобатбардошлигини оширишга маркетинг элементлари таъсирининг истиқбол параметрлари ўртасидаги мувофиқликни таъминлаш имкони яратилган.