Sulaymanov Samandarboy Adhambek o‘g‘lining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar. 
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Tijorat banklari likvidliligini tartibga solishni takomillashtirish», 08.00.07 - Moliya, pul-muomalasi va kredit.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: 
Ilmiy rahbar: Ahmed Mohamed Aziz Ismail, texnika fanlari doktori.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti, DSc.03/30.12.2019.I.16.01.
Rasmiy opponentlar: Toshmuradova Buvsara Egamovna, iqtisodiyot fanlari doktori, dotsent; Nurmuxammedov Abdijabbar Yunusovich, iqtisodiyot fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent;
Yetakchi tashkilot: Alfraganus universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi Tijorat banklari likvidliligini tartibga solishni takomillashtirishga qaratilgan ilmiy takliflar va amaliy tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
tijorat banklari tomonidan evroobligatsiyalar emissiyasini joriy etish orqali tashqi moliyaviy resurslarni jalb qilish mexanizmini shakllantirish va likvidlilik uzluksizligini ta’minlashni tartibga soluvchi moliyaviy model asosida likvid aktivlar ulushini kamida 18–20% darajasida ushlab turish hamda normativ likvidlilik ko‘rsatkichlarini 1,2 barobarga yaxshilash taklifi ishlab chiqilgan; 
tijorat banklari resurslarining asosiy qismini qisqa muddatli daromad keltiruvchi aktivlarga yo‘naltirish, investision loyihalarni moliyalashtirishda uzoq muddatga jalb qilingan depozitlar va xorijiy kredit liniyalarning mablag‘lari hisobidan amalga oshirish hamda bir yildan ortiq muddatli majburiyatlar ulushini 70 foizgacha etkazish orqali likvidlikni ta’minlash asoslangan;
bank ish kuni davomida real vaqt rejimida pul oqimlari monitoringi, normativ likvidlilik darajasiga yaqinlashish signali va avtomatlashgan korrektiv harakatlar algoritmini o‘z ichiga olgan likvidlilikni boshqarish tartibini joriy etish orqali tezkor likvidlik koeffisientini 1,0 dan pastga tushish xavfini 70% gacha kamaytirish imkoni asoslangan;
tijorat banklarining likvidliligini tartibga solishga ta’sir qiluvchi omillarning o‘zgarmas effekt modeli orqali “Agrobank” aksiyadorlik tijorat bankining likvidlik aktivlari qiymati o‘sishining 2029 yilga qadar prognoz ko‘rsatkichlari ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Tijorat banklari likvidliligini tartibga solishni takomillashtirish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
tijorat banklari tomonidan evroobligatsiyalar emissiyasini joriy etish orqali tashqi moliyaviy resurslarni jalb qilish mexanizmini shakllantirish va likvidlilik uzluksizligini ta’minlashni tartibga soluvchi moliyaviy model asosida likvid aktivlar ulushini kamida 18–20% darajasida ushlab turish hamda normativ likvidlilik ko‘rsatkichlarini 1,2 barobarga yaxshilash taklifi asoslangan (“Agrobank” ATBning 2025 yil 20 avgustdagi 03/02-04/318 sonli ma’lumotnomasi). Mazkur taklifni amaliyotga joriy etilish natijasida, 2024 yilda 400 mln. AQSh dollari va 700 mlrd. milliy valyutada Citi, Societe Generale, Standard Chartered, MUFG, ICBC Standard Bank va Mashreq kabi yirik banklar hamkorligida Agrobankning dastlabki evrobondlari London va Vena fond birjalarida emissiya qilindi. Buning natijasida, bankning yuqori likvidli aktivlari ulushi jami aktivlar tarkibida 2025 yil 1 yanvar holatiga o‘tgan yilga nisbatan 43,22 foizga oshdi;
tijorat banklari resurslarining asosiy qismini qisqa muddatli daromad keltiruvchi aktivlarga yo‘naltirish, investision loyihalarni moliyalashtirishda uzoq muddatga jalb qilingan depozitlar va xorijiy kredit liniyalarning mablag‘lari hisobidan amalga oshirish hamda bir yildan ortiq muddatli majburiyatlar ulushini 70 foizgacha etkazish orqali likvidlikni ta’minlash asoslangan (“Agrobank” ATBning 2025 yil 20 avgustdagi 03/02-04/318 sonli ma’lumotnomasi). Ushbu taklif amaliyotga joriy etilishi natijasida bankning 2025 yil 1 yanvar holatiga qisqa muddatga ajratilgan kreditlar qoldig‘i 14,5 trln. so‘mni tashkil etib, o‘tgan yilga (10,5 trln. so‘m) nisbatan 4,0 trln. so‘mga oshgan. Shu bilan birga, bankning bir yildan ortiq muddatli majburiyatlar ulushi 2025 yil 1 yanvar holatiga o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 9,3 trln. so‘mga yoki 53,41 foizga ortgan;
bank ish kuni davomida real vaqt rejimida pul oqimlari monitoringi, normativ likvidlilik darajasiga yaqinlashish signali va avtomatlashgan korrektiv harakatlar algoritmini o‘z ichiga olgan likvidlilikni boshqarish tartibini joriy etish orqali tezkor likvidlik koeffisientini 1,0 dan pastga tushish xavfini 70% gacha kamaytirish imkoni asoslangan (“Agrobank” ATBning 2025 yil 20 avgustdagi 03/02-04/318 sonli ma’lumotnomasi). Ushbu taklif amaliyotga joriy etilishi natijasida banklarda kun davomida yuzaga keladigan likvidlik tafovutlarini tezkor aniqlash, ularni samarali tarzda boshqarish va moliyaviy barqarorlikni ta’minlash imkonini yaratgan;
tijorat banklarining likvidliligini tartibga solishga ta’sir qiluvchi omillarning o‘zgarmas effekt modeli orqali “Agrobank” aksiyadorlik tijorat bankining likvidlik aktivlari qiymati o‘sishining 2029 yilga qadar prognoz ko‘rsatkichlari ishlab chiqilgan (“Agrobank” ATB ning 2025 yil 20 avgustdagi 03/02-04/318 sonli ma’lumotnomasi). Mazkur taklif natijasida “Agrobank” ATBning likvidli aktivlarini samaradorligiga ta’sir qiluvchi omillar aniqlangan, shuningdek, aktivlar hajmiga ta’sir qiluvchi omillarni baholash imkoniyati yaratilgan.