Хасанова Шахзода Абдужаббор қизининг фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар:
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):
“Мо Яннинг “Мусаллас мамлакати” романи ўзбекча таржимасида феъл фразеологизмларнинг берилиши”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.4.PhD/Fil5386
Илмий раҳбар: Исматуллаева Наргиза Расулжановна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат шарқшунослик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.21.01.
Расмий оппонентлар: Зиямуҳамедов Жасур Ташпулатович, филология фанлари доктори, профессор; Қурбонова Гулсара Содиқовна, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ўзбек тили, адабиёти ва фольклари институти
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: хитой тилидаги феъл фразеологизмларда вариантлилик, полисемия, синонимия ва антонимия ҳодисаларининг таржимада ифодаланишини, шунингдек, муқобилли ҳамда муқобилсиз феъл фразеологизмларнинг таржима хусусиятларини Мо Яннинг “Мусаллас мамлакати” асари мисолида очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
хитой тилидаги вариантдош феъл фразеологизмларнинг ўзбек тилида идентик таржима вариантини бериш, полисемия шароитида эса контекстуал таржима усулининг қўлланилиши аниқланган;
феъл фразеологизмлар маъновий, экспрессив-стилистик, функционал хусусиятларга кўра ўз синонимларига эга бўлиши, қарама-қаршилик хусусиятига кўра эса мантиқий ва семантик антоним шаклларининг мавжуд бўлиши асосланган; 
хитой тилидаги ўзбек тилида эквиваленти ва муқобили мавжуд феъл фразеологизмлар сон жиҳатдан камлиги ва ҳар доим ҳам таржимада феълли ибора шаклида берилмаслиги аниқланган;
хитойча муқобилсиз феъл фразеологизмларни ўзбек тилига ўгиришнинг калькалаш, тасвирий (экспликация) усул, маълумот қўшиш, тушириб қолдириш ва сўз ёки сўз бирикмаси воситасида бериш каби таржима усуллари орқали амалга оширилиши далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Хитой тилида феъл фразеологизмларнинг турлари, семантик жиҳатлари ва ўзбек тилига таржима қилиш хусусиятларини тадқиқ этиш бўйича олинган натижалар асосида:
хитой тилида фразеологизмлари шаклланишининг омиллари Хитойдаги ижтимоий қатламлар нутқида қўлланадиган турғун бирликлар бўйича олинган натижалар ҳамда хулосалардан F1-136 “Ўзбекистон ва хитой маданий обидалари” (Тошкент давлат шарқшунослик университетининг 2025-йил 2-мартдаги 02-04-02/353-сонли маълумотномаси) ўқув қўлланмасини тайёрлашда фойдаланилган. Илмий натижаларнинг татбиқи хитой ва ўзбек тилларидаги фразеологик бирликларнинг тилшуносликдаги ўрни, уларнинг семантикаси ҳамда тарихий тараққиётини очиб беришга хизмат қилган; 
хитой ва ўзбек тилларида фразеологизмларнинг таснифий хусусиятлари, улар ўртасидаги структур ва семантик тафовутлар масалаларига оид тадқиқот натижаларидан Хитой Халқ Республикаси Пекин Марказий миллатлар университети Академик тадқиқотлар бўлимида RX-167201960 “Масофавий таълим ташкиллаштириш ва ислоҳ қилиш (Ўзбек тили грамматикаси 1)” (2020-2023-йиллар) лойиҳасида фойдаланилган (Хитой Халқ Республикаси Пекин Марказий миллатлар университетининг 2023-йил 15-февралдаги маълумотномаси). Олинган натижалар Хитой Халқ Республикаси Пекин Марказий миллатлар университети (Minzu university of China)да ўзбек тили ва маданияти бўйича илмий тадқиқотлар олиб боришда ҳамда хитойликлар учун “Ўзбек тили” дарслигини тайёрлашга хизмат қилган; 
ҳозирги хитой тилидаги феъл фразеологизмларнинг лексик-грамматик хусусиятлари ва ўзбек тилига таржимаси масалаларига оид таҳлилий фикрлар ва назарий хулосалардан Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг “Ўзбекистон” телерадиоканали томонидан тайёрланган айрим кўрсатувлар ҳамда “Foreign Languages” телеканалининг  “Good morning, Uzbekistan!” кўрсатуви сценарийларини ёзишда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали ДУКнинг 2024-йил 10-январдаги 01-24-54-сон маълумотномаси). Олинган натижалар татбиқи эфирга узатилган кўрсатувларнинг илмий далилларга бой бўлиши ва илмий-оммабоплигини таъминлаган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish