Қуванч Эҳсанулланинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон 

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Афғонистонда ўзбек тилининг ривожланиши ва давлат тизимида қўлланиш  муаммолари” 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.4.PhD/Fil2167
Илмий раҳбар: Жўрақўзиев Нодирбек Имомқўзиевич, филология фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат оʻзбек тили ва адабиёти университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.19.01. 
    Расмий оппонентлар: Муҳамедова Саодат Худойбердиевна, филология фанлари доктори, профессор, Муҳаммад Ҳумоюн Надим, филология фанлари бўйича фалсафа доктори. 
Етакчи ташкилот: Низомий номидаги Оʻзбекистон миллий педагогика университети.
      Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади: Афғонистондаги лисоний вазият тарихи ва тадрижий тараққиётини ёритиш, ўзбек тилининг ҳозирги ижтимоий-сиёсий ва социал  мавқейи, меъёрий-ҳуқуқий асослари, ижтимоий соҳалардаги қўлланиш даражасини аниқлаш  ва ривожлантириш омилларини илмий асослашдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Афғонистондаги лисоний вазият тарихи, темурийлар давридан ХХ аср бошлари ҳамда сўнгги Афғонистон Ислом Республикаси давригача бўлган тадрижи кўрсатилиб, ўзбек тили сиёсий, ижтимоий тараққиётининг муҳим белгилари аниқланиб, ўзбек тилидаги мулоқотга бўлган эҳтиёж, эркинлик, имконият ва чекловлар бевосита лисоний ҳамжамият вакили томонидан далилланган; 
кўп тилли лисоний жамиятда ўзбек тилининг мавқейи, пашту ва дари тиллари билан ўзаро муносабати, учинчи тил сифатидаги қўлланиш даражаси, миллий тил, она тили сифатидаги ҳуқуқий мақоми асосланган ва ўзбек тили лисоний ҳамжамиятининг адабий тил, сўзлашув тили, шева кўринишлари очиб берилган;
ижтимоий-сиёсий жараёнларнинг Афғонистон ўзбек тилига таъсири асосланган, оммавий ахборот воситалари, нашриётлар, даврий нашрлар, таълим соҳаси ва маиший ҳаётдаги қўлланиш хусусиятлари исботланган; 
Афғонистонда ўзбек тилидаги миллий таълим тизими такомилида, миллий кадрлар тайёрлашни узлюксиз равишда йўлга қўйишда, Ўзбеклар нуфуси юқори бўлган регионлар давлат идораларида ўзбек тилида иш юритишга эришиш орқали Ўзбек тилининг ривожланиш тадрижи ойдинлаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Афғонистонда ўзбек тилининг ривожланиши ва давлат тизимида қўлланиш муаммолари бўйича олинган натижалар асосида:
ўзбек тилининг темурийлар давридан ХХ аср бошларигача Афғонистон ҳудудидаги мавқейи, сўнгги бир аср давомидаги қўлланиш аҳволи, ижтимоий вазияти,  Афғонистон Республикасидаги тиллар мақомининг ҳуқуқий асослари ҳақидаги хулосалардан, форс ва пушту тиллари билан қиёслашга доир материаллардан Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида 2019–2022-йилларда бажарилган А-ОТ-2019-10. “Ўзбек тилида нейминг: меъёрий-ҳуқуқий асосларини яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2023-йил 25-октябрдаги №01/10-2234-сон маълумотномаси). Натижада таълим корпуси Афғонистондаги ўзбек тилининг мамлакат лисоний ҳамжамиятидаги ўрни, ривожи ва тараққиётини кўрсатувчи материаллар билан бойитилган;
Афғонистондаги ўзбек тилининг сўнгги юз йилликдаги тарихий тараққиёти, қўлланиш муаммолари, ижтимоий-маданий воқелик, сиёсий жараёнлар таъсири, ҳозирги ривожланиш даражасига оид илмий хулосалардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида 2019–2022-йилларда бажарилган АМ-Ф3-20190817. “Ўзбек тилининг таълимий корпусини яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2023-йил 5-октябрдаги № 01/10-2235-сонли маълумотномаси). Натижада лойиҳа материаллари Афғонистонда ўзбек тилининг ривожланиши ва давлат тизимида қўланиш муаммоларига оид маълумотлар билан тўлдирилган; 
Афғонистондаги ўзбек тилининг асосий қонунлардаги ўрни, давлат ташкилотларидаги ва маданий муассасаларда қўлланиш даражаси, кўп тилли лисоний жамиятдаги мавқейи, адабий тил, сўзлашув тили, шева кўринишлари ҳақидаги  илмий хулосалардан 2019–2022-йилларда давлат илмий-техник дастурлари доирасида бажарилган А-ОТ-2019-10. “Ўзбек тилида нейминг: меъёрий-ҳуқуқий асосларини яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2023-йил 25-октябрдаги №01/10-2234-сон маълумотномаси). Натижада ижтимоий-сиёсий жараёнларнинг тилга таъсири ҳақида фактик маълумотлар билан бойитилган;
Афғонистондаги ўзбек тилида миллий таълим тизимини яратиш, миллий кадрлар тайёрлаш, ўзбек тилининг матбуот, олий таълим, таълим, нашриёт ва китобатчилик соҳасидаги ўрни ҳақидаги хулосалардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида 2019–2022-йилларда давлат илмий-техник дастурлари доирасида бажарилган АМ-Ф3-201908172. “Ўзбек тилининг таълимий корпусини яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2023-йил 5-октябрдаги № 01/10-2235-сонли маълумотномаси). Натижада Афғонистондаги ўзбек тилида миллий таълим тизимини яратиш, миллий кадрлар тайёрлаш, ўзбек тилининг матбуот, олий таълим, нашриёт ва китобатчиликка оид материаллар билан бойитилган.