Янгибоева Дилдорахон Раҳмон қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Кўп болали оилалардаги шахслараро муносабатларнинг ижтимоий-психологик индикаторлари», 19.00.05 – Ижтимоий психология. Этнопсихология (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/P885.
Илмий раҳбар: Абдурахманова Зухра Эркиновна, психология фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: «Оила ва гендер» илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий педагогика университети, PhD.03/30.12.2021.P.26.02.
Расмий оппонентлар: Каримова Васила Маманосировна, психология фанлари доктори, профессор; Ибайдуллаева Умида Рустамжоновна, психология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро халқаро университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: кўп болали оилалардаги шахслараро муносабатларнинг ижтимоий-психологик индикаторларини аниқлаш асносида амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
кўп болали оилалардаги шахслараро муносабатларнинг ижтимоий-психологик индикаторлари шаклланишига оилавий ҳаётдан қониққанлик индекси, оилавий установкалар ва қадриятлар дифференциацияси таъсир этиши натижасида меҳрибонлик қадриятларига асосланган шахслараро муносабатлар туфайли «эмоционал яқинлик», «эмпатия», «персепсия» интерперсонал алоқаларнинг психологик индуксияси вазифасини бажариши исботланган.
кўп болали оилалардаги шахслараро муносабатларнинг намоён бўлишига таъсир этувсҳи ижтимоий-психологик омиллар сирасига жинсий ҳаётдан жуфтликларнинг қониққанлик даражаси, установкалар, уй-рўзгʻор ишлари, фарзандлар тарбиясида ролларнинг тақсимланиши натижасида констант сиблинг муносабатлар кўлами, ҳаёт мазмунининг йўналганлиги кириши далилланиб, экспрессивлик, фаол дам олишга, маданий-интеллектуал ориентация интерперсонал муносабатларнинг «психологик уйғун» бўлиши исботланган.
кўп болали оилалардаги шахслараро муносабатларнинг ижтимоий-психологик индикаторларини ишлаб сҳиқишда этнопсихологик ҳамда ижтимоий-психологик жиҳатидан фарқланиш мавжудлиги натижасида, жуфликлар конкордантлиги омили туфайли парасимпатик муносабатлардаги ўзига ишонсҳ, фикрлар эркинлиги, қатъиятлилик каби сифатларнинг кўп болали оилалардаги эркакларда юқори кўриниш олиши оилавий муаммоларни конструктив тарзда ҳал қилиш, бир сўзли бўлиш орқали якунловсҳи қарорлар қабул қилиш ҳамда имкониятларини реализацион прогноз қилган ҳолда фарзандлар сонини кўпайтиришдан қўрқмасликда ифодаланиши далилланган.
кўп болали оилалардаги фарзандларда оилавий масъулиятни ҳис қилиш ҳисобига, хавотирланиш, шахслараро муносабатларда мослашувсҳанлик, низоли вазиятлардан қосҳиш, мулоқотга интилишнинг баландлиги ортидан алоқа, дўстлар орттиришга эҳтиёж юқори кўриниш олиши натижасида сиблинглараро муносабатлар ритмикасида ўз исҳки потенсиали ҳамда даъвогарлик даражаси ўртасида нопропорсионал муносабат ортидан реалликдан қосҳиш ҳисобига хаёлпарастликнинг устун бўлиши, берилган вазифаларни уддасидан сҳиқа олмаган тақдирда жазоланишдан қосҳишнинг юқори бўлиши ёлгʻон гапиришга мойиллик каби омиллар орқали статик мезонларнинг механизмлари такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Кўп болали оилалардаги шахслараро муносабатларнинг ижтимоий-психологик индикаторлари юзасидан ўтказилган илмий-тадқиқот натижалари асосида:
