Салимжонов Жасурбек Халимжон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Кўп компонентли цементли материаллар олишнинг энергия тежамкор технологияси”, 05.09.05 – Қурилиш материаллари ва буюмлари (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Т4772.
Илмий раҳбар: Алиназаров Алишер Хайдаралиевич, техника фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат техника университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат техника университети, PhD.03/07.06.2024.Т.106.06.
Расмий оппонентлар: Илясов Алланазар Тореханович, техника фанлари доктори, профессор; Хамидов Адхамжон Иномжонович, техника фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот: Жиззах политехника институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади механик–кимёвий фаоллаштирилган кул-тошқол чиқиндиларидан цемент-кул-оҳак композициялар ва улар асосидаги газобетон буюмларини ишлаб чиқаришнинг энергия тежамкор технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
иссиқлик электр станцияларидаги кул-тошқол чиқиндисини бир дақиқа давомида шарли тегирмонда аралаштириш кулнинг боғловчилик хусусиятини ошириши аниқланиб, майинлик даражаси 0,15 мм гача бўлган 30% фаоллаштирилган иссиқлик электр станцияси кул-тошқол чиқиндиси, 5% оҳак, 60% портландцемент қўшилган қоришманинг мустаҳкамлиги 20% гача ошганлиги аниқланган;
илк бор, фаоллаштирилган цемент-кул-оҳак композициялари ва модификацияланган пластификацияловчи қўшимча қўшилган газобетонлар учун парафин асосидаги керамик композицион плёнкали гелиоқурилма лойиҳаланиб, ушбу қурилма оддий плёнкали аналогларига нисбатан 30% гача юқори энергия тежамкорлигини таъминлаши, шунингдек, гелиоқурилмадаги максимал ҳарорат 78°C гача кўтарилганда газобетонларни қотишини тезлаштириши аниқланган;
деворбоп газобетон маҳсулотларини қотириш учун мўлжалланган энергия тежамкор гелиоқурилмада қотирилган намуналар, оддий плёнкали қурилмада қотирилган газоблокларга нисбатан энергия сарфи 9% га камлиги ҳисобига иқтисодий самарадорликга эга эканлиги аниқланиб, иссиқлик энергиясидан фойдаланиш жараёнининг гелиоқурилмани қўллаш орқали оптималлашганлиги тасдиқланган;
цемент, кул, оҳак, алюминий пудра ва МПҚ-3 нинг 0.3% миқдори билан фаоллаштирилган серғовак газобетоннинг композицион таркибини оптималлаштиришнинг математик моделини гиперкубдаги иккинчи тартибли икки факторли режани амалга ошириш йўли билан такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижалариниг жорий қилиниши. Кўп компонентли цементли материаллар олишнинг энергия тежамкор технологияси мавзусида олиб борилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
иссиқлик электр станцияларидаги кул-тошқол чиқиндисини бир дақиқа давомида шарли тегирмонда аралаштириш кулнинг боғловчилик хусусиятини ошириши аниқланиб, майинлик даражаси 0,15 мм гача бўлган 30% фаоллаштирилган иссиқлик электр станцияси кул-тошқол чиқиндиси, 5% оҳак, 60% портландцемент қўшилган қоришманинг мустаҳкамлиги 20% гача ошганлиги аниқланганлиги ҳамда илк бор, фаоллаштирилган цемент-кул-оҳак композициялари ва модификацияланган пластификацияловчи қўшимча қўшилган газобетонлар учун парафин асосидаги керамик композицион плёнкали гелиоқурилма лойиҳаланиб, ушбу қурилма оддий плёнкали аналогларига нисбатан 30% гача юқори энергия тежамкорлигини таъминлаши, шунингдек, гелиоқурилмадаги максимал ҳарорат 78°C гача кўтарилганда газобетонларни қотишини тезлаштириши аниқланганлигига оид таклифлар Фарғона вилояти Қувасой шаҳридаги “Қувасой темир-бетон маҳсулотлари заводи” МЧЖда фаолиятида фойдаланилган (“Ўзсаноатқурилишматериаллари” уюшмасининг 2025 йил 5 февралдаги 02/15-349-сон маълумотномаси). Натижада Д600 маркадаги газобетон блокларининг ўртача зичлиги 591-622 кг/м3 га, иссиқлик ўтказувчанлик коеффициенти эса 0,122 Вт/(м∙ºC)га ошишига эришилган;
деворбоп газобетон маҳсулотларини қотириш учун мўлжалланган энергия тежамкор гелиоқурилмада қотирилган намуналар, оддий плёнкали қурилмада қотирилган газоблокларга нисбатан энергия сарфи 9% га камлиги ҳисобига иқтисодий самарадорликга эга эканлиги аниқланиб, иссиқлик энергиясидан фойдаланиш жараёнининг гелиоқурилмани қўллаш орқали оптималлашганлиги тасдиқланганлиги ҳамда цемент, кул, оҳак, алюминий пудра ва МПҚ-3 нинг 0.3% миқдори билан фаоллаштирилган серғовак газобетоннинг композицион таркибини оптималлаштиришнинг математик моделини гиперкубдаги иккинчи тартибли икки факторли режани амалга ошириш йўли билан такомиллаштирилганлиги хусусидаги таклифлар Фарғона вилояти Фурқат туманидаги “Комил Файзуллоҳ” МЧЖ фаолиятида фойдаланилган (“Ўзсаноатқурилишматериаллари” уюшмасининг 2025 йил 5 февралдаги 02/15-349-сон маълумотномаси). Натижада яратилган хом ашёнинг Д700 маркадаги газобетонга нисбатан иқтисодий самарадорлик кўрсатгичи 9% юқорилашига эришилган.