Юсуфов Норбек Исломбек ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Жағ алвеоляр ўсиқларининг механик синишларида синиқ бўлаклари иммобилизация усулларини солиштирма баҳолаш», 14.00.21-Стоматология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.4.PhD/Tib4652
Илмий раҳбар: Шомуродов Қахрамон Эркинович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат стоматология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат стоматология институти, DSc.04/30.12.2019.Tib.59.01
Расмий оппонентлар: Азимов Мухамаджон Исмаилович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; 
Шукпаров Асилбек Баядилович, тиббиёт фанлари доктори, доцент (Қозоғистон). 
Етакчи ташкилот: Кубан давлат тиббиёт университети (Россия Федерацияси).
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Жағларнинг алвеоляр ўсиқлари синишларини давлошда пародонт тўқималарига салбий таъсирни камайтиришга каратилган иммобилизация усулларини солиштирма бахолашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
       жағларнинг алвеоляр ўсиғи синишларида турли хил иммобилизация усулларининг оғиз бўшлиғи гигиенаси ҳолатига ва милк яллиғланиши оғирлигига таъсири сабабли анъанавий иммобилизация усулида 21 кун давомида оғиз бўшлиғи гигиенаси ҳолати ёмонлашиши ва пародонт тўқималарининг яллиғланиш даражасининг ошиши аниқланган;
       иммобилизациянинг анъанавий усулида пародонтнинг шикастланиши ва яллиғланиши остеокалсин миқдорини (80,57±0,83 нг/мл) пасайишига, паратгормонининг эса (7,93±0,20 пг/мл) ошишига, атравматик усулда эса остеокалсин миқдори ошиши (104,25±1,10) ва паратгормон пасайиши (4,03±0,03) суяк консолидациясига ижобий таъсир кўрсатиши исботланган;
       турли иммобилизация усулларининг пародонт микротциркуляциясига таъсири яллиғланиш оғирлиги ва микротциркуляция кўрсаткичлари ўртасида тескари корреляция мавжудлиги ҳамда яллиғланиш жадаллиги ортиши билан тўқима перфузияси даражаси пасайиши ва ноадекват иммобилизацияда пародонт трофикасининг сезиларли даражада ёмонлашиши аниқланган;
      алвеоляр ўсиқ синишларини даволашда пародонт тўқималарида яллиғланиш жараёнларини камайиши ва синиш соҳасида суяк тўқимаси зичлигини ошиши ҳисобига таклиф этилган иммобилизация усулларининг самарадорлиги ултратовушли остеометрия асосида исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тошкент давлат стоматология институтининг 2025 йил 22 майдаги 18/44-сонли хулосасига кўра:
      Биринчи илмий янгилик: Жағнинг алвеоляр ўсиғи синишларида турли хил иммобилизация усулларининг оғиз бўшлиғи гигиенаси ҳолатига ва милк яллиғланишининг оғирлигига таъсири қиёсий баҳоланди ва 21 кун давомида анъанавий иммобилизация усулида оғиз бўшлиғи гигиенаси ҳолати ёмонлашиши ва пародонт тўқималарининг яллиғланиш даражаси ошиши аниқланди. Сирдарё вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 03.03.2025-йилдаги 4-51-сонли буйруғи ва Тошкент шаҳар 4-сон болалар стоматология поликлиникасининг 26.02.2025-йилдаги 44-сонли буйруғи билан тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги илмий-техник кенгашининг 22.05.2025-йилдаги 18/44-сонли хулосаси). Пародонт тўқималарининг ҳолатини ҳисобга олган ҳолда иммобилизация усулини танлашни оптималлаштириш орқали асоратлар хавфини камайтириш, бу эса жароҳатдан кейинги остеомиелитлар, некрозлар ва тишларнинг йўқолиши частотасини қисқартириш имконини беради. Иммобилизацияга индивидуал ёндашувни қўллаш орқали даволаш ва реабилитация муддатларини қисқартириш беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилайди. Синишларнинг нотўғри консолидацияси ва пародонт касалликларининг ривожланиши билан боғлиқ чайнов аппаратининг функсионал бузилишлари профилактикаси орқали ногиронликнинг олди олинади. Юз-жағ жарроҳлигида янги диагностика мезонларини жорий этиш орқали шахсийлаштирилган тиббиётни ривожлантириш даволаш самарадорлигини оширади. Тадқиқот натижаларига кўра, пародонтнинг яллиғланиш касалликларини иммобилизация қилиш ва олдини олишнинг таклиф этилган усулларидан фойдаланиш такрорий касалхонага ётқизиш, жарроҳлик аралашувлари ва асоратлар частотасини камайтириш ҳисобига ортопедик даволаш харажатларини қисқартиришга ёрдам бериши аниқланди. Иммобилизациянинг атравматик усулларини амалиётда қўллаш соғлиқни сақлаш тизими учун иқтисодий самарадорлик ўртача 1500000 сўмга етиши мумкинлигини кўрсатди. 
