Шоймардонов Бахтиёр Холназаровичнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбекистон иссиқ иқлим шароитларида овқат ҳазм қилиш тизими  касалликлари профилактикасига тизимли ёндашув», 14.00.07 – Гигиена (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.4.PhD/Tib5132.
Илмий раҳбар: Шайхова Гули Исламовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат тиббиёт университети, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Хамракулова Мукаддасхон Аскаровна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Тухтаров Бахром Эшназарович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: С.Д.Асфендияров номидаги Қозоғистон миллий тиббиёт университети (Қозоғистон Республикаси).
II. Тадқиқотнинг мақсади: Сурхондарё вилояти аҳолиси орасида иссиқ иқлим шароитида овқат ҳазм қилиш тизими касалликлари профилактикасини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Сурхондарё вилоятининг иссиқ иқлим шароитида яшовчи аҳоли орасида овқат ҳазм қилиш тизими касалликлари динамикасининг ёш-жинс жиҳатдан комплекс таҳлили асосида уларнинг кўп тарқалганлигининг ҳудудий ва демографик хусусиятлари аниқланган;
овқат ҳазм қилиш тизими касалликларининг ривожланишида минтақанинг иссиқ иқлими учун характерли тиббий-ижтимоий, гигиеник, иқлимий, географик ва хулқ-атвор хавф омилларининг етакчи роли исботланган;
беморларнинг фактик овқатланишини мавсумий (қиш-баҳор ва ёз-куз даврлари) баҳолаш асосида овқат ҳазм қилиш тизими патологияларининг ривожланишига таъсир қилувчи озуқа моддаларининг мувозанати аниқланиб, маҳаллий озиқ-овқат маҳсулотлари билан бойитилган, ҳудуднинг иқлимий ва маданий хусусиятларига мос овқатланиш рациони ишлаб чиқилган;
овқатланиш тартибини ва турмуш тарзини коррекциялаш асосида ишлаб чиқилган профилактика чора-тадбирларнинг иссиқ иқлим шароитларда овқат ҳазм қилиш тизими касалликлар даражасини пасайтиришда самарадорлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистон иссиқ иқлим шароитларида овқат ҳазм қилиш тизими касалликлари профилактикасига тизимли ёндашув бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: илк бор Сурхондарё вилоятининг иссиқ иқлим шароитида яшовчи аҳоли орасида овқат ҳазм қилиш тизими касалликлари динамикасининг ёш-жинс жиҳатдан комплекс таҳлили асосида уларнинг кўп тарқалганлигининг ҳудудий ва демографик хусусиятлари аниқланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси Термиз филиалининг мувофиқлаштириш эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 12-декабрда 85-24-сон билан тасдиқланган «Иссиқ иқлим шароитида сурункали ошқозон-ичак касалликларида парҳезни оптималлаштириш» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Қашқадарё вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 28.02.2025 йилдаги 79-I/CH-сон ҳамда Хоразм вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 14.03.2025 йилдаги 66-1-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни  сақлаш  вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 22 майдаги 18/65-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: иссиқ иқлим шароитида овқат ҳазм қилиш тизими билан касалланган беморларнинг кунлик овқатланиш рационини гигиеник талаблари асосида ташкиллаштириш натижасида уларнинг саломатлик ҳолатини яхшилаш, тартибсиз овқатланиш натижасида алиментар касалликларни олдини олиш ва овқатланиш статусини бузилишини баратараф этиш, беморларнинг турмуш тарзи ва шароитига боғлиқ хавф омиллар таъсирида юзага келадиган касалликларни камайтириш, олдини олиш натижасида беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш, алиментар омиллар билан боғлиқ касалликларни эрта ташхислаш ва олдини олиш имконини берганлиги билан изоҳланади. Иқтисодий самарадорлиги: иссиқ иқлим шароитида овқат ҳазм қилиш тизими касалликлари туфайли ногиронлиги бўлган шахсларни реабилитация қилиш, уларнинг турмуш тарзи ва ҳаёт сифатини яхшилаш орқали бир йилда бир ногирон шахс учун 8376000 сўм бюджет маблағлари иқтисод қилинади;
иккинчи илмий янгилик: овқат ҳазм қилиш тизими касалликларининг ривожланишида минтақанинг иссиқ иқлими учун характерли тиббий-ижтимоий, гигиеник, иқлимий, географик ва хулқ-атвор хавф омилларининг етакчи роли исботланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси Термиз филиалининг мувофиқлаштириш эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 12-декабрда 85-24-сон билан тасдиқланган «Иссиқ иқлим шароитида сурункали ошқозон-ичак касалликларида парҳезни оптималлаштириш» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Қашқадарё вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 28.02.2025 йилдаги 79-I/CH-сон ҳамда Хоразм вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 14.03.2025 йилдаги 66-1-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни  сақлаш  вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 22 майдаги 18/65-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: иссиқ иқлим шароитида овқат ҳазм қилиш тизими билан касалланган беморларнинг кунлик овқатланиш рационини гигиеник талаблари асосида ташкиллаштириш натижасида уларнинг саломатлик ҳолатини яхшилаш, тартибсиз овқатланиш натижасида алиментар касалликларни олдини олиш ва овқатланиш статусини бузилишини баратараф этиш, беморларнинг турмуш тарзи ва шароитига боғлиқ хавф омиллар таъсирида юзага келадиган касалликларни камайтириш, олдини олиш натижасида беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш, алиментар омиллар билан боғлиқ касалликларни эрта ташхислаш ва олдини олиш имконини берганлиги билан изоҳланади. Иқтисодий самарадорлиги: иссиқ иқлим шароитида овқат ҳазм қилиш тизими касалликлари туфайли ногиронлиги бўлган шахсларни реабилитация қилиш, уларнинг турмуш тарзи ва ҳаёт сифатини яхшилаш орқали бир йилда бир ногирон шахс учун 8376000 сўм бюджет маблағлари иқтисод қилинади;
учинчи илмий янгилик: беморларнинг фактик овқатланишини мавсумий (қиш-баҳор ва ёз-куз даврлари) баҳолаш асосида овқат ҳазм қилиш тизими патологияларининг ривожланишига таъсир қилувчи озуқа моддаларининг мувозанати аниқланиб, маҳаллий озиқ-овқат маҳсулотлари билан бойитилган, ҳудуднинг иқлимий ва маданий хусусиятларига мос овқатланиш рациони ишлаб чиқилганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси Термиз филиалининг мувофиқлаштириш эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 12-декабрда 85-24-сон билан тасдиқланган «Иссиқ иқлим шароитида сурункали ошқозон-ичак касалликларида парҳезни оптималлаштириш» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Қашқадарё вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 28.02.2025 йилдаги 79-I/CH-сон ҳамда Хоразм вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 14.03.2025 йилдаги 66-1-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни  сақлаш  вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 22 майдаги 18/65-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: иссиқ иқлим шароитида овқат ҳазм қилиш тизими билан касалланган беморларнинг кунлик овқатланиш рационини гигиеник талаблари асосида ташкиллаштириш натижасида уларнинг саломатлик ҳолатини яхшилаш, тартибсиз овқатланиш натижасида алиментар касалликларни олдини олиш ва овқатланиш статусини бузилишини баратараф этиш, беморларнинг турмуш тарзи ва шароитига боғлиқ хавф омиллар таъсирида юзага келадиган касалликларни камайтириш, олдини олиш натижасида беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш, алиментар омиллар билан боғлиқ касалликларни эрта ташхислаш ва олдини олиш имконини берганлиги билан изоҳланади. Иқтисодий самарадорлиги: иссиқ иқлим шароитида овқат ҳазм қилиш тизими касалликлари туфайли ногиронлиги бўлган шахсларни реабилитация қилиш, уларнинг турмуш тарзи ва ҳаёт сифатини яхшилаш орқали бир йилда бир ногирон шахс учун 8376000 сўм бюджет маблағлари иқтисод қилинади;
тўртинчи илмий янгилик: овқатланиш тартибини ва турмуш тарзини коррекциялаш асосида ишлаб чиқилган профилактика чора-тадбирларнинг иссиқ иқлим шароитларда овқат ҳазм қилиш тизими касалликлар даражасини пасайтиришда самарадорлиги исботланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси Термиз филиалининг мувофиқлаштириш эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 12-декабрда 85-24-сон билан тасдиқланган «Иссиқ иқлим шароитида сурункали ошқозон-ичак касалликларида парҳезни оптималлаштириш» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Қашқадарё вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 28.02.2025 йилдаги 79-I/CH-сон ҳамда Хоразм вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 14.03.2025 йилдаги 66-1-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни  сақлаш  вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 22 майдаги 18/65-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: иссиқ иқлим шароитида овқат ҳазм қилиш тизими билан касалланган беморларнинг кунлик овқатланиш рационини гигиеник талаблари асосида ташкиллаштириш натижасида уларнинг саломатлик ҳолатини яхшилаш, тартибсиз овқатланиш натижасида алиментар касалликларни олдини олиш ва овқатланиш статусини бузилишини баратараф этиш, беморларнинг турмуш тарзи ва шароитига боғлиқ хавф омиллар таъсирида юзага келадиган касалликларни камайтириш, олдини олиш натижасида беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш, алиментар омиллар билан боғлиқ касалликларни эрта ташхислаш ва олдини олиш имконини берганлиги билан изоҳланади. Иқтисодий самарадорлиги: иссиқ иқлим шароитида овқат ҳазм қилиш тизими касалликлари туфайли ногиронлиги бўлган шахсларни реабилитация қилиш, уларнинг турмуш тарзи ва ҳаёт сифатини яхшилаш орқали бир йилда бир ногирон шахс учун 8376000 сўм бюджет маблағлари иқтисод қилинади.