Рахимова Шоира Адилбековнанинг
фалсафа доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Талаба-ёшларда ахлоқий хусусиятларни таркиб топтиришда Унсурулмаъолий Кайковуснинг маънавий меросидан фойдаланишнинг методик имкониятлари (фалсафий фанлар мисолида)” мавзусидаги 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (фалсафа).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.1.DSc/Ped6169
Илмий раҳбар: Хажиева Максуда Султановна, Педагогика фанлари доктори (DSc), профессор
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон-Финландия педагогика институти ҳузуридаги DSc.03/31.10.2024.Ped.187.01
Расмий оппонентлар: Мустафаев Шомурод Нормўминович, педагогика фанлари доктори, доцент; Ражабов Тўхтасин Ибодович, педагогика фанлари доктори, профессори.
Етакчи ташкилот: Термиз давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади талаба-ёшларда ахлоқий хусусиятларни таркиб топтиришда Унсурулмаъолий Кайковуснинг маънавий меросидан фойдаланишнинг методик имкониятларини такомиллаштириш бўйича тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
фалсафий фанларни ўқитишда Кайковус маънавий меросидан фойдаланишнинг дидактик имкониятлари мерос мазмунини замонавий таълим таъсирчанлик даражасига ғоявий жиҳатдан тоифалаш ва шахс психологиясининг дифференциялашган ижтимоий индивидуал хусусиятларига мос фаоллик мониторинги сифатини юритиш асосида аниқланган;
киритиш асосида такомиллаштирилган;
талаба-ёшларда ахлоқий хусусиятларни ривожлантириш жараёни Кайковус меросидан фойдаланишга йўналтирилган якка, жуфтликда ва жамоа бўлиб ишлашга мўлжалланган таълимий машқларни ахборотли муҳитда ижтимоий масъулиятни ривожлантиришга эришиш асосида такомиллаштирилган.
талаба-ёшларда ахлоқий хусусиятларни ривожлантириш самарадорлиги “Қобуснома”даги асосий ахлоқий насиҳатларни тушуниш, изоҳлаш, ғояларни ижтимоий муаммолар билан боғлаш асосида ўқув жараёнини лойиҳалаш, таълим мақсадларига мувофиқлаштириш, “Ғоялар дарахти”, “Матбуот анжумани” усуллари, дебат, ролли ўйинлар воситасида такомиллаштирилган.
талаба-ёшларда ахлоқий хусусиятларни ривожлантириш модели таълим жараёни иштирокчилари ўртасидаги ҳамкорликни кучайтириш имкониятларини кенгайтиришга йўналтирилган Кайковуснинг таълим ва илм олишга доир ғояларининг устувор мазмунини ёритиб беришга қаратилган ривожлантирувчи топшириқларни босқичма-босқич
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Талаба-ёшларда ахлоқий хусусиятларни таркиб топтиришда Унсурулмаъолий Кайковуснинг маънавий меросидан фойдаланишнинг методик имкониятлари бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
- фалсафий фанларни ўқитишда Кайковус маънавий меросидан фойдаланишнинг дидактик имкониятлари мерос мазмунини замонавий таълим таъсирчанлик даражасига ғоявий жиҳатдан тоифалаш ва шахс психологиясининг дифференциялашган ижтимоий индивидуал хусусиятларига мос фаоллик мониторинги сифатини юритиш асосида аниқлаштирилганлигига оид тавсиялар “Бошланғич таълим педагогикаси” номли дарслик мазмунига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2023-йил 22-декабрдаги 537-сонли буйруғи билан тасдиқланган 537234-рақамли гувоҳнома). Натижада, Унсурулмаъолий Кайковус маънавий-ахлоқий қарашлари ҳозирги кунда баркамол авлодни тарбиялашга қаратилган билимларнинг кенг ёйилишига замин яратган;
талаба-ёшларда ахлоқий хусусиятларни ривожлантириш модели таълим жараёни иштирокчилари ўртасидаги ҳамкорликни кучайтириш имкониятларини кенгайтиришга йўналтирилган Кайковуснинг таълим ва илм олишга доир ғояларининг устувор мазмунини ёритиб беришга қаратилган ривожлантирувчи топшириқларни босқичма-босқич киритиш асосида такомиллаштиришга оид таклиф ва тавсиялардан “Умумий педагогика ва психология” номли дарслик мазмунини бойитишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 6-сентябрдаги 337-сонли буйруғи билан тасдиқланган 333-178-рақамли гувоҳнома). Натижада, ислом дунёсининг буюк мутафаккири Унсурулмаъолий Кайковуснинг илмий-маънавий мероси, ижодий фаолияти ва шахсияти билан боғлиқ хулосалар ёшлар орасида маънавият ва ахлоқ масалаларини кенг тарғиб қилиш ҳамда илмий-маданий жамоатчиликни кенг хабардор этиш имконини берган;
талаба-ёшларда ахлоқий хусусиятларни ривожлантириш жараёни Кайковус меросидан фойдаланишга йўналтирилган якка, жуфтликда ва жамоа бўлиб ишлашга мўлжалланган таълимий машқларни ахборотли муҳитда ижтимоий масъулиятни ривожлантиришга эришиш асосида такомиллаштирилганлигига оид тавсиялардан “Умумий педагогика ва психология” номли дарслик мазмунини бойитишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 6-сентябрдаги 337-сонли буйруғи билан тасдиқланган 333-178-рақамли гувоҳнома). Натижада, Кайковуснинг маънавий мероси асосида талаба-ёшларда ахлоқий хусусиятларни ривожлантириш моделининг тизимлилиги, барқарорлиги ва амалий самарадорлиги таъминланган.
талаба-ёшларда ахлоқий хусусиятларни ривожлантириш самарадорлиги “Қобуснома”даги асосий ахлоқий насиҳатларни тушуниш, изоҳлаш, ғояларни ижтимоий муаммолар билан боғлаш асосида ўқув жараёнини лойиҳалаш, таълим мақсадларига мувофиқлаштириш, “Ғоялар дарахти”, “Матбуот анжумани” усуллари, дебат, ролли ўйинлар воситасида такомиллаштирилганлигига доир тавсиялардан “Умумий педагогика ва психология” номли дарслик мазмунини бойитишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 6-сентябрдаги 337-сонли буйруғи билан тасдиқланган 333-178-рақамли гувоҳнома). Натижада, ссенарийнинг назарий-методологик асослари такомиллаштирилиб, телетомошабинлар тафаккурида Унсурулмаъолий Кайковус маънавий-ахлоқий тарбия назариясининг аҳамияти тўғрисида тасаввур ҳосил қилишга хизмат қилган.
