Хакимов Отабек Сотиволдиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Кекса ва қариликдаги беморларда ўткир холециститнинг деструктив шаклларида диагностика ва жарроҳлик тактикасини оптималлаштириш», 14.00.27 – «Хирургия» (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: ¹B2024.3.PhD/Tib4995.
Илмий раҳбар: Атажанов Шуҳрат Камилович тиббиёт фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат тиббиёт институти, DSc.04/30.12.2019.Tib.95.01.
Расмий оппонентлар: Махмудов Улуғбек Марифджанович, тиббиёт фанлари доктори; Кадиров Шавкат Номонович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: кекса ва қари ёшдаги беморларда ўткир холециститнинг деструктив шаклларида ташхислаш ва хирургик даволаш усулларини такомиллаштириш орқали даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
замонавий шароитларда кекса ва қари ёшдаги беморларда ўткир холецистит деструктив шаклларининг демографик ҳамда антропометрик жиҳатлари, гендер таркиби ва клиник кечишининг ўзига хос хусусиятлари аниқланган;
геронтологик беморларда ўткир холециститнинг деструктив шакллари ташхисотида ультратовуш текширувининг “C” ва “РДС” режимларида ушбу касалликнинг патогномоник сонографик семиотикасининг кенг спектрини аниқлаш ва тизимлаштириш орқали ўт пуфаги деворининг деструкцияси ва унинг асоратларига оид алоҳида эхографик белгилар гуруҳлари аниқлаштирилган;
кекса беморларда ўткир холециститнинг гангреноз тури бўлган холатларда ўт пуфагини тубидан бошлаб ажратиш, барча анатомик тузилмалар визуализациясидан сўнг дастлаб ўт пуфаги артериясини сўнгра ўт пуфаги йўлини “зинасимон” тарзда клипсалаш билан тавсифланувчи лапароскопик холецистэктомия усули ишлаб чиқилган;
кекса ва қари ёшдаги беморларда ўткир холециститнинг деструктив шаклларида лапароскопик холецистэктомия ташрихини амалга оширишнинг мақбуллаштирилган беш босқичдан иборат техник жиҳатларидан фойдаланишнинг клиник самарадорлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Ўткир холециститнинг деструктив шакллари бўлган кекса ва қари беморларни жарроҳлик даволаш натижаларини яхшилаш бўйича олиб борилган илмий-тадқиқот натижалари асосида:
биринчи илмий янгилик: замонавий шароитларда кекса ва қари ёшдаги беморларда ўткир холецистит деструктив шаклларининг демографик ҳамда антропометрик жиҳатлари, гендер таркиби ва клиник кечишининг ўзига хос хусусиятлари аниқланганлиги Андижон давлат тиббиёт институти Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 26 мартда 6i-28/u-сон билан тасдиқланган «Кекса ёшли беморларда гангреноз холециститда лапароскопик холецистэктомия усули» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Мазкур таклиф Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Андижон филиалининг 03.06.2024 йилдаги 118/1-сон, Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Фарғона филиалининг 07.07.2024 йилдаги 79-сон ҳамда Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Наманган филиалининг 20.06.2024 йилдаги 136/3-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2025 йил 10 мартдаги 13/19-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: илмий янгиликдан фойдаланиш хаёт учун хавфли асоратлар ривожланишини олдини олишга, беморларни даволаш сифатини оширишга шунингдек беморлар ҳаёт сифатини яхшилашга ва ушбу патологияда ўлим кўрсаткичларини камайтиришга имкон беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: ўткир холециститнинг деструктив шакллари бўлган кекса беморларни даволашда ушбу илмий янгиликдан фойдаланиш касаллик асоратларини олдини олиш ва адекват даволаш усулини қўллаш хисобига беморларнинг стационарда бўлиш муддатини ўртача 4 кунга қисқартиришга ҳамда 1 беморнинг стационарда бўлиши 4 кунлик жами харажатларини қисқариши ҳисобига 1612000 сўм бюджет маблағлари иқтисод қилинишига имкон берган. Хулоса: ушбу илмий янгиликдан фойдаланиш ўрин-кунларни қисқартириш ҳисобига тадқиқот кўлами бўйича (n=72) 116064000 сўм бюджет маблағлари тежалишига имкон беради.
иккинчи илмий янгилик: геронтологик беморларда ўткир холециститнинг деструктив шакллари ташхисотида ультратовуш текширувининг “C” ва “РДС” режимларида ушбу касалликнинг патогномоник сонографик семиотикасининг кенг спектрини аниқлаш ва тизимлаштириш орқали ўт пуфаги деворининг деструкцияси ва унинг асоратларига оид алоҳида эхографик белгилар гуруҳлари аниқлаштирилганлиги Андижон давлат тиббиёт институти Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 26 мартда 6i-28/u-сон билан тасдиқланган «Кекса ёшли беморларда гангреноз холециститда лапароскопик холецистэктомия усули» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Мазкур таклиф Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Андижон филиалининг 03.06.2024 йилдаги 118/1-сон, Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Фарғона филиалининг 07.07.2024 йилдаги 79-сон ҳамда Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Наманган филиалининг 20.06.2024 йилдаги 136/3-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2025 йил 10 мартдаги 13/19-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: ўткир холецистит билан касалланган беморларнинг геронтологик гуруҳини ташхислашда аниқлаштирилган алоҳида эхографик белгиларни инобатга олиш эрта ташхислашга, ривожланиши мумкин бўлган асоратларни олдини олишга, касалликнинг деструктив шакллари ривожланишини бартарафлашга имкон беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: илмий янгиликдан фойдаланиш гангреноз холецистит учраш частотасини 8,8% га ва перитонит ҳолатлари частотасини 13,4% га, ўрин кунларни 4,7 га камайтиришга имкон берганлиги сабабли 1 нафар бемор учун ўртача 3012000 сўм бюджет маблағлари иқтисод қилинишига имкон берган. Хулоса: ушбу илмий янгиликдан фойдаланиш ўрин-кунларни ҳамда асоратларни даволаш харажатларини қисқартириш ҳисобига тадқиқот кўлами бўйича (n=72) 216864000 сўм бюджет маблағлари тежалишига имкон беради.
учинчи илмий янгилик: кекса беморларда ўткир холециститнинг гангреноз тури бўлган холатларда ўт пуфагини тубидан бошлаб ажратиш, барча анатомик тузилмалар визуализациясидан сўнг дастлаб ўт пуфаги артериясини сўнгра ўт пуфаги йўлини “зинасимон” тарзда клипсалаш билан тавсифланувчи ишлаб чиқилган лапароскопик холецистэктомия усули Андижон давлат тиббиёт институти Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 26 мартда 6i-28/u-сон билан тасдиқланган «Кекса ёшли беморларда гангреноз холециститда лапароскопик холецистэктомия усули» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Мазкур таклиф Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Андижон филиалининг 03.06.2024 йилдаги 118/1-сон, Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Фарғона филиалининг 07.07.2024 йилдаги 79-сон ҳамда Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Наманган филиалининг 20.06.2024 йилдаги 136/3-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2025 йил 10 мартдаги 13/19-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: ўткир холециститнинг деструктив шакллари бўлган кекса беморларни даволашда тавсия этилган лапароскопик холецистэктомия усулидан фойдаланиш жарроҳликдан кейинги ҳаёт сифатини яхшилашга ва ушбу патологияда ўлим кўрсаткичларини камайтиришга имкон беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: таклиф этилган усулни қўллаш орқали беморларнинг стационарда бўлиш муддати 4,7 кунга қисқартирилди. Бунинг натижасида 1 беморнинг стационарда бўлиши 1 кунлик жами харажатларининг ўртача миқдори 403000 сўмни ташкил этгани ҳолда 1894100 сўм бюджет маблағлари иқтисод қилинишига имкон берган. Хулоса: ушбу илмий янгиликдан фойдаланиш ўрин-кунларни қисқартириш ҳисобига тадқиқот кўлами бўйича (n=72) 136375200 сўм бюджет маблағлари тежалишига имкон беради.
тўртинчи илмий янгилик: кекса ва қари ёшдаги беморларда ўткир холециститнинг деструктив шаклларида лапароскопик холецистэктомия ташрихини амалга оширишнинг мақбуллаштирилган беш босқичдан иборат техник жиҳатларидан фойдаланишнинг клиник самарадорлиги исботланганлиги Андижон давлат тиббиёт институти Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 26 мартда 6i-28/u-сон билан тасдиқланган «Кекса ёшли беморларда гангреноз холециститда лапароскопик холецистэктомия усули» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Мазкур таклиф Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Андижон филиалининг 03.06.2024 йилдаги 118/1-сон, Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Фарғона филиалининг 07.07.2024 йилдаги 79-сон ҳамда Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Наманган филиалининг 20.06.2024 йилдаги 136/3-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2025 йил 10 мартдаги 13/19-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: ўткир холециститнинг деструктив шакллари бўлган кекса беморларни даволашда тавсия этилган ёндашувлардан фойдаланиш жарроҳликдан кейинги ҳаёт сифатини яхшилашга ва ушбу патологияда ўлим кўрсаткичларини камайтиришга ёрдам беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: кекса беморларда ўткир холециститнинг деструктив шаклларини диагностика ва даволаш усулларини такомиллаштириш бўйича тадқиқот натижаларини жорий этиш гангреноз холецистит ва перитонит ҳолатларининг мос равишда 16,4% дан 7,6% гача ва 31,4% дан 18,0% гача камайишига имкон берди. Хулоса: кекса ёшли 100 нафар беморда ўрин-кунлар сонининг қисқариши ҳисобига 10,4–5,7 кун = 4,7 кун × 403000 сўм × 100 бемор = 189410000 сўм бюджет маблағлари иқтисод қилинишига имкон беради.