Гаипова Мухайё Тулягановнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумиймаълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Тошкент ёғоч ўймакорлиги мактаби анъаналари ва ўзига хос хусусияти” 17.00.04 – Тасвирий ва амалий безак санъати (санъатшунослик фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.2.PhD/San196.
Илмий раҳбар: Нишанова Камола Солижон қизи, санъатшунослик фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Камолиддин Беҳзод номидаги Миллий рассомлик ва дизайн институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Камолиддин Беҳзод номидаги Миллий рассомлик ва дизайн институти, PhD.38/09.07.2020.San.119.01. 
Расмий оппонентлар: Ҳакимов Акбар Абдуллаевич, Ўзбекистон Фанлар академияси академиги, Ўзбекистон Бадиий академияси академиги, санъатшунослик фанлари доктори, профессор; Хасанова Наргиза Сагдуллаевна, санъатшунослик фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Тошкент ёғоч оъймакорлиги мактаби анъаналари ва оъзига хос хусусиятиларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Оъзбекистон ёғоч оъймакорлиги мактабларидан фарқли равишда Тошкент ёғоч оъймакорлиги мактабига оид усталардан Муҳаррам Ибрагимова томонидан яратилган нақшлар тоъғридан тоъғри буюмларнинг оъзига чизиб, эркин динамик композициялар яратилганлиги, нақшлар бир-бирини такрорламаслиги аниқланиб, устани новатор рассом сифатида эътироф этиш мумкин эканлиги далилланган;
Ибрагимовлар сулоласи вакили Жамшид Гаипов монументал архитектуравий ёғоч конструксия, панжара, қандилларга тоърпардани эслатувчи ислимий очиқ оъйма нақшлар ишлаганлиги ва уларнинг ташқи қисми шиша билан ёпилиши натижасида Тошкент ёғоч оъймакорлигида янги услублар пайдо боълаётганлиги, сулолавий усталардан Азларовлар маиший буюмлардаги нақш композицияларини бошқа санъат турлари (ҳаттотлик, миниатюра, рангли наққошлик) билан уйғун ҳолда яратаётганлиги далилланган;
ХХ асрнинг охирги оън йиллигида Тошкент ёғоч оъймакорлиги мактаби сулолавий усталарнинг устун, эшик, тоқиларни безашда ишлатилган калта боъртмали, ясси оъймали нақшларда Қоъқон мактаби анъаналари кузатилган боълса, соънгги оън йилликда эшиклар безагида уч ва тоърт қаватли майда оъйма нақшлар техникаси устунлик қилганлиги асосланган;
ёғоч оъймакор усталар наққошлар билан биргаликда нақш композициясини яратиб, йиллар давомида такомиллаштириб, ахталар авлоддан-авлодга мерос боълиб оътганлиги, 2000-йиллардан бошлаб замонавий технологиялардан фойдаланилиши натижасида ҳунармандларнинг оъзига хос ижодий ёндашуви йоъқолиб кетиш хавфи борлиги асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тошкент ёғоч оъймакорлиги мактаби анъаналарининг оъзига хос хусусиятлариниталқин қилиш боъйича олинган илмий натижалар асосида:
Ўзбекистон ёғоч ўймакорлиги мактабларидан фарқли ўлароқ, Тошкент ёғоч ўймакорлиги мактабига оид усталардан Муҳаррам Ибрагимова томонидан нақшлар тўғридан тўғри буюмларнинг ўзига чизиб, эркин динамик композициялар яратганлиги ҳамда улар бир-бирида такрорланмаслиги аниқланиб, унинг новатор рассом сифатида эътироф этиш мумкин эканлиги тоъғрисидаги маълумотлардан “Амалий безак санъати тарихи” номли ўқув қўлланмани яратишда фойдаланилган (Оъзбекистон Республикаси Олий ва оърта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 28 декабрдаги 676-сон буйруғи билан тасдиқланган 676-353-сон нашр гувоҳномаси). Натижада, Ўзбекистон ёғоч ўймакорлиги мактабининг шаклланиш тарихи ва бадиий безак услубларининг ўрганилиши, замонавий ёғоч ўймакорлигидаги асосий тенденсиялар, ютуқ ва камчиликлар, амалий тажрибаларга доир маълумотлар ёритилишига хизмат қилган;
Ибрагимовлар сулоласи вакили Жамшид Гаипов монументал архитектуравий ёғоч конструксия, панжара, қандилларга тўрпардани эслатувчи ислимий очиқ ўйма нақшлар ишлаганлиги ва уларнинг ташқи қисми шиша билан ёпилиши натижасида Тошкент ёғоч ўймакорлигида янги услублар пайдо бўлаётганлиги, сулолавий усталардан Азларовлар маиший буюмлардаги нақш композицияларини бошқа санъат турлари (ҳаттотлик, миниатюра, рангли наққошлик) билан уйғун ҳолда яратаётганлиги боъйича олинган маълумотлардан Ўзбекистон амалий санъат ва ҳунармандчилик тарихи давлат музейидаги Тошкент ёғоч ўймакорлиги мактаби, ёғоч ўймакор усталар ва уларнинг сулоласига хос устоз-шогирд анъанасига бағишланган экскурсия матнини такомиллаштиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданий меърос агентлигининг 2024-йил 8-октябрдаги 02-05-3764-сон маълумотномаси). Натижада, экскурсияда Тошкент ёғоч ўймакорлигига оид тўлиқ ўрганилмаган бадиий жараёнлар, хусусан яратилаётган буюмларда кузатилаётган ижодий ўзгаришлар кенг ёритилишига хизмат қилган;
ёғоч ўймакор усталар наққошлар билан биргаликда нақш композициясини яратиб, йиллар давомида такомиллаштириб, ахталар авлоддан-авлодга мерос бўлиб ўтганлиги, 2000-йиллардан бошлаб замонавий технологиялардан фойдаланиши натижасида ҳунармандларнинг ўзига хос ижодий ёндашуви йўқолиб кетиш хавфи борлиги боъйича олинган маълумотлардан  “Амалий безак санъати тарихи” номли ўқув қўлланмани яратишда фойдаланилган (Оъзбекистон Республикаси Олий ва оърта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 28 декабрдаги 676-сон буйруғи билан тасдиқланган 676-353-сон нашр гувоҳномаси). Натижада, Ўзбекистон замонавий ёғоч ўймакорлиги мактабининг нақшлар гурухиларини аниқлаш, янги технологияларнинг оъймакорлик анъаналарига таъсири, ютуқ ва камчиликларга доир маълумотлар билан бойитилишига хизмат қилган;
ХХ асрнинг охирги ўн йиллигида Тошкент ёғоч ўймакорлиги мактаби сулолавий усталарнинг устун, эшик, тоқиларни безашда ишлатилган калта бўртмали, ясси ўймали нақшларда Қўқон мактаби анъаналари кузатилган бўлса, сўнгги ўн йилликда эшиклар безагида уч ва тўрт қаватли майда ўйма нақшлар техникаси устунлик қилганлиги боъйича олинган маълумотлардан Ўзбекистон тарихи давлат музейининг ёғоч ўймакорлигига оид коллекциясини бойитиш, сўнгги йилларда ёғоч ўймакорлигида қўлланилаётган замонавий технологиялардан янги ашёларни атрибуция қилишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2025-йил 3-июндаги 3/1255-1379-сон гувоҳномаси). Натижада, Тошкент ёғоч ўймакорлигига оид манбалар базаси кенгайтирилиб,Тошкент ёғоч ўймакорлиги бўйича кўргазмалар ташкил қилиш, диссертациядаги фотолар ХХ асрнинг иккинчи ярмида Тошкентда фаолият юритган ёғоч ўймакорлар сулолаларини ўрганишда муҳим манба бўлиб хизмат қилган.