Жаббарбергенов Тимур Рустемовичнинг  
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақидаги эълон

I.Умумий малумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Замонавий Қорақалпоғистон ёшлари бўш вақтларининг этномаданий хусусиятлари” мавзусидаги 07.00.07 – Этнография, этнология ва антропология.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.2.PhD/Tar1153
Илмий раҳбарининг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони:
Курбанова Земфира Ибрагимовна – тарих фанлари доктори, 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, илмий кенгаш рақами: Қорақалпоқ давлат университети DSc.03/06.04.2024.Tar.20.05
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси, унвони:
Давлатова Саодат Тиловбердиевна – тарих фанлари доктори (DSc), профессор.
Сейдаметова Гулнара Утарбаевна – тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
Етакши ташкилот: Қорақалпоқ давлат педагогика институти тавсия этилсин.
II. Тадқиқотнинг мақсади - Замонавий Қорақалпоғистон ёшлари бўш вақтларининг этник-маданий хусусиятларини ўрганиш.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
қорақалпоқ халқ ўйинлари ва кўнгилочар байги, ат шабыс, кѳкпар, ақ сүйек, айкуклаш кабилар ёшлар ҳаётида муҳим ўрин тутганлиги, нафақат кўнгилочар машғулот, балки жисмоний тарбиясига ҳам ҳисса қўшгани асосланган. Кўникмалар, рақобат ва жамоавийлик руҳини шакллантириш, ўйинлар давомида ижтимоий муносабатларнинг умумий қоидалари ва ме'ёрларига риоя қилиш, ан'ана ва урф-одатларнинг жамият маданий ҳаётидаги аҳамиятини кўрсатади;
қорақалпоқ ёшларининг бўш вақтини ўтказишнинг анъанавий отырыспак, зияпат, мейлис шунингдек, уларнинг муҳим таркибий қисми бўлмиш айтыс (оғзаки беллашув), интеллектуал ўйинлар – табыспак (топишмоқ) ва жумбак (бошқотирма) каби турлари замонавий шароитда бир оз урфдан чиққан бўлса-да, муҳим аҳамият касб этган. Дам олишнинг ан'анавий шакллари шаҳар турмуш тарзи динамикасига кўпроқ мос келадиган янгилари билан алмаштирилмоқда. Хусусан, замонавий компютер ўйинлари, бўш вақтни ўтказишнинг виртуал шакллари кенг тарқалганлиги аниқланган;
шаҳар шароитида яшовчи қорақалпоқ ёшлари бўш вақтини ташкил этишнинг асосий йўналишлари ва хусусиятлари очиб берилган бўлиб, улар тўртта асосий компонент: жисмоний бўш вақт, интеллектуал бўш вақт, ижодий бўш вақт ва ижтимоий бўш вақтга бирлаштирилган. Қорақалпоқ ёшлари учун қулайлик ва ранг-баранглик билан ажралиб турадиган бўш вақтларини ташкил этишга шаҳар муҳитининг ўзига хос хусусиятлари сезиларли таъсир кўрсатади;
Қорақалпоғистон ёшлари орасида ёшларга маданиятлараро мулоқот қилиш, турли мамлакатлар ва минтақалар вакиллари билан алоқа ўрнатиш имкониятини берувчи Телеграм, Фаcебоок, Инстаграм ва WҳацАпп ижтимоий тармоқлари энг оммабоп эканлиги исботланган. Ушбу платформалар нафақат ахборот ва маданий қадриятлар алмашинувини осонлаштиради, балки ёшларга ўз фикр ва ғояларини ифода этиш, ижодкорлик билан бўлишиш ва ҳамфикрларни топиш имконини беради.
IV.Тадқиқот натижаларнинг жорий қилиниши. Қорақалпоғистонлик ёшларнинг бўш вақтини ўтказишнинг этник-маданий хусусиятларини ўрганиш давомида олинган натижалар ва таклифлар асосида: байги, ат шабыс, кѳкпар шунингдек, кўнгилочар ақ сүйек, айкуклаш ва бошқа кўнгилочар тадбирлар ёшларда нафақат жисмоний кўникмаларни ривожлантиради, балки ёшлар ўртасида рақобат ва жамоавийлик руҳини шакллантириш воситаси сифатида ҳам муҳим аҳамиятга эга бўлиб, ушбу материаллар Ўзбекистон Республикаси Ёшлар ишлари агентлиги Қорақалпоғистон бошқармаси маъруза дастурларига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Ёшлар ишлари агентлиги Қорақалпоғистон бошқармасининг 2024 йил 11 сентябрдаги 0208/967-сонли гувоҳномаси). Бу маълумотлардан фойдаланиш навқирон авлодни ватанпарварлик руҳида тарбиялаш, уларда миллий ғурур ва миллий ўзликни англаш туйғуларини шакллантиришда муҳим аҳамият касб этиб, уларнинг ўзлиги ва ижтимоий ҳамжиҳатлигини мустаҳкамлашга хизмат қилмоқда;                                         қорақалпоқ ёшларининг отырыспақ, зияпат, мейлис каби анʼанавий бўш вақтларини ҳамда уларнинг муҳим таркибий қисми бўлмиш айтыс (оғзаки беллашув), табыспақ (жумбоқ) интеллектуал ўйинлари ва жумбоқларни ўрганиш уларнинг нафақат дам олиш воситаси, балки маданий ва интеллектуал ривожланиш сифатидаги ўрнини кўрсатади. Бу материаллар Бердақ номидаги Адабиёт тарихи музейида экскурсия маърузаларини бойитиш учун фойдаланилган (Бердақ номидаги Адабиёт тарихи музейининг 2024 йил 6 сентябрдаги 01-02/01-151-сонли гувоҳномаси). Диссертация тадқиқоти ма'лумотларидан фойдаланиш ма'рузалар мазмунини сезиларли даражада кенгайтиришга имкон берди, ташриф буюрувчиларга халқнинг ан'аналари ва маданий мероси билан кўпроқ танишиш ҳамда уларнинг қадриятлари ҳақида тўлиқроқ тушунчани шакллантиришга ёрдам беради;
шаҳар шароитида яшовчи қорақалпоқ ёшлари бўш вақтини ташкил этишнинг асосий йўналишлари ва хусусиятлари тўғрисидаги маълумотлар тизимлаштирилди ва тўртта асосий компонентга ажратилди: жисмоний, интеллектуал, ижодий ва ижтимоий бўш вақт. Бундан ташқари, тадқиқот ушбу гуруҳ учун бўш вақтни ташкил этишга шаҳар муҳитининг та'сирини ўз ичига олади. Бу маʼлумотлар Қорақалпоғистон гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг “Қорақалпоғистонда глобаллашув, трансформациялар ва экологик инқироз шароитида анʼанавий маданият” мавзусидаги фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (ЎзР ФА ҚБ Қорақалпоғистон гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2024-йилдаги маълумотномаси). Ушбу материаллардан фойдаланиш жамиятда содир бўлаётган ўзгариш жараёнларининг ижобий ва салбий томонларини янада чуқурроқ таҳлил қилиш имконини берди; ёшларнинг бўш вақтини ўтказишнинг замонавий шаклларига оид янги маълумотлар, жумладан Телеграм, Фаcебоок, Инстаграм ва WҳацАпп каби оммабоп ижтимоий тармоқлар уларнинг маданиятлараро мулоқот ва турли мамлакатлар ва минтақалар вакиллари билан алоқа ўрнатишдаги ролини таъкидлайди.
        Ушбу платформалар ёшларга ахборот ва маданий қадриятлар алмашиш, шунингдек, ўз фикр ва ғояларини ифода этиш, ижодкорлик билан ўртоқлашиш ва ҳамфикрларни топиш имконини беради. Ушбу натижалар Қорақалпоғистон Республикаси Телерадиокомпаниясининг «Халық пенен сәўбет» кўрсатувидаги чиқишлари доирасида тақдим этилди (Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг 2024-йил 13-сентябрдаги 05-22/416-сонли гувоҳномаси). Ушбу материаллар томошабинларни замонавий ёшларнинг севимли машғулотлари ва ўйин-кулгининг замонавий шакллари ҳақида янги билимлар билан бойитди