Mo‘minova Zulfiyaxon Ibrohimovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beradigan fan tarmog‘i nomi): “Toshkent dutor ijrochilik an’analari”, 17.00.02 – Musiqa san’ati (san’atshunoslik).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2021.2.PhD/San140.
Ilmiy rahbar: Turg‘unova Nasiba Mamatovna, san’atshunoslik fanlari bo’yicha falsafa doktori (PhD), dotsent. 
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi San’atshunoslik instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: San’atshunoslik instituti, DSc.02/30.12.2019.San.51.01. 
Rasmiy opponentlar: Tashmatova Azatgul Raximovna, san’atshunoslik fanlari doktori (DSC), professor; Xudoev G‘anijon Muhammadovich, san’atshunoslik fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent.
Yetakchi tashkilot: O‘zbekiston davlat xoreografiya akademiyasi.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi Toshkent dutor ijrochilik an’analarini aniqlashdan iborat. 
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi: 
XX asrning ikkinchi yarmida dutor ijrochiligi sozandalarning yakka tartibdagi talqinlarining murakkablashuvi, qardosh va chet el musiqiy asarlarini moslashtirish tendensiyalari natijasida pozisiya va applikaturaga oid empirik va ratsional bog‘lanish vujudga kelganligi isbotlangan;
dutor ijrochilik san’atida sozandalar talqini mahalliy uslublar kesimidagi oddiy, terma, tanavor, o’rama rez, teskari zarblar, qopqoqqa urish, tovushga urg‘u berib ijro etish usullari an’ana sifatida bastakor va kompozitorlarning asarlarida ham odatga aylanganligi, chap qo’l harakatlarida – uzun va qisqa forshlag, kashish, miyang‘, mordent, qo’shmordent, glissando singari musiqiy melizmlarning qo’llanilishi dalillangan;
Toshkent dutor ijrochiligida 1930–1950-yillardan e’tiboran qardosh mamlakatlar, o‘zbek va jahon kompozitorlarining murakkab uch qismli shaklda yaratilgan fantaziya, rondo, variatsiya, konsert janrlaridagi asarlar an’anaviy (ipak torli) hamda qayta ishlangan (jilkali) dutorlar ijro dasturidan o‘rin olganligi sababli o‘ng va chap qo‘l zarblarining murakkablashganligi aniqlangan; 
Toshkent dutor ijrochilik an’analari namoyandalaridan O.Qosimov talqinida shaxdamlik, zarblarga aniq urg‘u berib, mordent bilan ijro etish, terma zarb va kuchli hissalarni bo’rttirib ko’rsatish holatlari, F.Sodiqov ijrosida mayinlik, sadoli miyang‘, terma zarbning ohangga mos qo’llanilishi, T.Alimatov ijrosida o’rtacha tezlikda, o’ng qo’l zarblaridagi nomsiz va ko’rsatgich barmoqlar bilan ipak torlarini silab ijro etish, N.Qulabdullaev ijrosida vibratsiya (vib), ritmdagi qisqa pauzalar, keskin harakatlar va doyraning usulini qopqoqqa chertish orqali imitatsiya qilish, A.Hamidov talqinida aniqlik, shahdam va kosaxonaga tekkizish, ba’zida tovushning kuchsiz hissalarini dinamik jihatdan kuchaytirishda bosh barmoqda aksent bilan ham yuqoriga zarb berish singari ijro uslublari aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Toshkent dutor ijrochilik an’analarining tadqiqoti yuzasidan olingan ilmiy natijalari asosida:
