Туробова Махбуба Алишеровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақидаги эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Турмуш қураётган талабаларни оилавий муносабатларга тайёрлашнинг ижтимоий-психологик хусусиятлари”. 19.00.05 – Ижтимоий психология. Этнопсихология.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.PhD/P722.
Илмий раҳбар: Файзиева Мавлуда Худаяровна, психология фанлари доктори (DSc), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК номи: Бухоро давлат университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи DSc.03/04.10.2024.P.72.06 рақамли илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Улуғова Шалола Муслиддиновна, психология фанлари доктори (DSc), доцент; Фарфиева Камола Атҳамжоновна, психология фанлари доктори (DSc), профессор.
Етакчи ташкилот: Маъмун университети.
Диссертация йўналиши назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади турмуш қураётган талабаларни оилавий муносабатларга тайёрлашнинг ижтимоий-психологик хусусиятларини аниқлаш асосида амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
талаба қизларнинг ўзларини оиладаги позициясини идрок этишлари билан боғлиқ кечинмалари оилавий муносабатлардаги ижтимоий ролларни реал ҳолатга идентификациялашда хавотирланиш, қўрқув, айбдорлик ҳиссини кучли ифодаланмаслиги учун оилага эмоционал тайёрлаш муҳимлигига асосланиб “аёл образи” ҳақидаги установкаларни саноген тафаккур таъсирида ўзгаришига олиб келиши далилланган;
талабаларни оилавий муносабатларга тайёрлашнинг шахс мослашув даражаси билан боғлиқлигига кўра қизлар атрофдагиларни хиссиётларини англаш, тушуниш, ўз кечинмаларини бошқариш, суҳбатдошни тинглаш, ўз фикр ва кечинмаларини аниқ изоҳлаш, низоларни конструктив ҳал қилиш кўникмасига эга бўлиши муҳимлиги сабабли оилавий ҳаёт динамикасида хулқ-атворни назорат қилиш эмоционал қадриятларни синтезлаш асосда намоён бўлиши далилланган;
талабаларни оилавий муносабатларга тайёрлашда аниқ жараёнлардаги ситуатив рефлекция мулоқотдаги ҳамкорликни, ретроспектив рефлекция эса оилавий масъулиятни, қизларнинг идеаллари билан боғлиқ перспектив рефлекция турмуш қуришга эмоционал тайёрликни шаклланишига олиб келганлиги туфайли оиладаги ижтимоий роллар ҳақидаги тасаввурларни рефлексив хусусиятлар асосида конструктивлаштириш зарурлиги исботланган;
талаба ёшларни оилавий муносабатларга тайёрлашда фикрлаш, автоматив ғоялар, эътиқод билан боғлиқ ички ва руҳий ҳолатларни эмоция таъсирида трансформацияланиши туфайли “эмоционал таъсирланиш”, “когнитив фаоллашув”, “хулқ-атвор назорати” билан боғлиқ хусусиятларни адаптив кўникмалар асосида кучайтириш муҳимлиги далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Турмуш қураётган талабаларни оилавий муносабатларга тайёрлашнинг ижтимоий-психологик хусусиятлари”ни ўрганиш бўйича олиб борилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
талаба қизларнинг ўзларини оиладаги позициясини идрок этишлари билан боғлиқ кечинмалари оилавий муносабатлардаги ижтимоий ролларни реал ҳолатга идентификациялашда хавотирланиш, қўрқув, айбдорлик ҳиссини кучли ифодаланмаслиги учун оилага эмоционал тайёрлаш муҳимлигига асосланиб “аёл образи” ҳақидаги установкаларни саноген тафаккур таъсирида ўзгаришига олиб келиши далилланганлигига оид маълумотлар Низомий номидаги Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 24-ноябрдаги ПМ-263-сон буйруғи билан “Ижтимоий психология” модулига киритилган (Низомий номидаги Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 28-ноябрдаги ПМ-263-а-сон маълумотномаси). Натижада талабалардаги оилавий муносабатларга тайёрликнинг ижтимоий-психологик хусусиятлари аниқлаштирилган;
талабаларни оилавий муносабатларга тайёрлашнинг шахс мослашув даражаси билан боғлиқлигига кўра қизлар атрофдагиларни хиссиётларини англаш, тушуниш, ўз кечинмаларини бошқариш, суҳбатдошни тинглаш, ўз фикр ва кечинмаларини аниқ изоҳлаш, низоларни конструктив ҳал қилиш кўникмасига эга бўлиши муҳимлиги сабабли оилавий ҳаёт динамикасида хулқ-атворни назорат қилиш эмоционал қадриятларни синтезлаш асосда намоён бўлиши далилланганлигига оид маълумотлар Низомий номидаги Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 24-ноябрдаги ПМ-263-сон буйруғи билан “Ижтимоий психология” модулига киритилган (Низомий номидаги Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 28-ноябрдаги ПМ-263-а-сон маълумотномаси). Натижада талабаларнинг оилавий муносабатларга тайёрлигининг шахс мослашувчанлик даражаси билан боғлиқлиги тадқиқ этилган;
талабаларни оилавий муносабатларга тайёрлашда аниқ жараёнлардаги ситуатив рефлекция мулоқотдаги ҳамкорликни, ретроспектив рефлекция эса оилавий масъулиятни, қизларнинг идеаллари билан боғлиқ перспектив рефлекция турмуш қуришга эмоционал тайёрликни шаклланишига олиб келганлиги туфайли оиладаги ижтимоий роллар ҳақидаги тасаввурларни рефлексив хусусиятлар асосида конструктивлаштириш зарурлиги исботланганлигига оид маълумотлар Низомий номидаги Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 24-ноябрдаги ПМ-263-сон буйруғи билан “Ижтимоий психология” модулига киритилган (Низомий номидаги Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 28-ноябрдаги ПМ-263-а-сон маълумотномаси). Натижада турмуш қураётган талабаларнинг оилавий муносабатларга тайёрлашнинг рефлекция даражасига боғлиқлиги тадқиқ этилган;
талаба ёшларни оилавий муносабатларга тайёрлашда фикрлаш, автоматив ғоялар, эътиқод билан боғлиқ ички ва руҳий ҳолатларни эмоция таъсирида трансформацияланиши туфайли “эмоционал таъсирланиш”, “когнитив фаоллашув”, “хулқ-атвор назорати” билан боғлиқ хусусиятларни адаптив кўникмалар асосида кучайтириш муҳимлиги далилланганлигига оид маълумотлар Низомий номидаги Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 24-ноябрдаги ПМ-263-сон буйруғи билан “Ижтимоий психология” модулига киритилган (Низомий номидаги Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 28-ноябрдаги ПМ-263-а-сон маълумотномаси). Натижада талабаларни соғлом оилавий муносабатларга тайёрлашдаги муҳим жиҳатларни аниқлаш орқали амалий тавсиялар ишлаб чиқилган.