Қаландаров Наврўзбек Олимбаевичнинг
 фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қовушоқ-эластик таянчларга ўрнатилган валнинг динамикаси хусусиятлари ва динамик кучланиш-деформация ҳолати” (Особенности динамики вала установленного на вязкоупругих опорах и напряженно-деформированного состояния) 01.02.01-Назарий механика  ҳамда 01.02.04-Деформацияланувчан қаттиқ жисм механикаси (техника фанлари). Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.2.PhD/Т3111.
Илмий раҳбар: Тешаев Мухсин Худойбердиевич физика математика фанлари доктори, профессор; Нематов Эркинжон Ҳамроевич техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: И.Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Бухоро давлат техника университети ҳузуридаги илмий даража берувчи PhD.03/27.02.2021.FM.101.02 рақамли илмий кенгаш. 
Расмий оппонентлар: Дусматов Олимжон Мусурмонович физика математика фанлари доктори профессор; Мавланов Тулкин профессори, техника фанлари доктори профессор.  
Етакчи ташкилот номи: Тошкент давлат транспорт университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: қовушоқ - эластик таянчларга оʼрнатилган вал конструксиясининг динамик хусусятлари ва динамик кучланганлик - деформация ҳолатини топиш методикаси ва алгоритмини ишлаб чиқиш ҳамда сонли натижалар олиб таҳлил қилишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк марта қовушқоқ-эластик таянчларга ўрнатилган вал динамикаси масалалари қовушқоқ-эластиклик назариясининг мумкин бўлган кўчишлар принципи ва Лагранжнинг иккинчи тур дифференциал тенгламаларига асосланиб математик қўйилган, Лапласнинг интеграл алмаштиришлари, “Музлатиш”, Гаусс ва Мюллер усуллари ҳамда сервобоғланишлар назарияси асосида масалаларни ечиш методикаси ва алгоритми ишлаб чиқилган; 
роторнинг ўқ бўйича кўчиш амплитудасининг частотага боғлиқ ўзгаришида таянчлар қовушоқлик параметрларига боғлиқ бўлиши ҳамда горизонтал йўналишдаги кўчиш амплитудаси вертикал ўқ йўналишидаги тебранишлар амплитудасидан 25% гача кўп бўлиши топилган;
қовушқоқ-эластик таянчларга ўрнатилган диссипатив бир жинсли бўлмаган деформацияланувчи вал конструкциясининг эркин тебранишлар частотаси ҳақиқий ва мавҳум қисмларининг таянч қовушқоқлик амплитудаси кучли, қолган (а, б) параметрларига эса кучсиз (1-2%) боғлиқ бўлиши дисперсион муносабатлар асосида топилган; 
қовушқоқ-эластик таянчларга ўрнатилган диссипатив бир жинсли бўлмаган деформацияланувчи вал конструкциясининг критик тезликларини юқори частоталарда рўй бериши мумкинлиги, диссипатив бир жинсли механик система учун эса фақат паст частоталарда рўй бериши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қовушоқ-эластик таянчларга ўрнатилган валнинг динамикаси хусусиятлари ва динамик кучланганлик-деформациялик ҳолати бўйича олинган натижалар асосида:
диссертацияда ишлаб чиқилган қовушоқ-эластик таянчларга ўрнатилган валнинг юкланишларини камайтириш усулларидан “Бухоро механика таъмирлаш заводи” АЖда ротацион валларни ишлаб чиқаришда қуйма таркибининг оптимал параметрларини танлашда  фойдаланилган (Ўзбекистон Озиқ-овқат саноат уюшмасининг 04.06.2025 йилдаги №04-60/06-25 сонли маълумотномаси). Натижада, металл сарфи 2-6 % га камайган, ҳаракатлантирувчи юритмаларнинг ишлаш муддатлари 12,5-14,5 % га ортган, энергия сарфи 11-13% га камайишига эришилган;
қовушоқ-эластик таянчларга ўрнатилган вал конструксиясининг критик тезлигини аниқлаш усулларидан Бухоро муҳандислик-технология институтида 2024 йилда бажарилган “Пўлат материалларини ейилишга ва коррозиябардошлигини оширувчи нанокомпозитли металл қоплама билан қоплаш технологиясини яратиш” номли  амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Озиқ-овқат саноат уюшмасининг 04.06.2025 йилдаги №04-60/06-25 сонли маълумотномаси).Натижада, вал конструксиясини саноат миқёсида ишлаб чиқаришга қўллаш бўйича деформацияланувчан валнинг юритмалари учун кинематик ва динамик параметрларининг чегара қийматлари аниқланганиб, таянчларда ишлатиладиган подшипникларнинг сериялари кичрайтирилиб оптималлаштирилган;
қовушқоқ-эластик таянчларга ўрнатилган валларда энергия интенсивлигини таъминловчи конструксиялардан И.Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети илмий лабораториясида дон маҳсулотларини майдалашда ишлатиладиган ротацион валларнинг қуйма таркибини аниқлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Озиқ-овқат саноат уюшмасининг 04.06.2025 йилдаги №04-60/06-25 сонли маълумотномаси). Натижада,  аниқланган материал таркибига асосан буғдойни майдалаш жараёнида ишлатиладиган валларнинг қаттиқ қатлами 8620 АИСИ 8620 маркали лигерланган пўлат бўлиши ва сапфа қисми материалиниг оптимал параметрлари топилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish