Omanov Rashid Sherqobilovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I.Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida ekologik fikrlashni shakllantirishning pedagogik tizimini takomillashtirish”, 13.00.01 – Pedagogika nazariyasi. Pedagogik ta’limotlar tarixi.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan B2025.2.PhD/Ped2187
Ilmiy rahbar: Avazov Sherimmat, O‘zbekiston milliy pedagogika universiteti professori, pedagogika fanlari nomzodi
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Termiz davlat pedagogika instituti.
Ilmiy kengash faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi Termiz davlat pedagogika instituti, Ilmiy kengash raqami: PhD.03/30.07.2024.Ped.180.01
Rasmiy opponentlar:
birinchi opponent - Oripova Nodima Xalilovna, Qarshi davlat universiteti dotsenti, pedagogika fanlari doktori (DSc)
ikkinchi opponent – Djumaeva Hulkar Muhamadjanovna, Termiz davlat universiteti dotsenti, pedagogika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD)
Yetakchi tashkilot: Shahrisabz davlat pedagogika instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II.Tadqiqotning maqsadi boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida ekologik fikrlashni shakllantirishning pedagogik tizimini takomillashtirish bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III.Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida ekologik fikrlashni shakllantirishga qaratilgan pedagogik modelning eko-ta’lim mazmuni ekologik jarayonlarni modellashtirish, integrativ o‘quv materiallarini differensatsiyalash hamda o‘quv faoliyati natijalarini baholashda formativ va summativ usullarni qo‘llash asosida takomillashtirilgan;
ekologik fikrlashning qiziqish, bilish, ekologik xulqqa oid xususiyatlari individual-guruhli diagnostika natijalarini, shuningdek, obektiv va subektiv omillar ta’sirini hisobga olish orqali aniqlashtirilgan;
o‘quvchilarda ekologik fikrlashni shakllantirishning pedagogik tizimi ijtimoiy muhitni pedagogizatsiyalash, dialogik munosabatlar intensivligini ta’minlash, ijtimoiy vaziyatlarning asotsial ta’sirini profillaktika qilish, maxsus o‘quv-tadbirlar dasturining metodik imkoniyatlarini kengaytirish orqali takomillashtirilgan;
boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida ekologik fikrlash xususiyatlarini shakllantirish samaradorligi lokal-modulli texnologiya mazmunini takomillashtirish hamda “Biz tabiat himoyachilari” nomli maxsus darsdan tashqari o‘quv-tadbirlar dasturining korreksion-rivojlantiruvchi funksiyasini oshirish orqali aniqlashtirilgan.
IV.Tadqiqot natijalarining joriy qilinganligi. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida ekologik fikrlashni shakllantirishning pedagogik tizimini takomillashtirish bo‘yicha o‘tkazilgan tadqiqot natijalari asosida:
boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida ekologik fikrlashni shakllantirishga qaratilgan pedagogik modelning eko-ta’lim mazmuni ekologik jarayonlarni modellashtirish, integrativ o‘quv materiallarini differensatsiyalash hamda o‘quv faoliyati natijalarini baholashda formativ va summativ usullarni qo‘llash asosida takomillashtirish, shuningdek, ekologik fikrlashning qiziqish, bilish, ekologik xulqqa oid xususiyatlari individual-guruhli diagnostika natijalarini, shuningdek, obektiv va subektiv omillar ta’sirini hisobga olish orqali aniqlashtirishga doir taklif va tavsiyalardan O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 6-noyabrdagi “Ta’lim-tarbiya tizimini yanada takomillashtirishga oid qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PQ-4884-son qarori bilan tasdiqlangan “Ta’lim-tarbiya va ilm-fan sohalarini yanada takomillashtirishga qaratilgan kompleks chora-tadbirlar dasturi”ni ishlab chiqish hamda “Kichik maktab yoshidagi bolalarda ekologik fikrlashni shakllantirish” nomli o‘quv qo‘llanmani tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Ta’lim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasining 2022-yil 28-dekabrdagi 03-4784-son ma’lumotnomasi, Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligining 2024-yil 4-martdagi 55-son buyrug‘i, 55409-raqamli nashr guvohnomasi). Natijada, ekologik fikrlash xususiyatlarini aniqlashga va eko-ta’lim mazmunini takomillashtirishga erishilgan;
o‘quvchilarda ekologik fikrlashni shakllantirishning pedagogik tizimi ijtimoiy muhitni pedagogizatsiyalash, dialogik munosabatlar intensivligini ta’minlash, ijtimoiy vaziyatlarning asotsial ta’sirini profillaktika qilish, maxsus o‘quv-tadbirlar dasturining metodik imkoniyatlarini kengaytirish orqali takomillashtirishga oid taklif va tavsiyalar “Kichik maktab yoshidagi bolalarda ekologik fikrlashni shakllantirish” nomli o‘quv qo‘llanma mazmuniga singdirilgan (O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi huzuridagi Respublika ta’lim markazining 2025-yil 29-maydagi 01/11-6-355-son ma’lumotnomasi; Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligining 2024-yil 4-martdagi 55-son buyrug‘i, 55409-raqamli nashr guvohnomasi). Natijada, pedagogik shart-sharoitlarni qat’iy belgilash orqali boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida ekologik fikrlashni shakllantirish samaradorligini oshirishga erishilgan;
boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida ekologik fikrlash xususiyatlarini shakllantirish samaradorligi lokal-modulli texnologiya mazmunini takomillashtirish hamda “Biz tabiat himoyachilari” nomli maxsus darsdan tashqari o‘quv-tadbirlar dasturining korreksion-rivojlantiruvchi funksiyasini oshirish orqali aniqlashtirishga doir amaliy taklif va tavsiyalardan xususan, “O‘zbekiston” teleradiokanalida efirga uzatilgan “O‘zbekiston yoshlari”, “Bolalar uchun”, “Bolalar va biz” nomli tele-dasturlarni tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi “O‘zbekiston-24” ijodiy birlashmasi davlat muassasasining 2025-yil 3-iyundagi 05-09-193-son ma’lumotnomasi). Natijada, o‘quvchilarda ekologik dunyoqarash va eko-madaniyatni qaror toptirishning metodik tizimini takomillashtirishga xizmat qilgan.