Якибова Дилафрузнинг
фалсафа доктори  (PhD) диссертацияси ҳимоя ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): Металлургия газларидан сулфат кислотаси ишлаб чиқаришда ишлатилган ванадийли катализаторларни комплекс қайта ишлаш, 11.00.05 – Атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва табиий русурслардан оқилона фойдаланиш (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.1.PhD/Т3052.
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: 
Дадаходжаев Абдулла Турсунович техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Атроф-муҳит ва табиатни муҳофаза қилиш технологиялари илмий тадқиқот институти ҳузуридаги илмий даражалар берувчи PhD.18/30.11.2022.Т.153.01 рақамли Илмий Кенгаш.
Расмий оппонентлар: Алимов Зикрилла Бобомуротович, техника фанлари доктори, катта илмий ҳодим; Пўлатов Хайрулла Лутфуллаевич кимё фанлари доктори,  профессор.
Етакчи ташкилот – Фарғона политехника институти. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Сулфат  кислотаси ишлаб чиқариш жараёнида ҳосил бўладиган ишлатилган ванадийли катализаторларни экологик хавфсиз ва чиқиндисиз қайта ишлаш технологиясини ишлаб чиқиш. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мис ишлаб чиқаришда ажралиб чиқаётган металлургия ташландиқ газларидан сулфат кислота олиш жараёнида ҳосил бўладиган экологик хавфли, ишлатилган ванадийли катализаторлардан ванадий беш оксидини гидрометаллургия усулида эритмага ўтказишнинг энг мақбул технологик параметрлари аниқланган;
ишлатилган ванадийли катализаторларни қайта ишлаш жараёнида ҳосил бўлган аммоний сулфованадат эритмасидан аммоний метаванадатни ажратиб уни 600 °C да 1,5 соат давомида термик парчалаш йўли билан ванадий беш оксидини олиш схемаси ишлаб чиқилган;
қайта ишлаш жараёнидан кейин ҳосил бўлган қаттиқ қолдиқлардан иккиламчи хом ашё сифатида фойдаланиб, чиқиндисиз ишлаб чиқариш тамойилларига мос янги таркибли, экологик хавфсиз ва юқори фаолликка эга ванадийли катализатор синтез қилиш усули ишлаб чиқилган;
ванадийли чиқиндиларининг атмосфера ҳавоси ва тупроқ қатламига зарарли моддаларнинг тарқалишини олдини олиш мақсадида илк бор хавфсиз утилизация қилиш технологияси ишлаб чиқилган; 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Металлургия газларидан сулфат кислотаси ишлаб чиқаришда ишлатилган ванадийли катализаторларни комплекс қайта ишлашнинг илмий асослари бўйича олинган натижалар асосида:
металлургия ташландиқ газларидан ҳосил бўладиган ишлатилган ванадийли катализатор чиқиндиларини қайта ишлаш ва ундан ванадий беш оксидини ажратиб олиш технологияси "ОКМК" АЖ томонидан ишлаб чиқилган (ОКМК маълумотномаси № 06-25/01-00833, 13.06.2025 йил). Мазкур технология асосида йиғилиб қолган ҳамда келгусида ҳосил бўладиган ванадийли катализатор чиқиндиларини зарарсизлантиришга йўналтирилган саноат қурилмаси лойиҳаси "ОКМК" АЖнинг 2025–2026 йилларга мўлжалланган истиқболли лойиҳалар дастурига киритилган ва мазкур қурилманинг технологик регламенти ишлаб чиқилган. Шу билан бирга, саноат миқёсида чиқиндилардан ванадий бирикмаларини ажратиб олиш ва уларни қайта фойдаланишга йўналтириш бўйича амалиётга жорий этиш имконияти яратилган;
ишлатилган ванадийли катализаторлардан ванадий беш оксидини гидрометаллургия усули билан ажратиб олиш технологияси "ОКМК" АЖ Рух ишлаб чиқариш цехи лабораториясида 2022 йил апрел–ноябр ойларида синовдан ўтказилган (ОКМК–ТДТУ далолатномаси, 13.02.2023 йил). Натижада, экологик хавфли саноат чиқиндиси ҳисобланган ишлатилган ванадийли катализаторлардан ванадий беш оксидини гидрометаллургия усули билан эритмага ажратишнинг оптимал технологик шароитлари аниқланиб, у асосида самарали ва экологик хавфсиз қайта ишлаш технологияси ишлаб чиқилган;
қайта ишлаш жараёнидан ҳосил бўладиган қаттиқ қолдиқлардан иккиламчи хомашё сифатида фойдаланиш асосида янги таркибли ванадийли катализатор синтез қилиш усули Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ҳузуридаги Интеллектуал мулк агентлиги томонидан расмийлаштирилган ихтиро патенти (ИАП № 7744) билан ҳуқуқий жиҳатдан ҳимояланган. Натижада, чиқиндиларнинг миқдорини камайтириш, табиий ресурслардан оқилона фойдаланиш, атроф-муҳитга салбий таъсирни минималлаштириш ҳамда саноат жараёнида ҳосил бўладиган қаттиқ чиқиндилардан иккиламчи хомашё сифатида фойдаланиш орқали янги таркибли ванадийли катализаторлар синтезига асосланган, чиқиндисиз технологик ёндашув тамойилларига мос келувчи комплекс саноат жараёни ишлаб чиқилган.