Исмаилов Музаффарбек Ўктам ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Механик сариқлик билан асоратланган холедохолитиазни дифференциал хирургик даволаш тактикаси», 14.00.27 – «Хирургия» (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Â2022.2.PhD/Tib2898.
Илмий раҳбар: Тешаев Октябр Рухиллаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат тиббиёт институти, DSc.04/30.12.2019.Tib.95.01.
Расмий оппонентлар: Касимов Адхам Лутфуллаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Атаджанов Шухрат Камилович, тиббиёт фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: кам инвазив аралашувларга дифференциал комплекс ёндашув орқали механик сариқлик билан асоратланган холедохолитиазни даволашни бевосита натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўт тош касаллиги фонида ривожланган механик сариқликни тахислаш жараёнида ультратовуш, мультиспирал компюьтер томография, магнитрезонанс томография, эндоскопикпанкреатохолангиография, тери ва жигар орқали холангография инструментал текширув усулларнинг ўт йўллари патологиясини аниқлашдаги юқори сезгирлиги, спецификлиги ва умумий хаққонийлик даражалари аникланган;
механик сариқлик билан оғриган ўт тош этиологияли холедохолитиазли беморларда ўт йулларини эндоскопик папиллосфинктеротомия, тери ва жигар орқали холангиостомия, тери ва жигар орқали холецистостомия декомпрессия усулларининг самарадорлиги қиёсий асосланган;
ўт йўлларини биринчи навбатда ички ва ташқи декомпрессияси ўтказилгандан кейин қўлланилган хирургик даво усулларининг яқин натижалар самарадорлиги асосланган;
дифференциал комплекс ёндашув асосида холедохолитиаз билан асоратланган механик сариқликни янги хирургик даволашнинг кетма-кетлиги ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Кам инвазив аралашувларга дифференциал комплекс ёндашув орқали механик сариқлик билан асоратланган холедохолитиазни даволашни бевосита натижаларини яхшилаш бўйича илмий тадқиқот натижалари асосида:
биринчи илмий янгилик: ўт тош касаллиги фонида ривожланган механик сариқликни тахислаш жараёнида ультратовуш, мультиспирал компюьтер томография, магнитрезонанс томография, эндоскопикпанкреатохолангиография, тери ва жигар орқали холангография инструментал текширув усулларнинг ўт йўллари патологиясини аниқлашдаги юқори сезгирлиги, спецификлиги ва умумий хаққонийлик даражалари аникланган. Тошкент тиббиёт академияси Эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 13 майда 05-24/320-т-сон билан тасдиқланган “Механик сарикликни ташхислаш усуллари” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Мазкур таклиф тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш марказининг кўп тармоқли клиникаси нинг 2025 йил 3 январдаги 2-сон ва Тошкент шахар 7-клиник шифохонасининг 2025 йил 27 январдаги 55АU/T 2025-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2025 йил 25 апрелдаги 16/17-сон хулосаси). Илмий янгилик натижаларининг ижтимоий самарадорлиги: механик сариқликни эрта даврларда аниқлаш, кераксиз текширишларни ўтказмаслик, текширувларни маълум кетма кетлик асосида ўтқазиш, ўтказиладиган жаррохлик операцияларни самадорлигини ошириш ва беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилашга имкон беради. Илмий янгилик натижаларининг иқтисодий самарадорлиги: ўт тош этиологияли холедохолитиаз билан асоратланган механик сариқлик билан оғриган 1 нафар беморнинг шифохонада ишлатиладиган текширув усулларини тиббий ашёлар учун жами 447000 сўм миқдоридаги давлат бюджети маблағлари сарфланади. Бир нафар беморни шифохонада бўлиш муддатини ўртача 2 кунга қисқартириш 894000 сўм давлат бюджети маблағлари иқтисод қилинишига имкон беради. Хулоса: ўт тош этиологияли холедохолитиаз билан асоратланган механик сариқлик билан оғриган беморларнинг шифохонада диагностика қилиш муддатини ўртача 2 кунга қисқартириш ҳисобига тадқиқот кўлами бўйича (n=62) 59800000 сўм давлат бюджети маблағлари тежалишини таъминлайди.
иккинчи илмий янгилик: механик сариқлик билан оғриган ўт тош этиологияли холедохолитиазли беморларда ўт йулларини эндоскопик папиллосфинктеротомия, тери ва жигар орқали холангиостомия, тери ва жигар орқали холецистостомия декомпрессия усулларининг самарадорлиги қиёсий асосланган. Тошкент тиббиёт академияси Эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 13 майда 05-24/320-т-сон билан тасдиқланган “Механик сарикликни ташхислаш усуллари” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Мазкур таклиф тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш марказининг кўп тармоқли клиникасининг 2025 йил 3 январдаги 2-сон ва Тошкент шахар 7-клиник шифохонасининг 2025 йил 27 январдаги 55АU/T 2025-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2025 йил 25 апрелдаги 16/17-сон хулосаси). Илмий янгилик натижаларининг ижтимоий самарадорлиги: ўт тош этиологияли холедохолитиаз билан асоратланган механик сариқликда эрта давларида эндоскопикпапиллосфинктертомия, тери ва жигар орқали холангиостомия, тери ва жигар орқали холецистомия ўт йўлларини миниинвазив декомпрессия усулларини қўллаш механик сариклик асоратлар частотасини камайтиришга, ананавий радикал операцияларни (Лапароскопик холецисэктомия, минилапратом холецистэктомия, билиодигестив анатомозлар) сифатли ўтказишга, беморларнинг ҳаёт сифатини сезиларли даражада яхшилашга ва уларни реабилитация қилиш вақтини қисқартиришга имкон беради. Илмий янгилик натижаларининг иқтисодий самарадорлиги: Тавсия этилган усулдан фойдаланиш асоратларни олдини олиш имконини беради, қўшимча даволанишга бўлган эҳтиёжни камайтиради. Стационар даволаниш учун энг кам харажат ҳар бир кун учун 428000 сўмни ташкил қилгани ҳолда, шифохонада қолиш муддатлари қисқариши ҳисобига 1 нафар беморга 1 кунда 428000 сўм бюджет маблағлари иқтисод қилинади. Хулоса: Тавсия этилган усул келиб чиқиши мумкин бўлган асоратларни камайтиради ва касалхонада бўлиш вақтини қисқартиради ҳамда тадқиқот кўлами бўйича ушбу усул қўлланилган 16 нафар беморларда 1 кун учун 7650200 сўм бюджет маблағлари тежалади;
учинчи илмий янгилик: ўт йўлларини биринчи навбатда ички ва ташқи декомпрессияси ўтказилгандан кейин қўлланилган хирургик даво усулларининг яқин натижалар самарадорлиги асосланган. Илмий янгилик натижаларининг ижтимоий самарадорлиги: ўт тош этиологияли холедохолитиаз билан асоратланган механик сариқлик билан оғриган 1 нафар беморнинг шифохонада 1 кунлик даволанишига дори-дармон учун жами 322000 сўм миқдоридаги давлат бюджети маблағлари сарфланади. Бир нафар беморни шифохонада бўлиш муддатини ўртача 2 кунга қисқартириш дори-дармон харажатлари ҳисобига 644000 сўм давлат бюджети маблағлари иқтисод қилинишига имкон беради. Хулоса: ўт тош этиологияли холедохолитиаз билан асоратланган механик сариқлик билан оғриган беморларнинг шифохонада бўлиш муддатини ўртача 2 кунга қисқартириш дори-дармон харажатлари ҳисобига тадқиқот кўлами бўйича (n=62) 4020000 сўм давлат бюджети маблағлари тежалишини таъминлайди.
тўртинчи илмий янгилик: дифференциал комплекс ёндашув асосида холедохолитиаз билан асоратланган механик сариқликни янги хирургик даволашнинг кетма-кетлиги ишлаб чиқилганлиги Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигидан рўйхатдан ўтган № ДГУ 31152 сонли “Механик сариқлик билан асоратланган холедохолитиазни дифференциал хирургик даволаш тактикаси” номли услубий дастури мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Мазкур таклиф тиббиёт ходимларининг касбий малакасини кшвожлантириш марказининг куп тармокли клиникаси нинг 2025 йил 3 январдаги 2-сон ва Тошкент шахар 7-клиник шифохонасининг 2025 йил 27 январдаги 55АU/T 2025-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2025 йил 25 апрелдаги 16/17-сон хулосаси). Илмий янгилик натижаларининг ижтимоий самарадорлиги: холедохолитиаз билан асоратланган механик сариқликни даволаш чораларининг ишлаб чиқилган оптимал алгоритми ва такомиллаштирилган ёндашувни қўллаш жаррохлик амалиётдан кейинги асоратлар частотасини камайтиришга, хаёт сифатини оширишга, шунингдек ўлим ҳолатлари частотасини пасайтиришга имкон беради. Илмий янгилик натижаларининг иқтисодий самарадорлиги: Тавсия этилган алгоритм ва ёндашувдан фойдаланиш асоратларни олдини олиш имконини беради, қўшимча даволанишга бўлган эҳтиёжни камайтиради. Стационар даволаниш учун энг кам харажат ҳар бир кун учун 447000 сўмни ташкил қилгани ҳолда, шифохонада қолиш муддатлари қисқариши ҳисобига 1 нафар беморга 1 кунда 447000 сўм бюджет маблағлари иқтисод қилинади. Хулоса: Тавсия этилган алгоритм ва ёндашувдан фойдаланиш тадқиқот кўлами бўйича ушбу ёндашувлар қўлланилган 62 нафар беморларда 1 кун учун 27714000 сўм бюджет маблағлари тежалади.