Джамилова Хилола Абдували қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Сурункали артериал босим касаллиги билан касалланган ҳомиладор аёллардаги асоратларни аниқлаш ва олдини олиш усулларини такомиллаштириш”, 14.00.01 – Акушерлик  ва гинекология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақами: В2023.1.PhD/Tib 3262.
Илмий раҳбар: Курбанов Баходир Бобурович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи,  ИК рақами: Тошкент педиатрия тиббиёт институти, DSc.04/30.12.2019.Tib.29.01. 
Расмий оппонентлар: Пахомова Жанна Евгеньевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Гельдиева Маргарита Собировна, биология фанлари доктори, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади сурункали артериал гипертензияда «Митохондриал дисфункция, матрикс металлопротеиназа ва томир ўсиши регулятори» генлари регуляторларининг патогенетик ролини ўрганиш, ҳомиладорлик оқибатларини эрта ташхислаш ва прогнозлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўзбек популяциясида ҳомиладорларда сурункали артериал гипертензия ривожланиш механизмида ва унинг клиник вариантида «митохондриал дисфункция» – «матрикс металлопротеиназа» ва «томир ўсиши регулятори» регулятор генларининг полиморф вариантларининг роли исботланган;
MMP9, VEGFA, SOD2 генларнинг генотипик вариантлари билан сурункали артериал гипертензия ривожланиши ўртасидаги ассоциатив алоқалар, асосий ва назорат танламалари ўртасида, шунингдек сурункали артериал гипертензияли беморларнинг кичик гуруҳлари ўртасида ўрганилган генларнинг генотипик вариантлари частоталари бўйича муҳим фарқлар исботланган;
артериал босим ва томир тонусини регуляциялашнинг мураккаб ички тармоқ ўзаро таъсирларида жойлашган MMP9 генининг rs17577 (A/G) ва VEGFA генининг rs2010963 (G634C) полиморфизмларининг ноқулай аллел вариантларини ташувчилик билан сурункали артериал гипертензиянинг шаклланиши ва оғирлик даражаси ўртасида ишончли ассоциатив алоқалар исботланган;
сурункали артериал гипертензиянинг клиник кечиши, касалликнинг прогрессияланиши, унинг асоратлари билан MMP9 генининг rs17577 (A/G) полиморфизми ўртасида тўғридан-тўғри корреляциси исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Молекуляр-генетик тадқиқот усулларини қўллаш билан ҳомиладорларда сурункали артериал гипертензияни ташхислашни такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: ўзбек популяциясида ҳомиладорларда сурункали артериал гипертензия ривожланиш механизмида ва унинг клиник вариантида «митохондриал дисфункция» – «матрикс металлопротеиназа» ва «томир ўсиши регулятори» регулятор генларининг полиморф вариантларининг роли исботланганлиги ҳомиладорларда сурункали артериал гипертензияни ташхислаш ва прогнозининг аниқлигини ошириш йўналишидаги олинган илмий натижалар Тошкент педиатрия тиббиёт институти мувофиқлаштирувчи Эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 1 майда 03/265 сон билан тасдиқланган «Сурункали артериал гипертензияси бўлган ҳомиладор аёлларда молекуляр-генетик диагностиканинг хусусиятлари» номли услубий тавсиянома таркибига киритилган ва Республика ихтисослаштирилган она ва бола саломатлиги илмий-амалий тиббиёт марказининг Тошкент вилояти филиали 16.10.2024 йилдаги 245-сонли ва Тошкент шаҳар 9-сонли туғруқ комплекси 11.10.2024 йилдаги 80-сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг Илмий техник Кенгашининг 2025 йил 10 июндаги №19/07-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: ҳомиладорлик даврида гипертензив ҳолатларни ташхислашда молекуляр-генетик тадқиқот усулларини қўллаш аниқ ташхис қўйиш имкониятларининг мавжудлигини оширишга ёрдам беради, нотўғри талқин ва керак бўлмаган жарроҳлик аралашувлари эҳтимолини камайтиради ва ишлаб чиқилган алгоритмни қўллаш айниқса юқори технологияли усулларни қўлланилиши чекланган ҳудудлардаги тиббиёт муассасалари учун тўғри ташҳисот ўтказишни имкон беради. Иқтисодий самарадорлиги: таклиф этилган ёндашув сурункали артериал гипертензияли ҳомиладор аёлларни ташхислаш ва даволаш харажатларини  қисқартиришга ва 181 бемор учун 134250000 сўмни иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: ишлаб чиқилган алгоритмни амалиётга қўллаш натижасида бир беморга учун 742000 сўм иқтисод қилиш имконини берган; 
