Турахужаева Нилуфар Назиржановнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: “Махсус трикотаж маҳсулотлари технологиясини такомиллаштириш ва ассортиментини кенгайтириш”. 05.06.02 – Тўқимачилик материаллари технологияси ва хомашёга дастлабки ишлов бериш.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.3.PhD/Т4919
Илмий раҳбар: Ханхаджаева Нилуфар Раҳимовна, техника фанлари доктори, профессор
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат техника институти
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Наманган давлат техника университети, DSc.03/04.10.2023.Т.174.01
Расмий оппонентлар: Алиева Дилбар Ганиевна, техника фанлари доктори, профессор; Алланиязов Ғуломжон Шерниязович, техника фанлари фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади машина имкониятларидан келиб чиққан ҳолда юқори мустаҳкамликка эга ва оловбардош кимёвий иплардан фойдаланиб махсус хоссали маҳсулотлар учун мўлжалланган трикотаж олиш технологиясини такомиллаштириш ва ассортиментни кенгайтиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
юқори мустаҳкамликка эга ва оловбардош кимёвий толалардан таркиб топган юқори молекуляр полиетилен бирикмали ҳамда пара-арамид синтетик иплар асосида икки игнадонли ясси фанг машиналарида трикотаж мато тоʻқиш технологияси ишлаб чиқилган;
олинган махсус трикотаж матоларининг мустаҳкамлик хусусиятлари ҳамда пара-арамид ипидан тайёрланган ва оловбардошлилик ишлови берилмаган трикотаж намуналари қийин ёнувчи материаллар хусусиятига эга экани илк бор аниқланган;
махсус трикотаж матоларининг механик хусусиятларини аниқлашга мослаштирилган трикотаж ҳалқаларига горизонтал ва вертикал чўзувчи кучларининг таъсири натижасида ҳосил боʻладиган таранглик кучларини аниқлайдиган математик модел олинган;
юқори мустаҳкамликка эга ва оловбардош трикотаж матолари учун ҳалқа ипи узунлиги, горизонтал бўйича зичлик, ҳалқа қадами коʻрсаткичларига регрессион математик модел ёрдамида рационал қийматлари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Трикотаж машиналарида юқори технологияли кимёвий иплардан фойдаланган ҳолда махсус трикотаж тўқималарини олиш технологиясини такомиллаштириш бўйича олинган натижалар асосида:
Юқори молекюляр полиетилен бирикмали кимёвий иплардан фойдаланиб янги турдаги махсус трикотаж маҳсулотлари учун трикотаж тўқималарини олиш технологияси “ОСИЁ ФАРОВОН ЛИДЕР” МЧЖ корхонасида ишлаб чиқаришга жорий этилган (“Ўзтўқимачиликсаноат” уюшмаси маълумотномаси №03/25-1018, 14.05.2025 й.). Натижада трикотаж-тўқув машинасида хомашё сарфи кам ва сифат кўрсаткичлари юқори бўлган трикотаж тўқима вариантларини ишлаб чиқарилган ҳамда жорий этиш натижасида 1000 м2 мато ишлаб чиқаришда (704,3 кг) хомашё сарфи ҳисобига кутилаётган иқтисодий самарадорлик 2 502 500 сўмни ташкил этган.
Пара-арамид ипидан фойдаланиб, асос, ҳосилавий ва аралаш тўқималардан олинган махсус трикотажнинг янги ассортименти “РИВИЕРА ТЕХТИЛЕ” МЧЖ корхонасида ишлаб чиқаришга жорий этилган (“Ўзтўқимачиликсаноат” уюшмаси маълумотномаси №03/25-1018, 14.05.2025 й.). Натижада трикотаж-тўқув машинасида хомашё сарфи кам ва сифат кўрсаткичлари юқори бўлган трикотаж тўқималарини ишлаб чиқаришга жорий қилиш натижасида 1000 м2 мато ишлаб чиқаришда (422 кг) хомашё сарфи ҳисобига кутилаётган иқтисодий самарадорлик 18 315 900 сўмни ташкил этган.