Ходжамқулова Ситора Сулаймановнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Сурхондарё вилояти шароитида токнинг антракноз касаллиги ва унга қарши кураш чораларини такомиллаштириш”, 06.01.09 – Ўсимликларни ҳимоя қилиш (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Qx 1431.
Илмий раҳбар: Рахмонов Убайдилло Нормамадович, қишлоқ хўжалиги фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўсимликлар карантини ва ҳимояси илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, DSc.05/30.12.2019.Qx.42.01.
Расмий оппонентлар: Эшчанов Баҳодир Рўзимбоевич, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, доцент; Зупаров Миракбар Абзалович, биология фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот: Академик М.Мирзаев номидаги Боғдорчилик, узумчилик ва виночилик илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Сурхондарё вилояти шароитида токнинг антракноз касаллиги ва уни қўзғатувчи E.ampelina замбуруғининг биологик хусусиятларини ўрганиш ва касалликнинг ривожланишига қарши самарали кураш усулларини ишлаб чиқиш.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Сурхондарё вилояти шароитида ток ўсимлигида антракноз касаллигини келтириб чиқарувчи E.ampelina замбуруғидан 14 та изолят ажратилди ва биологик, патогенлик хусусиятлари ўрганилиши орқали антракноз касаллигига чидамли ва чидамсиз ток навлари аниқланган;
Сурхондарё вилояти шароитида антракноз касаллигининг 2022-2024 йиллар мобайнида касалликни 8,0-66,0 % тарқалиши ҳамда 7,5-41,0 % гача ривожланиши аниқланган ва антракнознинг ток ҳосили ва унинг сифатига таъсири баҳоланган;
In vitro тажрибаларида кимёвий фунгицидлари E.ampelina изолятлари колонияларининг ривожланишини 100 % гача ва биологик препаратлар E.ampelina изолятларининг мицелиял ўсишини 84,1-85,2 % гача ингибирлаши аниқланган;
токзорларда антракноз касаллигига қарши курашишда биологик препаратлар 83,8% гача ва кимёвий препаратлар эса 88,2% гача касалликка қарши кураши аниқланиб, 83,3% гача биологик самарадорликка эришилган бўлиб, қўллаш муддат ва меъёрлари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Токзорларда антракноз касаллигини ўрганиш ва унга қарши кураш чораларини ишлаб чиқиш бўйича олиб борилган тадқиқотларимиз натижасида: 
“Токнинг антракноз касаллиги ва унга қарши кураш чоралари” номли тавсиянома тасдиқланган (Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024 йил 1–ноябрдаги 05/06–04-548–сон). Натижада бугунги кунда ушбу тавсиянома ўқув ва ишлаб чиқариш жараёнлари учун илмий манба сифатида хизмат қилмоқда;
тадқиқотлар натижалари токда анракноз касаллигига қарши Оргамика С,с. ва Фитоспорин М. кук. препаратларини 1,5-2,0 л/га меъёрида қўллаш вилоятнинг Олтинсой туманидаги “Муқимов Ўроз” фермер хўжалигининг 20 гектар, “Сувли сой” фермер хўжалигининг 18,5 гектар, жами 38,5 гектарга жорий этилган (Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024 йил 1–ноябрдаги 05/06–04-548–сон). Натижада токзорларда антракноз касаллигига қарши курашишда Оргамика С, с. препаратида (1,5-2,0 л/га) кўрсаткич 81,1-83,8% ва Фитоспорин М. кук. препаратида (1,5-2,0 л/га) 70,3-78,4% биологик самарадорликка эришилган;
токзорларда антракноз касаллигининг ривожланиш миқдори кескин ортганда самарали кимёвий воситаларни турли муддат ва меъёрда қўллаш Сурхондарё вилоятининг Олтинсой тумандаги “Сохибкор” фермер хўжалигининг 20 гектар майдонида жорий қилинган (Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024 йил 1–ноябрдаги 05/06–04-548–сон). Натижада кимёвий воситалардан Камистар 32,5% сус.к. (0,5-1,0 л/га) қуйидаги кўрсаткичда 85,3-88,2%; А-Манзеб 80% н.кук. (1,5-2 л/га) – 79,2-83,3%; Мис хлороксиди 75-85% н.кук. (1,5-2 л/га) – 83,3% биологик самарадорликка еришилган, бу эса ўз навбатида гектаридан ўртача 14,8-62,9 центнергача қўшимча ҳосил олишга имкон берган;
токзорларда антракноз касаллигига қарши уйғунлашган курашда кимёвий ва биологик воситаларни комбинацион усулда қўллаш схемаси Олтинсой туманининг “Қумсой” фермер хўжалигининг 21 гектар, Термиз туманининг “Шерали, Намуна” фермер хўжалигининг 12 гектар, Сариосиё туманининг “Бўйрапўшт, Мансур, Чарос” фермер хўжалигининг 10 гектар, жами 43 гектар майдонга жорий қилинган (Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024 йил 1–ноябрдаги 05/06–04-548–сон). Натижада антракноз касаллигига учраган токзорларда уйғунлашган курашда кимёвий ва биологик воситалар ёрдамида комбинацион усулда ишлов бериш орқали 78,0-87,8% биологик самарадорликка ҳамда гектаридан ўртача 12,8-54,1 центнергача ҳосилнинг сақлаб қолинишига эришилган.