XX asrning ikkinchi yarmida dutor ijrochiligi sozandalarning yakka tartibdagi talqinlarining murakkablashuvi, qardosh va chet el musiqiy asarlarini moslashtirish tendensiyalari natijasida pozisiya va applikaturaga oid empirik va ratsional bog‘lanish vujudga kelganligi isbotlangani, dutor ijrochilik san’atida sozandalar talqini mahalliy uslublar kesimidagi oddiy, terma, tanavor, o’rama rez, teskari zarblar, qopqoqqa urish, tovushga urg‘u berib ijro etish usullari an’ana sifatida bastakor va kompozitorlarning asarlarida ham odatga aylanganligi, chap qo’l harakatlarida – uzun va qisqa forshlag, kashish, miyang‘, mordent, qo’shmordent, glissando singari musiqiy melizmlarning qo’llanilishi dalillangani bilan bog‘liq xulosalar, taklif va tavsiyalardan “O‘zbekiston” teleradiokanali DUK “O‘zbekiston” radiokanali orqali efirga uzatilgan “Soz sehri”, “Musiqada hayot nafasi”, “Betakror ijrolar”, “Musiqiy ensiklopediya” turkum eshittirishlarning kompozision sayqalida va senariyning badiiyligini oshirishda foydalanilgan (O‘zbekiston milliy teleradiokompaniyasining 2021-yil 14-oktyabrdagi 01-61-21-son ma’lumotnomasi). Natijada radio tinglovchilar ustoz sozandalarning talqin yo‘llari va “ustoz – shogird” an’analari haqidagi tasavvurning shakllanishiga xizmat qilgan;
Toshkent dutor ijrochiligida 1930–1950-yillardan e’tiboran qardosh mamlakatlar, o‘zbek va jahon kompozitorlarining murakkab uch qismli shaklda yaratilgan fantaziya, rondo, variatsiya, konsert janrlaridagi asarlar an’anaviy (ipak torli) hamda qayta ishlangan (jilkali) dutorlar  ijro dasturidan o‘rin olganligi sababli o‘ng va chap qo‘l zarblarining murakkablashganligi aniqlangani bilan bog‘liq taklif va tavsiyalardan “O‘zbekiston bastakor va kompozitorlarining ijod namunalari bolalar talqinida” mavzusidagi ijodiy uchrashuvlarda foydalanilgan (O‘zbekiston kompozitorlari va bastakorlari uyushmasining 01-04/31-65-son ma’lumotnomasi). Natijada tinglovchilar an’anaviy dutor va uning oilasi uchun yaratilgan asarlarning o‘ziga xos ijro uslublari haqida muhim ma’lumotlarga ega bo‘lishgan;
Toshkent dutor ijrochilik an’analari namoyandalaridan O.Qosimov talqinida shaxdamlik, zarblarga aniq urg‘u berib, mordent bilan chalish, terma zarb va kuchli hissalarni bo’rttirib ko’rsatish holatlari, F.Sodiqov ijrosida mayinlik, sadoli miyang‘, terma zarbning ohangga mos qo’llanilishi, T.Alimatov ijrosida o’rtacha tezlikda, o’ng qo’l zarblaridagi nomsiz va ko’rsatgich barmoqlar bilan ipak torlarini silab ijro etish, N.Qulabdullaev ijrosida vibratsiya (vib), ritmdagi qisqa pauzalar, keskin harakatlar va doyraning usulini qopqoqqa chertish orqali imitatsiya qilish, A.Hamidov talqinida aniqlik, shahdam va kosaxonaga tekkizish, ba’zida tovushning kuchsiz hissalarini dinamik jihatdan kuchaytirishda bosh barmoqda aksent bilan ham yuqoriga zarb berish singari ijro uslublari aniqlangani bilan bog‘liq xulosalardan “Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida musiqa mashg‘ulotlarini tashkil etish metodikasi” nomli o‘quv qo‘llanmaning “Musiqiy faoliyat turlarining o‘ziga xos xususiyatlari” deb nomlangan mavzusida foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2022-yil 30-dekabrdagi 429-son buyrug‘iga asosan № 429-36 (UO‘K: 331.116.22. KBK: 889.015.002. Z 13. ISBN 978-9943-9453-4-0)). Natijada musiqa rahbarlari dutor ijrochilik an’analari va sozandalarning o‘ziga xos talqini haqida yangi ma’lumotlarga ega bo‘lgan.