иккинчи илмий янгилик: MMP9, VEGFA, SOD2 генларнинг генотипик вариантлари билан сурункали артериал гипертензия ривожланиши ўртасидаги ассоциатив алоқалар, асосий ва назорат танламалари ўртасида, шунингдек сурункали артериал гипертензияли беморларнинг кичик гуруҳлари ўртасида ўрганилган генларнинг генотипик вариантлари частоталари бўйича муҳим фарқлар исботланганлиги Тошкент педиатрия тиббиёт институти мувофиқлаштирувчи Эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 1 майда 03/265 сон билан тасдиқланган «Сурункали артериал гипертензияси бўлган ҳомиладор аёлларда молекуляр-генетик диагностиканинг хусусиятлари» номли услубий тавсиянома таркибига киритилган ва Республика ихтисослаштирилган она ва бола саломатлиги илмий-амалий тиббиёт марказининг Тошкент вилояти филиали 16.10.2024 йилдаги 245-сонли ва Тошкент шаҳар 9-сонли туғруқ комплекси 11.10.2024 йилдаги 80-сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг Илмий техник Кенгашининг 2025 йил 10 июндаги №19/07-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: фойдаланиш натижасида ташхисот ноаниқлигини камайиши, клиник қарорларнинг асосланганлигини ошиши ва субъектив хато хавфини қисқаришига имкон беради. Иқтисодий самарадорлиги: ишлаб чиқилган алгоритмдан амалиётда фойдаланиш хисобига 181 бемор учун 134250000 сўмни иқтисод қилиш имконини берган.  Хулоса: ишлаб чиқилган алгоритм амалиётга қўллаш натижасида бир беморга 742000 сўм иқтисод қилиш имконини берган;
учинчи илмий янгилик: артериал босим ва томир тонусини регуляциялашнинг мураккаб ички тармоқ ўзаро таъсирларида жойлашган MMP9 генининг rs17577 (A/G) ва VEGFA генининг rs2010963 (G634C) полиморфизмларининг ноқулай аллел вариантларини ташувчилик билан сурункали артериал гипертензиянинг шаклланиши ва оғирлик даражаси ўртасида ишончли ассоциатив алоқалар исботланганлиги Тошкент педиатрия тиббиёт институти мувофиқлаштирувчи Эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 1 майда 03/265 сон билан тасдиқланган «Сурункали артериал гипертензияси бўлган ҳомиладор аёлларда молекуляр-генетик диагностиканинг хусусиятлари» номли услубий тавсиянома таркибига киритилган ва Республика ихтисослаштирилган она ва бола саломатлиги илмий-амалий тиббиёт марказининг Тошкент вилояти филиали 16.10.2024 йилдаги 245-сонли ва Тошкент шаҳар 9-сонли туғруқ комплекси 11.10.2024 йилдаги 80-сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг Илмий техник Кенгашининг 2025 йил 10 июндаги №19/07-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: ноаниқ ҳолатлар улушининг қисқариши асоссиз жарроҳлик аралашувлари сонини камайтиришга ёрдам беради ва қўшимча ташхислаш эҳтиёжини камайтиради, юқори хавфли жараёнларни эртароқ аниқлашга ва даволаш натижасига ижобий таъсир кўрсатиш имконини беради. Иқтисодий самарадорлиги: жарроҳлик олди прогнозлаш аниқлигининг яхшиланиши 10% беморларда керак бўлмаган жарроҳлик аралашувларини истисно қилишга ва 107400000 сўм иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: ишлаб чиқилган алгоритмни амалиётга қўллаш натижасида бир беморга 742000 сўм иқтисод қилиш имконини берган; 
тўртинчи илмий янгилик: сурункали артериал гипертензиянинг клиник кечиши, касалликнинг прогрессияланиши, унинг асоратлари билан MMP9 генининг rs17577 (A/G) полиморфизми ўртасида тўғридан-тўғри корреляциси исботланганлиги Тошкент педиатрия тиббиёт институти мувофиқлаштирувчи Эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 1 майда 03/265 сон билан тасдиқланган «Сурункали артериал гипертензияси бўлган ҳомиладор аёлларда молекуляр-генетик диагностиканинг хусусиятлари» номли услубий тавсиянома таркибига киритилган ва Республика ихтисослаштирилган она ва бола саломатлиги илмий-амалий тиббиёт марказининг Тошкент вилояти филиали 16.10.2024 йилдаги 245-сонли ва Тошкент шаҳар 9-сонли туғруқ комплекси 11.10.2024 йилдаги 80-сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг Илмий техник Кенгашининг 2025 йил 10 июндаги №19/07-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: касаллик даражасини аниқ баҳолаш,  даволашни ўз вақтида бошлашга кўмаклашади, гипердиагностика ёки касаллик оғирлигини паст баҳолаш хавфини камайтириш имконини беради. Иқтисодий самарадорлиги: ҳомиладор аёлларда сурункали артериал гипертензияни ташхислашда MMP9 генининг rs17577 (A/G) полиморфизмини аниқлашни қўллаш қимматбаҳо тасвирлаш усулларига сарфланадиган харажатларни қисқартиришга ва 181 бемор учун 134250000 сўмни иқтисод қилиш имконини берган.  Хулоса: ишлаб чиқилган алгоритмни амалиётга қўллаш натижасида бир беморга 742000 сўм иқтисод қилиш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish