Xasanov Alisher Nadjimiddinovichning
pedagogika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar. Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan tarmog‘i nomi): “O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim massasalarida korporativ boshqaruvni amalga oshirishning metodik asoslari”, 13.00.07- “Ta’limda menejment”.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.3.PhD/Ped5287.
Ilmiy rahbari: Sharipov Kongratbay Avezimbetovich, texnika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti huzuridagi DSc.03/30.12.2020.I.16.02 raqamli Ilmiy kengash.
Rasmiy opponentlar: Abdullaeva Nafisa Shavkatovna, pedagogika fanlari doktori, professor, Begimqulov Uzoqboy Shoimqulovich, pedagogika fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: O‘zbekiston Milliy universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim muassasalarida korporativ boshqaruvni joriy etishning uslubiy asoslarini takomillashtirish bo‘yicha takliflar tayyorlashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
oliy ta’lim muassasalari boshqaruv modellarini jamoaviy hamkorlik va optimal resurs taqsimoti bilan iqtisodiy moliyaviy avtonomiya, tarkibiy hamda akademik raqobat darajasini transformatsiyalash asosida takomillashtirilgan;
oliy ta’lim muassasalarida boshqaruv jarayonini institusional mustaqillikni mustahkamlash, ichki va tashqi steykxolderlarni jalb etish hamda tashkiliy monitoring jarayonlarini raqamli vositalar yordamida optimallashtirishga ustuvor ahamiyat berish asosida takomillashtirilgan;
oliy ta’lim muassasalarida boshqaruvni samarali amalga oshirish maqsadida ichki kommunikatsiya hamda sifat monitoringini integratsiya qilish, ta’lim bozori va ish beruvchilarning uzoq muddatli strategik ehtiyojlarini rejalashtirish jarayonlariga jalb etish hamda o‘rta bo‘g‘in rahbar kadrlarining tashkiliy pedagogik salohiyatini muntazam oshirish asosida takomillashtirilgan;
oliy ta’lim massalari boshqaruvi samaradorligi ko‘rsatkichlari o‘sish dinamikasiga ta’sir etuvchi iqtisodiy, institusional va pedagogik omillarga asoslangan optimistik, inersion va pessimistik prognoz ssenariylari ishlab chiqildi.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Turli tuzilmaviy darajadagi davlat universitetlarida yangi korporativ boshqaruv tizimlarini joriy etish metodologiyasini takomillashtirish jarayonida olingan ilmiy natijalar asosida:
Boshlangan islohotlar tajribasi asosida oliy ta’lim sohasida davlat boshqaruvining markazlashgan madaniyatidan korporativ boshqaruvning ma’muriy, akademik va moliyaviy tizimida mustaqillikka o‘tish yo‘li bo‘yicha tadqiqot natijalari taqdim etilgan. Bu O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senatining nazorat-tahliliy faoliyatida oliy ta’lim sohasida boshlangan islohotlarning navbatdagi bosqichlarini belgilab olish, mamlakatimizni rivojlantirish strategiyasida belgilangan maqsadlarga jadal erishish imkonini berdi. Shunday qilib, tadqiqot natijalari ta’lim sifatini oshirish, jahon hamjamiyatiga integratsiyalashuvi va mahalliy, mintaqaviy va xalqaro ta’lim bozorlarida davlat universitetlarining raqobatbardoshligini oshirish bilan birga oliy ta’lim muassasalariga qabulni tezlashtirishga yordam beradi. Davlat universitetlarini mustaqil boshqaruv amaliyotiga o‘tkazish metodikasi mavjud imkoniyatlardan samaraliroq foydalanish, qo‘yilgan vazifalarni hal etish uchun qo‘shimcha moliyaviy va inson resurslarini jalb qilish imkonini beradi (2023-yil 8-avgustdagi 02-03/1575-sonli ijro dalolatnomasi);
tadqiqot natijalarini amaliyotga tatbiq etish Oʻzbekiston Respublikasi Senati darajasida oliy taʼlim tizimida islohotlarni amalga oshirish bilan bogʻliq mavjud muammolarni baholash va oliy taʼlim muassasalarini oʻzgartirish jarayonlarida ta’limni boshqarish tizimi boshqaruv vazifalarini takomillashtirish boʻyicha muammolarni hal etish yoʻllarini topishga yordam berdi. Bu davlat apparati nazorat organlarining funksiyalarini qayta ko‘rib chiqish va boshqaruv vakolatlarini hokimiyatning quyi bo‘g‘inlariga o‘tkazish mexanizmlarini qayta taqsimlash, bir vaqtning o‘zida davlat hokimiyati nazorat organlari oldida turgan funksiya va vazifalarni qayta ko‘rib chiqish, ularga nazorat va maslahat organlarining yangi shakllarini berish orqali amalga oshirildi. Ilmiy ishlarning taklif etilayotgan natijalari amaldagi qonun hujjatlariga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish bo‘yicha tashabbuslarni ishlab chiqish bo‘yicha deputatlik komissiyasi ishida foydalanildi (2023-yil 8-avgustdagi 02-03/1575-sonli ijro dalolatnomasi);
Oliy ta’lim sohasida markazlashgan davlat boshqaruvidan mustaqil korporativ boshqaruv tizimlariga o‘tishning xalqaro tajribasi o‘rganilayotgan muammolarning o‘xshashligini, shuningdek, turli mamlakatlarning ushbu vazifalarni hal etishdagi samaradorligi va samaradorligini yaqqol ko‘rsatdi. Bu belgilangan islohotlarni boshlash va amalga oshirish uchun mas'ul bo'lgan asosiy ijro etuvchi hokimiyat organi sifatida vazirlik darajasida taklif etilayotgan islohotlarni amalga oshirish maqbulligini isbotladi. Davlat universitetlarida turli tuzilmaviy darajalarda yangi korporativ boshqaruv tizimlarini joriy etish bo‘yicha taklif etilayotgan metodologiya O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi tomonidan amalga oshirilayotgan ma’muriy islohotlar jarayonlarida davlat universitetlari uchun takliflarni shakllantirish maqsadida qabul qilindi. Amalga oshirilayotgan ma’muriy islohotlarning maqsadi - universitetlarga ma’muriy resurslarni ularni hal qilishda yanada samarali yondashuvga yo‘naltirishga yordam berish (2023 yil 22 avgustdagi 03/01-2208-sonli ijro dalolatnomasi);
Toshkent davlat agrar universiteti, Toshkentdagi Xalqaro Vestminster universiteti, TEAM universiteti kabi oliy o‘quv yurtlari davlat boshqaruvining markazlashgan tizimidan markazlashmagan mustaqil boshqaruv tizimiga o‘tish jarayoni bilan bog‘liq transformatsiya jarayonlarida yuzaga kelayotgan boshqaruv muammolariga samarali echim topishga muvaffaq bo‘ldi. Mustaqil boshqaruvning tarixiy tajribasi mavjud bo'lmaganda, tadqiqot natijalari universitetning korporativ organlarini shakllantirish jarayonlarini tushunishga yordam berdi, ularni shakllantirishning dastlabki bosqichlarida yuzaga keladigan qiyinchiliklar bilan ishlash, strategik qarashlarni shakllantirish va samaradorlikni baholash tizimlari, universitet va tashqi manfaatdor tomonlar faoliyatini integratsiyalash (2023 yil 22 avgustdagi 03/01 -2208-sonli ijro dalolatnomasi);
ilmiy tadqiqot natijalarida taklif etilgan echimlar, boshqa mamlakatlar tajribasi va korporativ boshqaruvning muvaffaqiyatli amaliyotlari Toshkent davlat iqtisodiyot universitetida universitet korporativ boshqaruv tizimini rivojlantirish muammosini hal qilish varianti sifatida qabul qilindi. Bu universitet faoliyatini tashkil etish samaradorligini oshirishning muhim elementi sifatida, universitet faoliyati, mamlakat aholisining hayot darajasi va sifatini oshirishga qaratilgan muhim ijtimoiy institut sifatida, universitet faoliyatining strategik ustuvor yo‘nalishlarini shakllantirish, ularni keng qamrab olish, ijobiy imidjini shakllantirish va ochiqligini ta’minlashda tashqi manfaatdor tomonlarni jalb qilish va integratsiya qilish orqali boshlangan. (2023 yil 22 avgustdagi 03/01-2208-sonli ijro dalolatnomasi)