Абдулхамидов Азизжон Абдулла ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Пахта териш машинасининг технологик параметрларини назорат қилиш ва ростлаш тизимининг ўзгартиргичлари”, 05.01.06 – ҳисоблаш техникаси ва бошқарув тизимларининг элементлари ва қурилмалари.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.1.PhD/Т3087.
Илмий раҳбар: Улжаев Эркин, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети, DSc. 03/30.12.2019.Т.03.02.
Расмий оппонентлар: Сиддиков Илхомжон Хакимович, техника фанлари доктори, профессор; Шодиев Маъруфжон Кобулжонович, техника фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Рақамли технологиялар ва сунъий интеллектни ривожлантириш илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: пахта териш аппаратининг технологик параметрларини тезкор назорат қилиш ва ростлаш учун интеллектуаллашган қурилма (ўзгартиргич)ларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
техник кўриш тизимида машинанинг силкиниши туфайли юзага келадиган видеотасвир тебранишини барқарорлаштириш учун механик стабилизатор (амортизатор) ва рақамли тасвирларни қайта ишлаш усулларига асосланган тасвир ҳаракатини силлиқлантириш алгоритми ишлаб чиқилган;
пахта чаноқларини аниқлаш, санаш, кузатиш ва уларни очилиш даражаси бўйича синфлаш масалаларини ечиш имконини берувчи алгоритмларни комбинациялаш асосида видео тасвирларга ишлов бериш алгоритми ишлаб чиқилган;
хатоликни тескари тақсимлаш усули асосида ўқитишнинг ҳар бир итерациясида тармоқ параметрлари йўқотиш функсиясининг қийматини камайтирадиган йўналишда янгиланувчи конволюцион нейрон тармоғидан фойдаланиб пахта чаноқларини очилганлик даражаси бўйича синфларга ажратиш алгоритми ишлаб чиқилган;
пахта чаноқларининг очилганлик даражасига қараб ҳосилни тоза йиғиш имконини берувчи вертикал шпинделли териш аппаратининг ишчи оралиғи кенглигини рақамли ўзгартиргичлар асосида реал вақт режимида автоматик ростлайдиган интеллектуал бошқарув тизими ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Вертикал-шпинделли пахта териш аппаратининг ишчи оралиғи кенглигини назорат қилувчи ва ростловчи интеллектуал тизимларини тадқиқ этиш натижалари асосида:
вертикал-шпинделли пахта териш аппаратининг ишчи оралиғи кенглигини ростлаш механизми учун Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ҳузуридаги “Интеллектуал мулк маркази” Давлат муассасаси томонидан ихтирога патент олинган (ИАП 7648, 2024 йил). Натижада, пахта териш сифатини сезиларли даражада яхшилаш, териш тезлигини ошириш ва йиғилган пахтани ҳажмини оширишга эришилган;
пахта чаноқларини таниб олиш, санаш, кузатиш ва уларни очилиш даражаси бўйича синфлашнинг интеллектуаллашган қурилмаси (ўзгарткич) ва алгоритмлар  Сирдарё вилоятининг Сайхунобод туманидаги “ОЗОД” фермер хўжалигида жорий этилган. (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 25 октябрдаги №01/02-01-935-сон маълумотномаси). Натижада, пахта чаноқларини таниб олиш, санаш, кузатиш ва уларни очилиш даражаси бўйича синфлашда 94,6% аниқликка эришилган. Мазкур қурилмадан фойдаланиш пахтани териб олиш тозалигини 3% га ошириш ва терувчи аппаратининг ишчи кенглигини бошқариш самарадорлигини 5% дан кўпроққа ошириш имконини бериши аниқланган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish