Nurmetova Muyassar Jumanazarovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiya himoyasi haqida e’lon matni

I.Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Yashil iqtisodiyotni rivojlantirishda raqamli texnologiyalardan foydalanishni takomillashtirish ”, 08.00.16 – “Raqamli iqtisodiyot va xalqaro raqamli integratsiya” bo‘yicha ixtisoslik.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yhatga olingan raqam: B2024.4.PhD/Iqt4842.
Ilmiy rahbar: Aliqoriev Olimxon Furqat o‘g‘li, iqtisodiyot fanlari nomzodi, dotsent
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Biznes va tadbirkorlik oliy maktabi.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Biznes va tadbirkorlik oliy maktabi, DSc.19/04.07.2023.1.88.01 raqamli Ilmiy kengash asosidagi Ilmiy kengash.
Rasmiy opponentlar: Rasulova Dilfuza Valievna, iqtisodiyot fanlari doktori, professor; Abdullaev Munis Qurbanovich,iqtisodiyot fanlari bo‘yicha falsafa fanlari doktori(PhD), professor.
Yetakchi tashkilot: Toshkent axborot texnologiyalari universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II.Tadqiqotning maqsadi Yashil iqtisodiyotni rivojlantirishda raqamli texnologiyalardan foydalanish bo‘yicha ilmiy asoslangan tavsiya hamda takliflar ishlab chiqishdan iborat.
III.Tadqiqotning ilmiy yangiliklari:
uslubiy jihatdan “yashil iqtisodiyot” tushunchasini mamlakat iqtisodiy taraqqiyoti, iqtisodiy jarayonlarni ekologik barqarorlik tamoyillari bilan uyg‘unlashtirish, uglerod chiqindilarni kamaytirish, tabiiy resurslardan oqilona foydalanish nuqtai nazaridan takomillashtirilgan;
yashil iqtisodiyotni rivojlantirishda raqamli texnologiyalardan foydalanishni baholashning poliindekslari asosida O‘zbekiston mintaqalaridagi mavjud holatni A daraja (80-100 ball), B daraja (60-79 ball), C daraja (40-59 ball), D daraja (20-39 ball), E daraja (0-19 ball) mezon qiymatlariga guruhlash orqali tabaqalashgan yondashuv taklif etilgan;
raqamli texnologiyalar va yashil (ekologik barqaror) iqtisodiyotni birlashtiruvchi “Integratsiyalashgan raqamli-yashil iqtisodiyot modeli” (IRYIM)  ishlab chiqilgan;
O‘zbekistonda yashil iqtisodiyotni rivojlantirishda raqamli texnologiyalardan foydalanishning 2030 yilgacha bo‘lgan davrga prognoz qiymatlari ishlab chiqilgan.
IV.Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. 
Yashil iqtisodiyotni rivojlantirishda raqamli texnologiyalardan foydalanishni takomillashtirish bo‘yicha ilmiy tavsiya hamda takliflar asosida: uslubiy jihatdan “yashil iqtisodiyot” tushunchasini mamlakat iqtisodiy taraqqiyoti, iqtisodiy jarayonlarni ekologik barqarorlik tamoyillari bilan uyg‘unlashtirish, uglerod chiqindilarni kamaytirish, tabiiy resurslardan oqilona foydalanish nuqtai nazaridan takomillashtirilga qaratilgan nazariy-uslubiy materiallardan oliy o‘quv yurti talabalari uchun tavsiya etilgan “Yashil iqtisodiyot” nomli o‘quv qo‘llanmani tayyorlashda foydalanilgan.(O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim fan va innovatsiyalar vazirligining 2025 yil 9- iyuldagi 258-sonli guvohnomasi,ID:442358).Ushbu taklifni amaliyotga qo‘llash natijasida yashil iqtisodiyotning konsepsiyadan ijtimoiy-iqtisodiy faoliyatdagi ahamiyatini takomillashtirish imkoni yaratilgan;
          Yashil iqtisodiyotni rivojlantirishda raqamli texnologiyalardan foydalanishni baholashning poliindekslari asosida O‘zbekiston mintaqalaridagi mavjud holatni A daraja(80-100 ball), B daraja (60-79 ball), C daraja (40-59 ball), D daraja (20-39 ball), E daraja (0-19 ball) mezon qiymatlariga guruhlash orqali tabaqalashgan yondashuv taklifi  BMTning Barqaror rivojlanish maqsadlari hamda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 21.02.2022 yildagi "2030 yilgacha bo‘lgan davrda barqaror rivojlanish sohasidagi milliy maqsad va vazifalarni amalga oshirishni jadallashtirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g'risida"gi 83-son qarori doirasida quyidagi maqsad va vazifalarga mos keladi:7-maqsad. Arzon, ishonchli, barqaror va zamonaviy energiya manbalaridan barcha uchun umumfoydalanish imkoniyatini ta'minlash;9-maqsad. Barqaror infratuzilmani yaratish, umumqamrovli va barqaror sanoatlashuv va innovatsiyalarga ko‘maklashish;12-maqsad. Iste'mol va ishlab chiqarishning oqilona modellariga o‘tishni ta'minlash;13-maqsad. Iqlim o‘zgarishi va uning oqibatlariga qarshi kurash bo‘yicha tezkor choralarni qabul qilish.13.3-iqlim xavflariga qarshi tayyorgarlik, raqamli habardorlik va monitoring tizimlari yaratish.Natijada, dissertatsiyada ilgari surilgan taklif, tavsiya va xulosalar mamlakatimizda yashil iqtisodiyotni rivojlantirishda raqamli texnologiyalardan samarali foydalanish usullarini ilmiy-nazariy jihatdan asoslab berib, jamiyat barqarorligini ta'minlashga xizmat qilganligi sababli O‘zbekiston Respublikasi Barqaror rivojlanish markazi faoliyatiga joriy qilingan.(O‘zbekiston Respublikasi Barqaror rivojlanish markazining 2025-yil 8-iyul 554 -son ma’lumotnomasi). O‘zbekiston Respublikasi Xorazm viloyati faoliyatiga xam joriy etilgan.(O‘zbekiston Respublikasi Xorazm viloyati hokimligining 2025-yil 27-iyun 02-4-09/6571-son ma’lumotnomasi).
raqamli texnologiyalar va yashil (ekologik barqaror) iqtisodiyotni birlashtiruvchi   “Integratsiyalashgan Raqamli -Yashil Iqtisodiyot Modeli” (IRYIM)  ishlab chiqilgan. (O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirligining 2025-yil 18-martdagi № 48766 guvohnomasi). Mazkur taklifni amalyotga joriy etish natijasida raqamli transformatsiya va ekologik barqarorlikni bir tizimga birlashtirib, iqtisodiy rivojlanishni tezlashtirish, atrof-muhitni himoya qilish, va jamiyat uchun yangi imkoniyatlar yaratishga xizmat qiladi.
          O‘zbekistonda yashil iqtisodiyotni rivojlantirishda raqamli texnologiyalardan foydalanishning 2030-yilgacha bo‘lgan davrga prognoz qiymatlari ishlab chiqilgan. Mazkur taklif, tavsiya va xulosalar mamlakatimizda yashil iqtisodiyotni rivojlantirishda raqamli texnologiyalardan samarali foydalanish usullarini ilmiy-nazariy jihatdan asoslab berib, jamiyat barqarorligini ta'minlashga xizmat qilganligi sababli O‘zbekiston Respublikasi Barqaror rivojlanish markazi faoliyatiga joriy qilingan.(O‘zbekiston Respublikasi Barqaror rivojlanish markazining 2025-yil 8-iyul 554-son ma’lumotnomasi). O‘zbekiston Respublikasi Xorazm viloyati faoliyatiga joriy xam joriy etilgan. (O‘zbekiston Respublikasi Xorazm viloyati hokimligining 2025-yil 27-iyun 02-4-09/6571-son ma’lumotnomasi).Mazkur taklifni amaliyotga joriy etish natijasida tahlil natijalari shuni ko‘rsatdiki, raqamli transformatsiya darajasining oshishi energiya samaradorligiga ijobiy ta’sir ko‘rsatib, model baholariga ko‘ra, DTI ko‘rsatkichi 1% ga o‘sishi ENEFF ko‘rsatkichini o‘rtacha 0,17–0,22% ga oshiradi (p < 0.01).