Umurov Farrux Faxriddinovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Klinik-immunologik va mikrobiologik hususiyatlarni hisobga olgan holda teri leyshmaniozining davolash usulini optimallashtirish» 14.00.36 – Allergologiya va immunologiya hamda 14.00.11 – Dermatologiya va venerologiya (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2021.3.PhD/Tib2182.
Ilmiy rahbar: Ismailova Guli Amindjonovna, tibbiyot fanlari doktori, professor; Abidova Zura Muratxodjaevna tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Abu Ali Ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Immunologiya va inson genomikasi instituti, DSc.02/30.12.2019.Tib.50.01.
Rasmiy opponentlar: Fayzullaeva Nigora Yax’yaevna, tibbiyot fanlari doktori (DSc), professor; Mannanov Abdushukur Malikovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Ostona tibbiyot universiteti (Qozog‘iston).
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: klinik-immunologik va mikrobiologik hususiyatlarni hisobga olgan holda teri leyshmaniozining davolash usulini optimallashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor teri leyshmaniozi bilan kasallangan bemorlarda hujayraviy immunitetning CD3+, CD4+ limfotsitlari va IRI miqdori keskin kamayishi fonida gumoral immunitetning CD19+, IgA, IgM, IgG va AYuK miqdorining ortishi sababli patologik jarayonning kuchayishi yuzaga kelishi isbotlangan;
ilk bor teri leyshmaniozi bilan kasallangan bemorlarda, immunitetning yallig‘lanishga xos (IL-6, IL-8 va TNF-α) sitokinlar miqdorlari keskin ortishi fonida IL-4 IFN-γ va IFN-α sitokinlari miqdorining kamayishi yallig‘lanish jarayoni kechishining og‘irlashuviga sabab bo‘lishi aniqlangan;
ilk bor teri leyshmaniozining turli klinik shakllarida yallig‘lanishga xos IL-6, IL-8 sitokinlar miqdorining ortishi xususan, TNF-α miqdorining keskin ortishi asoratlangan shakllarning rivojlanishiga va kasallikning davomiyligiga sabab bo‘lishi isbotlangan;
innovatsion lavolash usulidan foydalanish hujayraviy va gumoral immunitet disbalansini me’yorlashi, yallig‘lanishga xos va qarshi sitokinlarni sintezini korregirlashi sababli leyshmaniya qo‘zg‘atuvchisiga nisbatan immun javobning kuchayishiga olib kelishi asoslangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy etilishi.
Klinik-immunologik va mikrobiologik hususiyatlarni hisobga olgan holda teri leyshmaniozining davolash usulini optimallashtirish bo‘yicha olingan ilmiy natijalari asosida:
birinchi ilmiy yangilik: ilk bor teri leyshmaniozi bilan kasallangan bemorlarda hujayraviy immunitetning CD3+, CD4+ limfotsitlari va IRI miqdori keskin kamayishi fonida gumoral immunitetning CD19+, IgA, IgM, IgG va AYuK miqdorining ortishi sababli patologik jarayonning kuchayishi yuzaga kelishi isbotlanganligi bo‘yicha «Teri leyshmaniozini kompleks davolash samaradorligini baholashning klinik-immunologik usuli» uslubiy tavsiyanomasi ishlab chiqilgan (Buxoro davlat tibbiyot instituti ekspert Kengashining 2023 yil 18 noyabrdagi №23-m/133-sonli xulosasi bilan tasdiqlangan). Mazkur taklif Buxoro shahar tibbiyot birlashmasining 22.04.2024 yildagi №575-2-42-TV/2024-sonli, Respublika ixtisoslashtirilgan dermatovenerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Navoiy hududiy bo‘linmasining 07.05.2024 yildagi №57-sonli buyrug‘lari amaliyotlariga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi xuzuridagi ilmiy texnik kengashining 2025 yil 15 yanvardagi №11/76-sonli xulosasi); ijtimoiy samaradorligi: ilmiy natijalarni klinik amaliyotga joriy etilishi teri leyshmaniozi bilan kasallanganlarni erta tashxislash, davolash taktikasini optimallashtirish, zararlanish o‘choqlaridan qo‘zg‘atuvchini erta eliminatsiyasiga, asoratlar xolatini kamaytirish va xayot sifatini yaxshilashga imkon yaratadi; iqtisodiy samaradorligi: ilmiy natijalarning Buxoro shahar tibbiyot birlashmasi va Respublika ixtisoslashtirilgan dermatovenerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Navoiy hududiy bo‘linmasi amaliy faoliyatlariga teri leyshmaniozini kompleks davolash samaradorligini baholashning klinik-immunologik usulini joriy etilishi yaralarni davolash vaqtini qisqartirib, yallig‘lanish infil`tratlarini so‘rilishini tezlashtiradi xamda xar bir bemor uchun byudjet mablag‘lardan 568000 so‘m tejashga va kasalxonaga yotqizish muddatini o‘rtacha 10 kunga qisqartishga imkon yaratadi; xulosa: teri leyshmaniozi bilan kasallangan bemorlarda hujayraviy immunitetning CD3+, CD4+ limfotsitlari va IRI miqdori keskin kamayishi fonida gumoral immunitetning CD19+, IgA, IgM, IgG va AYuK miqdorining ortishi sababli patologik jarayonning kuchayishi yuzaga kelishi asoslangan;
ikkinchi ilmiy yangilik: ilk bor teri leyshmaniozi bilan kasallangan bemorlarda, immunitetning yallig‘lanishga xos (IL-6, IL-8 va TNF-α) sitokinlar miqdorlari keskin ortishi fonida IL-4, IFN-γ va IFN-α sitokinlari miqdorining kamayishi yallig‘lanish jarayoni kechishining og‘irlashuviga sabab bo‘lishi aniqlanganligi bo‘yicha «Teri leyshmaniozini kompleks davolash samaradorligini baholashning klinik-immunologik usuli» uslubiy tavsiyanomasi ishlab chiqilgan (Buxoro davlat tibbiyot instituti ekspert Kengashining 2023 yil 18 noyabrdagi №23-m/133-sonli xulosasi bilan tasdiqlangan). Mazkur taklif Buxoro shahar tibbiyot birlashmasining 22.04.2024 yildagi №575-2-42 - TV/2024-sonli, Respublika ixtisoslashtirilgan dermatovenerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Navoiy hududiy bo‘linmasining 07.05.2024 yildagi №57-sonli buyrug‘lari amaliyotlariga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi xuzuridagi ilmiy texnik kengashining 2025 yil 15 yanvardagi №11/76-sonli xulosasi); ijtimoiy samaradorligi: ilmiy natijalarni klinik amaliyotga joriy etilishi teri leyshmaniozi bilan kasallanganlarni erta tashxislash, davolash taktikasini optimallashtirish, zararlanish o‘choqlaridan qo‘zg‘atuvchini erta eliminatsiyasiga, asoratlar xolatini kamaytirish va xayot sifatini yaxshilashga imkon yaratadi; iqtisodiy samaradorligi: ilmiy natijalarning Buxoro shahar tibbiyot birlashmasi va Respublika ixtisoslashtirilgan dermatovenerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Navoiy hududiy bo‘linmasi amaliy faoliyatlariga teri leyshmaniozini kompleks davolash samaradorligini baholashning klinik-immunologik usulini joriy etilishi yaralarni davolash vaqtini qisqartirib, yallig‘lanish infil`tratlarini so‘rilishini tezlashtiradi xamda xar bir bemor uchun byudjet mablag‘lardan 568000 so‘m tejashga va kasalxonaga yotqizish muddatini o‘rtacha 10 kunga qisqartishga imkon yaratadi; xulosa: ilk bor teri leyshmaniozi bilan kasallangan bemorlarda, immunitetning yallig‘lanishga xos sitokinlar miqdorlari keskin ortishi fonida IL-4, IFN-γ va IFN-α sitokinlari miqdorining kamayishi yallig‘lanish jarayoni kechishining og‘irlashuviga sabab bo‘lishi asoslangan;
uchinchi ilmiy yangilik: ilk bor teri leyshmaniozining turli klinik shakllarida yallig‘lanishga xos IL-6, IL-8 sitokinlar miqdorining ortishi xususan, TNF-α miqdorining keskin ortishi asoratlangan shakllarning rivojlanishiga va kasallikning davomiyligiga sabab bo‘lishi isbotlanganligi bo‘yicha «Teri leyshmaniozini kompleks davolash samaradorligini baholashning klinik-immunologik usuli» uslubiy tavsiyanomasi ishlab chiqilgan (Buxoro davlat tibbiyot instituti ekspert Kengashining 2023 yil 18 noyabrdagi №23-m/133-sonli xulosasi bilan tasdiqlangan). Mazkur taklif Buxoro shahar tibbiyot birlashmasining 22.04.2024 yildagi №575-2-42-TV/2024-sonli, Respublika ixtisoslashti-rilgan dermatovenerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Navoiy hududiy bo‘linmasining 07.05.2024 yildagi №57-sonli buyrug‘lari amaliyotlariga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi xuzuridagi ilmiy texnik kengashining 2025 yil 15 yanvardagi №11/76-sonli xulosasi); ijtimoiy samaradorligi: ilmiy natijalarni klinik amaliyotga joriy etilishi teri leyshmaniozi bilan kasallanganlarni erta tashxislash, davolash taktikasini optimallashtirish, zararlanish o‘choqlaridan qo‘zg‘atuvchini erta eliminatsiyasiga, asoratlar xolatini kamaytirish va xayot sifatini yaxshilashga imkon yaratadi; iqtisodiy samaradorligi: ilmiy natijalarning Buxoro shahar tibbiyot birlashmasi va Respublika ixtisoslashtirilgan dermatovenerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Navoiy hududiy bo‘linmasi amaliy faoliyatlariga teri leyshmaniozini kompleks davolash samaradorligini baholashning klinik-immunologik usulini joriy etilishi yaralarni davolash vaqtini qisqartirib, yallig‘lanish infil`tratlarini so‘rilishini tezlashtiradi xamda xar bir bemor uchun byudjet mablag‘lardan 568000 so‘m tejashga va kasalxonaga yotqizish muddatini o‘rtacha 10 kunga qisqartishga imkon yaratadi; xulosa: teri leyshmaniozining turli klinik shakllarida yallig‘lanishga xos IL-6, IL-8 sitokinlar miqdorining ortishi xususan, TNF-α miqdorining keskin ortishi asoratlangan shakllarning rivojlanishiga va kasallikning davomiyligiga sabab bo‘lishi asoslangan;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: innovatsion terapiya usulidan foydalanish hujayraviy va gumoral immunitet disbalansini me’yorlashi, yallig‘lanishga xos va qarshi sitokinlarni sintezini korregirlashi sababli leyshmaniya qo‘zg‘atuvchisiga nisbatan immun javobning kuchayishiga olib kelishi asoslanganligi bo‘yicha «Teri leyshmaniozini kompleks davolash samaradorligini baholashning klinik-immunologik usuli» uslubiy tavsiyanomasi ishlab chiqilgan (Buxoro davlat tibbiyot instituti ekspert Kengashining 2023 yil 18 noyabrdagi №23-m/133-sonli xulosasi bilan tasdiqlangan). Mazkur taklif Buxoro shahar tibbiyot birlashmasining 22.04.2024 yildagi №575-2-42-TV/2024-sonli, Respublika ixtisoslashti-rilgan dermatovenerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Navoiy hududiy bo‘linmasining 07.05.2024 yildagi №57-sonli buyrug‘lari amaliyotlariga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi xuzuridagi ilmiy texnik kengashining 2025 yil 15 yanvardagi №11/76-sonli xulosasi); ijtimoiy samaradorligi: ilmiy natijalarni klinik amaliyotga joriy etilishi teri leyshmaniozi bilan kasallanganlarni erta tashxislash, davolash taktikasini optimallashtirish, zararlanish o‘choqlaridan qo‘zg‘atuvchini erta eliminatsiyasiga, asoratlar xolatini kamaytirish va xayot sifatini yaxshilashga imkon yaratadi; iqtisodiy samaradorligi: ilmiy natijalarning Buxoro shahar tibbiyot birlashmasi va Respublika ixtisoslashtirilgan dermatovenerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Navoiy hududiy bo‘linmasi amaliy faoliyatlariga teri leyshmaniozini kompleks davolash samaradorligini baholashning klinik-immunologik usulini joriy etilishi yaralarni davolash vaqtini qisqartirib, yallig‘lanish infil`tratlarini so‘rilishini tezlashtiradi xamda xar bir bemor uchun byudjet mablag‘lardan 568000 so‘m tejashga va kasalxonaga yotqizish muddatini o‘rtacha 10 kunga qisqartishga imkon yaratadi; xulosa: innovatsion davolash usulidan foydalanish hujayraviy va gumoral immunitet disbalansini me’yorlashi, yallig‘lanishga xos va qarshi sitokinlarni sintezini korregirlashi va leyshmaniya qo‘zg‘atuvchisiga nisbatan immun javobning kuchayishiga olib kelishi asoslangan.
