Исанова Зебунисо Шавкатовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Филология йўналиши талабаларининг плурилингвал компетенсиясини такомиллаштириш”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (инглиз тили).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.1.PhD/Ped4482.
Илмий раҳбар: Кулматов Баҳром Гулямович, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, PhD.03/07.06.2024.Ped.27.02.
Расмий оппонентлар: Сабирова Гулноза Садиковна, педагогика фанлари доктори, доцент; Тажибаев Ғайратжон Шовдорович, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади филология йўналиши талабаларининг плурилингвал компетенсиясини визуал тасвирлаш ва структурага солиш технологияси асосида такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
филология йўналиши талабаларининг плурилингвал компетенсиясини такомиллаштиришнинг дидактик ва методик таъминоти плурилингвал компетенсия компонентлари коммуникатив компетенсия субкомпонентлари билан горизонтал интеграцияси самараси металингвистик малакани ривожлантириш, трансверсал компетенсия (Трансверсал Cомпетенcес)лар ва маданий контекстга устуворлик бериш асосида CЕФР (Cоммон Эуропеан Фрамеwорк оф Референcе фор ЛангуаГЭС) стандарти мазмунига мувофиқ ишлаб чиқилган;
бўлажак филолог талабаларнинг плурилингвал компетенсиясини такомиллаштиришга қаратилган тўрт босқичли қиёсий-информацион, плурилингвал-операцион, коммуникатив-мотивацион ва маданий-прагматик машқлари таълимий мақсадлар, метакогнитив жараёнлар каби омилларга мувофиқлаштириш ва когнитив юкламани камайтириш (Cогнитиве Лоад Тҳеорй) тамойили асосида визуал тасвирлаш ва структурага солиш технологияси (ВЦСТ)нинг самарадорлиги далилланган;
филология йўналиши талабаларининг плурилингвал компетенсиясини такомиллаштиришнинг тўрт блокли махсус модели таълим технологияси ва тиллараро ресурслардан самарали фойдаланиш билан функсионал боғланиш ҳамда тизимлилик, маданиятлараро сезгирлик ва ўз-ўзини баҳолаш тамойиллари асосида тиллараро таъсир (Cросс-лингуистиc Инфлуенcе(CЛИ))га устунлик бериш асосида ишлаб чиқилган;
талабаларнинг плурилингвал компетенсиясини такомиллаштиришда плурилингвал ва плуримаданий репертуарга асосланиш, плурилингвал тушуниш, металингвистик ҳамда метакогнитив компонентлар қаторига адаптив ва аффектив компонентларни плурилингвал компетенсиянинг таркибий қисми сифатида киритишнинг самарадорлиги CЕФР тавсифловчилари ҳамда ОТМ баҳолаш тизимини ўзаро узвийлаштириш асосида такомиллаштирилган баҳолаш мезонини қўллаш орқали исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Филология йўналиши талабаларининг плурилингвал компетенсиясини такомиллаштириш боʻйича олинган илмий натижалар асосида:
филология йўналиши талабаларининг плурилингвал компетенсиясини такомиллаштиришнинг дидактик ва методик таъминоти плурилингвал компетенсия компонентлари коммуникатив компетенсия субкомпонентлари билан горизонтал интеграцияси самараси металингвистик малакани ривожлантириш, трансверсал компетенсия (Трансверсал Cомпетенcес)лар ва маданий контекстга устуворлик бериш асосида CЕФР (Cоммон Эуропеан Фрамеwорк оф Референcе фор ЛангуаГЭС) стандарти мазмунига мувофиқ ишлаб чиқилганига оид хулоса ва таклифлардан АЛ-412104512-рақамли “Ўзбекистоннинг географик обектлари учун кўп тилдаги электрон луғат яратиш” мавзусидаги инновацион лойиҳада кенг фойдаланилган (Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 2023-йил 14-сентябрдаги 04/4006-сон маълумотномаси). Натижада, диссертация илмий натижалари лойиҳа доирасида электрон луғат ресурсларини яратишда фойдаланилган;
бўлажак филолог талабаларнинг плурилингвал компетенсиясини такомиллаштиришга қаратилган тўрт босқичли қиёсий-информацион, плурилингвал-операцион, коммуникатив-мотивацион ва маданий-прагматик машқлари таълимий мақсадлар, метакогнитив жараёнлар каби омилларга мувофиқлаштириш ва когнитив юкламани камайтириш (Cогнитиве Лоад Тҳеорй) тамойили асосида визуал тасвирлаш ва структурага солиш технологияси (ВЦСТ)нинг самарадорлиги далилланган таклиф ва тавсиялардан Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетида АҚШ Давлат департаменти ва Ўзбекистондаги АҚШ элчихонаси билан ҳамкорликда 2022-2024 йилларда амалга оширилган СУЗ 280021ГР3106 рақамли “Тҳе Энглиш Аccесс Миcросчоларшип Програм” “Ўзбекистонда олий ва ўрта махсус таълим тизими жараёнларини модернизациялаш ва компютер саводхонлигини ошириш” мавзусидаги лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 2024-йил 11-июлдаги 01/407-сон маълумотномаси). Натижада, хулоса ва тавсиялар лойиҳа доирасида электрон ресурслар, назарий ва амалий материалларни тайёрлашда муҳим манба боълиб хизмат қилган;
филология йўналиши талабаларининг плурилингвал компетенсиясини такомиллаштиришнинг тўрт блокли махсус модели таълим технологияси ва тиллараро ресурслардан самарали фойдаланиш билан функсионал боғланиш ҳамда тизимлилик, маданиятлараро сезгирлик ва ўз-ўзини баҳолаш тамойиллари асосида тиллараро таъсир (Cросс-лингуистиc Инфлуенcе(CЛИ))га устунлик бериш асосида ишлаб чиқилгани хусусидаги таклифлардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида Европа иттифоқи томонидан (Гумболдт университети, Германия.) 2022-2025 йилларда “Эрасмус+ Интернатионал КА107 Cреидит мобилитй Кей аcтион 1- Мобилитй фор леарнерс анд стафф – Ҳигҳер эдуcатион студент анд стафф мобилитй” мавзусидаги инновацион лойиҳада кенг фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2025-йил 5-февралдаги 04/1-456-сон маълумотномаси). Натижада, тадқиқот иши материалларидан, лойиҳа доирасида қўлланма ва ишланмалар ишлаб чиқишда фойдаланилган;
талабаларнинг плурилингвал компетенсиясини такомиллаштиришда плурилингвал ва плуримаданий репертуарга асосланиш, плурилингвал тушуниш, металингвистик ҳамда метакогнитив компонентлар қаторига адаптив ва аффектив компонентларни плурилингвал компетенсиянинг таркибий қисми сифатида киритишнинг самарадорлиги CЕФР тавсифловчилари ҳамда ОТМ баҳолаш тизимини ўзаро узвийлаштириш асосида такомиллаштирилган баҳолаш мезонини қўллаш орқали исботланган хулоса ва таклифлардан ФЗ-2020010829-рақамли “Талаба ёшлар илмий фаолиятида амалий кўникмаларни шакллантиришнинг инновацион механизмлари” мавзусидаги амалий лойиҳада кенг фойдаланилган (Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон миллий университетининг 2024-йил 4-апрелдаги 04/11-2602-сон маълумотномаси). Натижада, диссертация илмий натижалари ушбу лойиҳа механизмларини ишлаб чиқишда кенг фойдаланилиб, талаба ёшларнинг амалий кўникмаларини шаклланишига хизмат қилган;