Хасанов Фозил Козимжоновичнинг  
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): Глоссодиния билан оғриган беморларда тилнинг гемодинамик бузилиши ва психо-эмоционал ҳолатнинг ўзига хосликлари, 14.00.21- Стоматология.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.1.PhD/Tib4315.
Илмий раҳбар: Ризаев Элёр Алимджановач, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат тиббиёт университети, DSc.04/05.06.2020.Tib.102.02
Расмий оппонентлар: Назарова Нодира Шариповна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Беленова Ирина Александровна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Абу Али ибни Сино номидаги Тожикистон давлат тиббиёт институти  (Тожикистон  Республикаси).
II. Тадқиқотнинг мақсади: тилнинг маҳаллий гемодинамикаси, автоном дисфункциялар ва психо-эмоционал ҳолатдаги ўзгаришларни ўрганиш асосида глоссодиния билан оғриган беморларни даволаш самарадорлигини оширишдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
глоссодиния билан оғриган беморларда оғиз суюқлигининг pH даражаси, буфер сиғими ва электролит таркибида ўзгаришлар кузатилиши аниқланган, бу оғиз бўшлиғининг гигиеник ҳолатига, микроорганизмлар фаоллигига таъсир қилиши ва стоматологик касалликларнинг ривожланишига олиб келиши исботланган;
глоссодиния билан оғриган беморларда вегетатив асаб тизимининг дисбаланси, яъни симпатик ва парасимпатик фаолиятнинг бузилиши кузатилиб, беморларнинг стрессга бўлган реакциясининг ўзгаришига таъсир қилиши, касаллик белгиларини кучайтириши аникланган;
психологик тадқиқотлар асосида глоссодиния билан оғриган беморларда депрессия, хавотир ва бошқа психологик муаммоларнинг юқори частотада учраши аниқланган, бу шахсий ва вазиятли хавотирнинг ошишига, касалликнинг ривожланишига ва даволаниш жараёнига таъсир қилиши аникланган;
стоматологик муолажалар, психологик қўллаб-қувватлаш, дори-дармонлар билан даволаш ва оғиз бўшлиғи гигиенасини яхшилашни ўз ичига олган глоссодинияни даволаш ва олдини олишнинг таклиф этилган комплекс усули симптомларни камайтириш ва касалликнинг қайталанишини олдини олиш, шунингдек, депрессия ва ташвишни бартараф этиш имконини бериши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларини жорий қилиниши. 
Самарканд вилоят стоматология полклиникаси амалиетга тадбик этилди (Узбекистон Республикаси Согликни саклаш вазирлиги хузуридаги Илмий техник кенгашининг 15.02.25йилдаги 12-сонли №12/51 йигилиш баённомаси)
биринчи илмий янгилик глоссодиния билан оғриган беморларда оғиз суюқлигининг pH даражаси, буфер сиғими ва электролит таркибида ўзгаришлар кузатилиши аниқланган, бу оғиз бўшлиғининг гигиеник ҳолатига, микроорганизмлар фаоллигига таъсир қилиши ва стоматологик касалликларнинг ривожланишига олиб келиши исботланган. Глоссодиния билан оғриган беморларда стоматологик касалликлар даражасини баҳолашга қаратилган илмий натижалар асосида ишлаб чиқилган "Глоссодиния билан оғриган шахсларни клиник, физик-кимёвий, функционал ва психологик текшириш натижалари" номли услубий тавсиянома тасдиқланган (СамДТУ Эксперт кенгашининг 2024 йил 28 августдаги 1-сонли хулосаси). Самарқанд вилоят стоматология поликлиникаси фаолиятига, 2024 йил 20 декабрдаги 125-сон ҳамда Тошкент Давлат Стоматология Институти клиникасига 26.08.2024 йилдаги № 49 буйрук асосида жорий этилган .Ушбу услубий тавсияномада ишлаб чиқилган диагностика мажмуасидан клиник амалиётда фойдаланиш тавсифланган бўлиб, бу глоссодинияни аниқлаш ва адекват даволашга ёрдам беради; Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тиббиёт амалиётида фойдаланиш учун тил чуқур артерияси ҳавзаси гемодинамикасини допплер текшируви усуллари тавсифланганлиги; соғлом шахслар тили гемодинамикасининг хусусиятлари ушбу хусусиятларни глоссодиния билан оғриган беморлар билан таққослаш билан тавсифланганлиги; аниқ дори воситаларини қўллашни асослаш билан глоссодинияни даволашнинг тавсия этилган схемаси тавсифланганлиги; гемодинамика кўрсаткичларининг ўзгариш динамикасини, глоссодиния клиник кўринишини, беморларнинг психологик ва вегетатив ҳолатини ўрганиш билан тавсия этилган комплекс даволашнинг синов натижалари келтирилганлиги билан изоҳланади. Илмий янгиликни икдисодий самародорлиги. Глоссодиния билан огриган беморларда олинган клиник ва лабаратор натижалар асаосида комплекс даво ишлаб чикилди ва амалиетга тадбик этилди бу эса ананавий даволашга кетадиган сарф харажатлар 1 нафар бемор учун  400000 сумга тежаш имконини берган. Xулоса: тадқиқот натижалари шуни кўрсатадики, Глоссодинияни ўз вақтида аниқлаш аҳоли саломатлиги ва ҳаёт сифатини яхшилаш имконини беради
иккинчи илмий янгилик:  глоссодиния билан оғриган беморларда вегетатив асаб тизимининг дисбаланси, яъни симпатик ва парасимпатик фаолиятнинг бузилиши кузатилиб, беморларнинг стрессга бўлган реакциясининг ўзгаришига таъсир қилиши, касаллик белгиларини кучайтириши аникланган; Самарқанд вилоят стоматология поликлиникаси фаолиятига, 2024 йил 20 декабрдаги 125-сон ҳамда Тошкент давлат стоматология институти клиникасига 26.08.2024 йилдаги № 48/49 буйрук асосида жорий этилган (СамДТУ Эксперт кенгашининг 2024 йил 24 августдаги 1-сонли хулосаси). Мазкур услубий тавсиянома касалликни бартараф этиш ва қайталаниш хавфини камайтиришга қаратилган даволаш-профилактик чора-тадбирларни аниқлаш ва ўз вақтида ўтказиш имконини беради; Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тиббиёт амалиётида фойдаланиш учун тил чуқур артерияси ҳавзаси гемодинамикасини допплер текшируви усуллари тавсифланганлиги; соғлом шахслар тили гемодинамикасининг хусусиятлари ушбу хусусиятларни глоссодиния билан оғриган беморлар билан таққослаш билан тавсифланганлиги; аниқ дори воситаларини қўллашни асослаш билан глоссодинияни даволашнинг тавсия этилган схемаси тавсифланганлиги; гемодинамика кўрсаткичларининг ўзгариш динамикасини, глоссодиния клиник кўринишини, беморларнинг психологик ва вегетатив ҳолатини ўрганиш билан тавсия этилган комплекс даволашнинг синов натижалари келтирилганлиги билан изоҳланади. Илмий янгиликни икдисодий самародорлиги. Глоссодиния билан огриган беморларда олинган клиник ва лабаратор натижалар асосида комплекс даво ишлаб чикилди ва амалиетга тадбик этилди бу эса ананавий даволашга кетадиган сарф харажатлар 1 нафар бемор учун   400000 сумга тежаш имконини берди. Хулоса: Глоссодиния билан огриган беморларда олинган клиник ва лабаратор натижалар асосида аҳолининг хабардорлигини ошириш, глоссодиния бўйича профилактика чора-тадбирларини кучайтириш зарурлигини кўрсатади 
учинчи илмий янгилик: психологик тадқиқотлар асосида глоссодиния билан оғриган беморларда депрессия, хавотир ва бошқа психологик муаммоларнинг юқори частотада учраши аниқланган, бу шахсий ва вазиятли хавотирнинг ошишига, касалликнинг ривожланишига ва даволаниш жараёнига таъсир қилиши аникланган. Тадқиқот натижалари соғлиқни сақлаш амалиётига, хусусан, Самарқанд вилоят стоматология поликлиникаси фаолиятига, 2024 йил 20 декабрдаги 125-сон ҳамда Тошкент Давлат Стоматология Институти клиникасига 26.08.2024 йилдаги № 48/49 буйрук асосида жорий жорий этилган (СамДТУ Эксперт кенгашининг 2024 йил 28 августдаги 1-сон хулосаси). Олинган натижаларнинг амалиётга жорий қилиниши глоссодиния билан оғриган беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш, ушбу касалликни даволашда узоқ муддатли ижобий натижаларга эриши имконини берган. Самарқанд вилоят стоматология поликлиникаси фаолиятига, 2024 йил 20 декабрдаги 125-сон ҳамда Тошкент давлат стоматология институти клиникасига 26.08.2024 йилдаги № 48/49 буйрук асосида жорий этилган (СамДТУ Эксперт кенгашининг 2024 йил 28 августдаги 1-сон хулосаси). Олинган натижаларнинг амалиётга жорий қилиниши глоссодиния билан оғриган беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш, ушбу касалликни даволашда узоқ муддатли ижобий натижаларга эриши имконини берган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тиббиёт амалиётида фойдаланиш учун тил чуқур артерияси ҳавзаси гемодинамикасини допплер текшируви усуллари тавсифланганлиги; соғлом шахслар тили гемодинамикасининг хусусиятлари ушбу хусусиятларни глоссодиния билан оғриган беморлар билан таққослаш билан тавсифланганлиги; аниқ дори воситаларини қўллашни асослаш билан глоссодинияни даволашнинг тавсия этилган схемаси тавсифланганлиги; гемодинамика кўрсаткичларининг ўзгариш динамикасини, глоссодиния клиник кўринишини, беморларнинг психологик ва вегетатив ҳолатини ўрганиш билан тавсия этилган комплекс даволашнинг синов натижалари келтирилганлиги билан изоҳланади. Илмий янгиликни икдисодий самародорлиги. Глоссодиния билан огриган беморларда олинган клиник ва лабаратор натижалар асаосида комплекс даво ишлаб чикилди ва амалиетга тадбик этилди бу эса ананавий даволашга кетадиган сарф харажатлар 1 нафар бемор учун 400000 сумга тежаш имконини берди. Хулоса: ушбу тадқиқот натижалари глоссодиниянинг диагностикаси, мониторинги ва профилактикасини яхшилашга ва  даволаш усулларини соғлиқни сақлаш тизими амалиётига татбиқ этиш имконини яратди
 туртинчи илмий янгилик: стоматологик муолажалар, психологик қўллаб-қувватлаш, дори-дармонлар билан даволаш ва оғиз бўшлиғи гигиенасини яхшилашни ўз ичига олган глоссодинияни даволаш ва олдини олишнинг таклиф этилган комплекс усули симптомларни камайтириш ва касалликнинг қайталанишини олдини олиш, шунингдек, депрессия ва ташвишни бартараф этиш имконини бериши исботланган. Самарқанд вилоят стоматология поликлиникаси фаолиятига, 2024 йил 20 декабрдаги 125-сон ҳамда Тошкент давлат стоматология институти клиникасига 26.08.2024 йилда жорий этилган (СамДТУ Эксперт кенгашининг 2024 йил 28 августдаги 1-сон хулосаси). Олинган натижаларнинг амалиётга жорий қилиниши глоссодиния билан оғриган беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш, ушбу касалликни даволашда узоқ муддатли ижобий натижаларга эриши имконини берган; Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тиббиёт амалиётида фойдаланиш учун тил чуқур артерияси ҳавзаси гемодинамикасини допплер текшируви усуллари тавсифланганлиги; соғлом шахслар тили гемодинамикасининг хусусиятлари ушбу хусусиятларни глоссодиния билан оғриган беморлар билан таққослаш билан тавсифланганлиги; аниқ дори воситаларини қўллашни асослаш билан глоссодинияни даволашнинг тавсия этилган схемаси тавсифланганлиги; гемодинамика кўрсаткичларининг ўзгариш динамикасини, глоссодиния клиник кўринишини, беморларнинг психологик ва вегетатив ҳолатини ўрганиш билан тавсия этилган комплекс даволашнинг синов натижалари келтирилганлиги билан изоҳланади. Илмий янгиликни икдисодий самародорлиги. Глоссодиния билан огриган беморларда олинган клиник ва лабаратор натижалар асаосида комплекс даво ишлаб чикилди ва амалиетга тадбик этилди бу эса ананавий даволашга кетадиган сарф харажатлар 1 нафар бемор учун 400000 сумга тежаш имконини берди. Хулоса: Глоссодиния билан огриган беморларда психологик қўллаб-қувватлаш, дори-дармонлар билан даволаш аҳоли орасида тиббий-профилактик ёрдам сифатини оширишга имкон беради.

Yangiliklarga obuna bo‘lish