кўп болали оилалардаги шахслараро муносабатларнинг ижтимоий-психологик индикаторлари шаклланишига оилавий ҳаётдан қониққанлик индекси, оилавий установкалар ва қадриятлар дифференциацияси таъсир этиши натижасида меҳрибонлик қадриятларига асосланган шахслараро муносабатлар туфайли «эмоционал яқинлик», «эмпатия», «персепсия» интерперсонал алоқаларнинг психологик индуксияси вазифасини бажариши исботланганлигига оид илмий натижалар Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 7-октябрдаги ПМ-240-сонли буйруғи билан “Ижтимоий психология” модулига киритилган (Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 8-октябрдаги ПМ-240а-сонли маълумотномаси). Натижада кўп болали оилалардаги шахслараро муносабатларнинг ижтимоий-психологик индикаторлари қадриятлар дифференциацияси асносида шакллантирилган;
кўп болали оилалардаги шахслараро муносабатларнинг намоён бўлишига таъсир этувсҳи ижтимоий-психологик омиллар сирасига жинсий ҳаётдан жуфтликларнинг қониққанлик даражаси, установкалар, уй-рўзгʻор ишлари, фарзандлар тарбиясида ролларнинг тақсимланиши натижасида констант сиблинг муносабатлар кўлами, ҳаёт мазмунининг йўналганлиги кириши далилланиб, экспрессивлик, фаол дам олишга, маданий-интеллектуал ориентация интерперсонал муносабатларнинг «психологик уйғун» бўлиши исботланганлигига оид янгиликлар “Оила ва гендер” илмий-тадқиқот институтининг “Оталарнинг оилавий ҳаёт ва фарзанд тарбиясидаги ўрнини илмий тадқиқ этиш” мавзусида амалий лойиҳа режасига киритилган (“Оила ва гендер” илмий-тадқиқот институтининг 2024-йил 13-ноябрдаги №01-09/2372-сонли маълумотномаси). Натижада кўп болали оилалардаги шахслараро муносабатларнинг намоён бўлишига таъсир қилувсҳи ижтимоий-психологик омиллар тизимлаштирилган;
кўп болали оилалардаги шахслараро муносабатларнинг ижтимоий-психологик индикаторларини ишлаб сҳиқишда этнопсихологик ҳамда ижтимоий-психологик жиҳатидан фарқланиш мавжудлиги натижасида, жуфликлар конкордантлиги омили туфайли парасимпатик муносабатлардаги ўзига ишонсҳ, фикрлар эркинлиги, қатъиятлилик каби сифатларнинг кўп болали оилалардаги эркакларда юқори кўриниш олиши оилавий муаммоларни конструктив тарзда ҳал қилиш, бир сўзли бўлиш орқали якунловсҳи қарорлар қабул қилиш ҳамда имкониятларини реализацион прогноз қилган ҳолда фарзандлар сонини кўпайтиришдан қўрқмасликда ифодаланиши далилланганлигига оид янгиликлар “Оила ва гендер” илмий-тадқиқот институтининг “Оталарнинг оилавий ҳаёт ва фарзанд тарбиясидаги ўрнини илмий тадқиқ этиш” мавзусида амалий лойиҳа режасига киритилган (“Оила ва гендер” илмий-тадқиқот институтининг 2024-йил 13-ноябрдаги №01-09/2372-сонли маълумотномаси). Натижада кўп болали оилалардаги шахслараро муносабатларнинг намоён бўлишига таъсир қилувсҳи ижтимоий-психологик омиллар тизимлаштирилган;
кўп болали оилалардаги фарзандларда оилавий масъулиятни ҳис қилиш ҳисобига, хавотирланиш, шахслараро муносабатларда мослашувсҳанлик, низоли вазиятлардан қосҳиш, мулоқотга интилишнинг баландлиги ортидан алоқа, дўстлар орттиришга эҳтиёж юқори кўриниш олиши натижасида сиблинглараро муносабатлар ритмикасида ўз исҳки потенсиали ҳамда даъвогарлик даражаси ўртасида нопропорсионал муносабат ортидан реалликдан қосҳиш ҳисобига хаёлпарастликнинг устун бўлиши, берилган вазифаларни уддасидан сҳиқа олмаган тақдирда жазоланишдан қосҳишнинг юқори бўлиши ёлгʻон гапиришга мойиллик каби омиллар орқали статик мезонларнинг механизмлари такомиллаштирилганлигига оид янгиликлар Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 7-октябрдаги ПМ-240-сонли буйруғи билан “Ижтимоий психология” модулига киритилган (Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 8-октябрдаги ПМ-240а-сонли маълумотномаси). Натижада кўп болали оилаларда камол топаётган ўсмир ёшли фарзандларнинг психологик ривожланиш хусусиятларининг статик мезонлари аниқланган.