      Иккинчи илмий янгилик: Ёндош шикастланишлар ва пародонт тўқималаридаги яллиғланиш жараёнлари суяк метаболизмининг маркери бўлган остеокалсин консентрациясини сезиларли даражада пасайтиради ва калсий алмашинувини тартибга солувчи паратиреоид гормонининг кўпайишига ёрдам беради. Пародонтдаги яллиғланиш даражаси ва суяк метаболизмининг биокимёвий маркерлари динамикаси ўртасидаги боғлиқлик аниқланди: пародонтдаги яллиғланиш нафақат остеокалсиннинг пасайиши, балки паратиреоид гормонининг кўпайиши билан бирга келади, бу алвеоляр ўсиқ синишларида репаратив остеогенезнинг бузилишини кучайтиради. Сирдарё вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 03.03.2025-йилдаги 4-51-сонли буйруғи ва Тошкент шаҳар 4-сон болалар стоматология поликлиникасининг 26.02.2025-йилдаги 44-сонли буйруғи билан тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги илмий-техник кенгашининг 22.05.2025-йилдаги 18/44-сонли хулосаси). Пародонт тўқималарининг ҳолатини ҳисобга олган ҳолда иммобилизация усулини танлашни оптималлаштириш орқали асоратлар хавфини камайтириш, бу эса жароҳатдан кейинги остеомиелитлар, некрозлар ва тишларнинг йўқолиши частотасини камайтириш имконини беради. Иммобилизацияга индивидуал ёндашувни қўллаш орқали даволаш ва реабилитация муддатларини қисқартириш беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилайди. Синишларнинг нотўғри консолидацияси ва пародонт касалликларининг ривожланиши билан боғлиқ чайнов аппаратининг функсионал бузилишлари профилактикаси орқали ногиронликнинг олди олинади. Юз-жағ жарроҳлигида янги диагностика мезонларини жорий этиш орқали шахсийлаштирилган тиббиётни ривожлантириш даволаш самарадорлигини оширади. Тадқиқот натижаларига кўра, пародонтнинг яллиғланиш касалликларини иммобилизация қилиш ва олдини олишнинг таклиф этилган усулларидан фойдаланиш такрорий касалхонага ётқизиш, жарроҳлик аралашувлари ва асоратлар частотасини камайтириш ҳисобига ортопедик даволаш харажатларини қисқартиришга ёрдам бериши аниқланди. Иммобилизациянинг атравматик усулларини амалиётда қўллаш соғлиқни сақлаш тизими учун иқтисодий самарадорлик ўртача 1 500 000 сўмга етиши мумкинлигини кўрсатди.
