Машарипов Адамбой Атаназаровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Ўзбекистоннинг Хоразм воҳаси шароитида ғўза ва кузги буғдой агроценозлари ҳолатининг экологик хусусиятлари», 03.00.10 – Экология (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.2.PhD/В1507.
Илмий раҳбар: Бабаджанова Ширин Кадамовна, биология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қорақалпоқ табиий фанлар илмий-тадқиқот институти, DSc.02/30.04.2021.B.79.01.
Расмий оппонентлар: Жумамуратов Мɪрзамурат Ажумуратович, биология фанлари доктори, доцент; Отенова Фарида Толегеновна, биология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Қорақалпоқ давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистоннинг Хоразм воҳаси шароитида ғўза ва кузги буғдой агроценозлари ҳолатининг экологик хусусиятларини баҳолашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Илк бор Хоразм воҳаси шароитида экологик биоиндикатор сифатида ғўза ва кузги буғдойнинг биомассаси ҳамда барг юзаси кўрсаткичлари таҳлил қилиниб, уларнинг индикаторлик аҳамияти аниқланган;
Хоразм воҳаси шароитида тупроқларнинг экологик ҳолати ва антропоген таъсир натижасидаги асосий ўзгаришлар таҳлил қилиниб, уларнинг ривожланиш тенденсиялари очиб берилган;
Хоразм воҳаси шароитида ғўза ва кузги буғдой экинларининг иқлим-тупроқ омилларига мослашувчанлиги ва фитомелиоратив имкониятлари илмий асосда аниқланган;
ғўза ва кузги буғдой экинларининг биологик ҳосилдорлиги билан тупроқ-иқлимий омиллар ўртасидаги боғлиқлик аниқланиб, уларнинг самарали ўзаро таъсири баҳоланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Хоразм воҳаси агроценозлари ҳолатининг экологик хусусиятларини баҳолаш бўйича олинган натижалар асосида:
тупроқ унумдорлигини таъминлаш ва улардан биоиндикатор сифатида фойдаланиш бўйича ишлаб чиқилган тавсиялар Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги амалий фаолиятига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2024 йил 24 июндаги 03-03/3-6169-сон маълумотномаси). Натижада, Хоразм воҳасида ер ва сув ресурслари танқислиги шароитида қишлоқ хўжалиги экинларининг мослашувчанлигини таъминлаш имконини берган;
Хоразм воҳаси экологик шароитида қишлоқ хўжалиги экотизимларининг барқарор ривожланишига хизмат қиладиган ҳосилдорликни барқарорлаштириш бўйича ишлаб чиқилган чора-тадбирлар Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги амалий фаолиятига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 12 августдаги 05/06-02-650-сон маълумотномаси). Натижада, Хоразм воҳаси шароитида агроценозлар мониторингини юритиш ва қишлоқ хўжалиги экинлари ҳосилдорлигини прогнозлашни такомиллаштириш имконини берган.