Хасанов Алишер Наджимиддиновичнинг
педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): “Ўзбекистон республикаси олий таълим массасаларида корпоратив бошқарувни амалга оширишнинг методик асослари”, 13.00.07- “Таълимда менежмент”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.PhD/Ped5287.
Илмий раҳбари: Шарипов Конгратбай Авезимбетович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети ҳузуридаги DSc.03/30.12.2020.I.16.02 рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Абдуллаева Нафиса Шавкатовна, педагогика фанлари доктори, профессор, Бегимқулов Узоқбой Шоимқулович, педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистон Республикаси олий таълим муассасаларида корпоратив бошқарувни жорий этишнинг услубий асосларини такомиллаштириш бўйича таклифлар тайёрлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
олий таълим муассасалари бошқарув моделларини жамоавий ҳамкорлик ва оптимал ресурс тақсимоти билан иқтисодий молиявий автономия, таркибий ҳамда академик рақобат даражасини трансформациялаш асосида такомиллаштирилган;
олий таълим муассасаларида бошқарув жараёнини институционал мустақилликни мустаҳкамлаш, ички ва ташқи стейкхолдерларни жалб этиш ҳамда ташкилий мониторинг жараёнларини рақамли воситалар ёрдамида оптималлаштиришга устувор аҳамият бериш асосида такомиллаштирилган;
олий таълим муассасаларида бошқарувни самарали амалга ошириш мақсадида ички коммуникация ҳамда сифат мониторингини интеграция қилиш, таълим бозори ва иш берувчиларнинг узоқ муддатли стратегик эҳтиёжларини режалаштириш жараёнларига жалб этиш ҳамда ўрта бўғин раҳбар кадрларининг ташкилий педагогик салоҳиятини мунтазам ошириш асосида такомиллаштирилган;
олий таълим массалари бошқаруви самарадорлиги кўрсаткичлари ўсиш динамикасига таъсир этувчи иқтисодий, институционал ва педагогик омилларга асосланган оптимистик, инерсион ва пессимистик прогноз ссенарийлари ишлаб чиқилди.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Турли тузилмавий даражадаги давлат университетларида янги корпоратив бошқарув тизимларини жорий этиш методологиясини такомиллаштириш жараёнида олинган илмий натижалар асосида:
Бошланган ислоҳотлар тажрибаси асосида олий таълим соҳасида давлат бошқарувининг марказлашган маданиятидан корпоратив бошқарувнинг маъмурий, академик ва молиявий тизимида мустақилликка ўтиш йўли бўйича тадқиқот натижалари тақдим этилган. Бу Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг назорат-таҳлилий фаолиятида олий таълим соҳасида бошланган ислоҳотларнинг навбатдаги босқичларини белгилаб олиш, мамлакатимизни ривожлантириш стратегиясида белгиланган мақсадларга жадал эришиш имконини берди. Шундай қилиб, тадқиқот натижалари таълим сифатини ошириш, жаҳон ҳамжамиятига интеграциялашуви ва маҳаллий, минтақавий ва халқаро таълим бозорларида давлат университетларининг рақобатбардошлигини ошириш билан бирга олий таълим муассасаларига қабулни тезлаштиришга ёрдам беради. Давлат университетларини мустақил бошқарув амалиётига ўтказиш методикаси мавжуд имкониятлардан самаралироқ фойдаланиш, қўйилган вазифаларни ҳал этиш учун қўшимча молиявий ва инсон ресурсларини жалб қилиш имконини беради (2023-йил 8-августдаги 02-03/1575-сонли ижро далолатномаси);
тадқиқот натижаларини амалиётга татбиқ этиш Оʻзбекистон Республикаси Сенати даражасида олий таʼлим тизимида ислоҳотларни амалга ошириш билан богʻлиқ мавжуд муаммоларни баҳолаш ва олий таʼлим муассасаларини оʻзгартириш жараёнларида таълимни бошқариш тизими бошқарув вазифаларини такомиллаштириш боʻйича муаммоларни ҳал этиш ёʻлларини топишга ёрдам берди. Бу давлат аппарати назорат органларининг функсияларини қайта кўриб чиқиш ва бошқарув ваколатларини ҳокимиятнинг қуйи бўғинларига ўтказиш механизмларини қайта тақсимлаш, бир вақтнинг ўзида давлат ҳокимияти назорат органлари олдида турган функсия ва вазифаларни қайта кўриб чиқиш, уларга назорат ва маслаҳат органларининг янги шаклларини бериш орқали амалга оширилди. Илмий ишларнинг таклиф этилаётган натижалари амалдаги қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш бўйича ташаббусларни ишлаб чиқиш бўйича депутатлик комиссияси ишида фойдаланилди (2023-йил 8-августдаги 02-03/1575-сонли ижро далолатномаси);
Олий таълим соҳасида марказлашган давлат бошқарувидан мустақил корпоратив бошқарув тизимларига ўтишнинг халқаро тажрибаси ўрганилаётган муаммоларнинг ўхшашлигини, шунингдек, турли мамлакатларнинг ушбу вазифаларни ҳал этишдаги самарадорлиги ва самарадорлигини яққол кўрсатди. Бу белгиланган ислоҳотларни бошлаш ва амалга ошириш учун мас'ул бо'лган асосий ижро этувчи ҳокимият органи сифатида вазирлик даражасида таклиф этилаётган ислоҳотларни амалга ошириш мақбуллигини исботлади. Давлат университетларида турли тузилмавий даражаларда янги корпоратив бошқарув тизимларини жорий этиш бўйича таклиф этилаётган методология Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги томонидан амалга оширилаётган маъмурий ислоҳотлар жараёнларида давлат университетлари учун таклифларни шакллантириш мақсадида қабул қилинди. Амалга оширилаётган маъмурий ислоҳотларнинг мақсади - университетларга маъмурий ресурсларни уларни ҳал қилишда янада самарали ёндашувга йўналтиришга ёрдам бериш (2023 йил 22 августдаги 03/01-2208-сонли ижро далолатномаси);
Тошкент давлат аграр университети, Тошкентдаги Халқаро Вестминстер университети, ТЕАМ университети каби олий ўқув юртлари давлат бошқарувининг марказлашган тизимидан марказлашмаган мустақил бошқарув тизимига ўтиш жараёни билан боғлиқ трансформация жараёнларида юзага келаётган бошқарув муаммоларига самарали ечим топишга муваффақ бўлди. Мустақил бошқарувнинг тарихий тажрибаси мавжуд бо'лмаганда, тадқиқот натижалари университетнинг корпоратив органларини шакллантириш жараёнларини тушунишга ёрдам берди, уларни шакллантиришнинг дастлабки босқичларида юзага келадиган қийинчиликлар билан ишлаш, стратегик қарашларни шакллантириш ва самарадорликни баҳолаш тизимлари, университет ва ташқи манфаатдор томонлар фаолиятини интеграциялаш (2023 йил 22 августдаги 03/01 -2208-сонли ижро далолатномаси);
илмий тадқиқот натижаларида таклиф этилган ечимлар, бошқа мамлакатлар тажрибаси ва корпоратив бошқарувнинг муваффақиятли амалиётлари Тошкент давлат иқтисодиёт университетида университет корпоратив бошқарув тизимини ривожлантириш муаммосини ҳал қилиш варианти сифатида қабул қилинди. Бу университет фаолиятини ташкил этиш самарадорлигини оширишнинг муҳим элементи сифатида, университет фаолияти, мамлакат аҳолисининг ҳаёт даражаси ва сифатини оширишга қаратилган муҳим ижтимоий институт сифатида, университет фаолиятининг стратегик устувор йўналишларини шакллантириш, уларни кенг қамраб олиш, ижобий имиджини шакллантириш ва очиқлигини таъминлашда ташқи манфаатдор томонларни жалб қилиш ва интеграция қилиш орқали бошланган. (2023 йил 22 августдаги 03/01-2208-сонли ижро далолатномаси)