     Учинчи илмий янгилик: Жағлар алвеоляр ўсиқларининг синишларида турли хил иммобилизация усулларининг пародонт тўқималарида микротциркуляция ҳолатига таъсири лазерли допплер флоуметрияси ёрдамида қиёсий баҳоланган ва пародонтдаги яллиғланиш жараёнларининг оғирлиги ва микротциркуляция кўрсаткичлари ўртасида тескари корреляцион боғлиқлик аниқланган: яллиғланиш интенсивлиги қанчалик юқори бўлса, тўқималар перфузияси даражаси шунчалик паст бўлади, бу эса жароҳат пайтида пародонт трофикасининг сезиларли даражада ёмонлашишини ва синган суякларнинг етарли даражада иммобилизация қилинмаганлигини кўрсатади. Сирдарё вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 03.03.2025-йилдаги 4-51-сонли буйруғи ва Тошкент шаҳар 4-сон болалар стоматология поликлиникасининг 26.02.2025-йилдаги 44-сонли буйруғи билан тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги Илмий-техник кенгашининг 22.05.2025-йилдаги 18/44-сонли хулосаси). Пародонт тўқималарининг ҳолатини ҳисобга олган ҳолда иммобилизация усулини танлашни оптималлаштириш орқали асоратлар хавфини камайтириш, бу эса жароҳатдан кейинги остеомиелитлар, некрозлар ва тишларнинг йўқолиши частотасини камайтириш имконини беради. Иммобилизацияга индивидуал ёндашувни қўллаган ҳолда даволаш ва реабилитация муддатларини қисқартириш орқали беморларнинг ҳаёт сифати яхшиланади. Синишларнинг нотўғри консолидацияси ва пародонт касалликларининг ривожланиши билан боғлиқ чайнов аппаратининг функсионал бузилишлари профилактикаси орқали ногиронликнинг олди олинади. Юз-жағ жарроҳлигида янги диагностика мезонларини жорий этиш орқали шахсийлаштирилган тиббиётни ривожлантириш даволаш самарадорлигини оширади. Тадқиқот натижаларига кўра, пародонтнинг яллиғланиш касалликларини иммобилизация қилиш ва олдини олишнинг таклиф этилган усулларидан фойдаланиш такрорий касалхонага ётқизиш, жарроҳлик аралашувлари ва асоратлар частотасини камайтириш ҳисобига ортопедик даволаш харажатларини қисқартиришга ёрдам бериши аниқланди. Иммобилизациянинг атравматик усулларини амалиётда қўллаш соғлиқни сақлаш тизими учун иқтисодий самарадорлик ўртача 1500000 сўмга етиши мумкинлигини кўрсатди.
     Тўртинчи илмий янгилик: Алвеоляр ўсиқларнинг синишларини даволашда таклиф этилган иммобилизация усулларининг самарадорлиги ултратовушли остеометрия асосида пародонт тўқималарида яллиғланиш жараёнларини камайтириш ва синиш соҳасида суяк тўқимаси зичлигини ошириш орқали асосланган. Сирдарё вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 03.03.2025-йилдаги 4-51-сонли буйруғи ва Тошкент шаҳар 4-сон болалар стоматология поликлиникасининг 26.02.2025-йилдаги 44-сонли буйруғи билан тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги илмий-техник кенгашининг 22.05.2025-йилдаги 18/44-сонли хулосаси). Пародонт тўқималарининг ҳолатини ҳисобга олган ҳолда иммобилизация усулини танлашни оптималлаштириш орқали асоратлар хавфини камайтириш жароҳатдан кейинги остеомиелитлар, некрозлар ва тишларнинг йўқолиши частотасини камайтириш имконини беради. Иммобилизацияга индивидуал ёндашувни қўллаш орқали даволаш ва реабилитация муддатларини қисқартириш беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилайди. Синишларнинг нотўғри консолидацияси ва пародонт касалликларининг ривожланиши билан боғлиқ чайнов аппаратининг функсионал бузилишлари профилактикаси орқали ногиронликнинг олди олинади. 
Юз-жағ жарроҳлигида янги диагностика мезонларини жорий этиш орқали шахсийлаштирилган тиббиётни ривожлантириш даволаш самарадорлигини оширади. Тадқиқот натижаларига кўра, пародонтнинг яллиғланиш касалликларини иммобилизация қилиш ва олдини олишнинг таклиф этилган усулларидан фойдаланиш такрорий касалхонага ётқизиш, жарроҳлик аралашувлари ва асоратлар частотасини камайтириш ҳисобига ортопедик даволаш харажатларини қисқартиришга ёрдам бериши аниқланди. Иммобилизациянинг атравматик усулларини амалиётда қўллаш соғлиқни сақлаш тизими учун иқтисодий самарадорлик ўртача 1500000 сўмга етиши мумкинлигини кўрсатди.