Тулаев Алтинбек Умарбековичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): Транспорт оқимининг номунтазамлиги шароитида юк станцияси ишини такомиллаштириш, 05.08.03 – Темир йоъл транспортини ишлатиш (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.1.PhD/Т5461.
Илмий раҳбар: Адилова Зиёда Гафурджановна, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат транспорт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат транспорт университети ҳузуридаги PhD.15/31.08.2022.Т.73.01 рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Покровская Оксана Дмитриевна, техника фанлари доктори, доцент; Светашев Александр Александрович, техника фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Жиззах политехника институти.
II. Тадқиқотнинг мақсади транспорт оқимининг номунтазамлиги шароитида юк станциясининг ишини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
юк станцияси ишининг функсионал ишончлилигига салбий таъсир этувчи омилларнинг муҳимлигини ҳисобга олган ҳолда технологик амалларнинг элементларини мувофиқлаштириш имконини берувчи келувчи юк оқимларининг номунтазамлик кўрсаткичларини башоратлаш усули такомиллаштирилган;
ортиш-тушириш воситалари ишининг техник ва технологик параметрларини ҳисобга олган ҳолда вагонлар билан бажариладиган амалларга сарфланадиган вақт сарфини ҳисобга олиш имконини берувчи Оcтав математик пакети асосида юк станциясидаги транспорт оқимининг ўзгариш қонунияти аниқланган;
қайта ишланадиган вагонларнинг тасодифий жойлашиш хусусиятини ҳисобга олган ҳолда кутилаётган вагон оқимларининг ҳажми ва терминал майдонларининг бир хил юкланишини башоратлаш асосида юк станцияси оптимал иш режиминининг математик модели ишлаб чиқилган;
вагонларни қайта ишлаш кўрсаткичларининг тасодифий оғишини ҳисобга олган ҳолда юк станциясининг ўтказиш қобилияти ва юкланганлигини баҳолаш асосида юк оқимлари мувофиқлик алгоритмларининг муқобил вариантлари турли сондаги ортиш-тушириш машиналарини қўллаш имкониятини таққослаш орқали асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Транспорт оқимининг номунтазамлиги шароитида юк станциянинг ишини такомиллаштириш бўйича олинган натижалар асосида:
келувчи юк оқимларининг номунтазамлигини башоратлаш кўрсаткичлари, юк станциясининг ўтказиш қобилияти ва юкланишини баҳолаш асосида юк оқимларининг мувофиқлик алгоритмининг муқобил вариантлари “Ўзбекистон темир йўллари” АЖда жорий этилган (“Ўзбекистон темир йўллари” АЖнинг 2022-йил 16-февралдаги 01/484-22-сонли маълумотномаси). Натижада корреляция коеффициенти 0,94, детерминация коеффициенти – 0,88, Тошкент станциясида 2-моделнинг қўлланилиши эса юк амаллари остида вагоннинг ўртача туриб қолиш вақтини 9,8% камайишига олиб келган;
юк станцияси оптимал иш режими ва терминал майдонлари бир ҳил юкланишининг математик модели, шунингдек юк обектларининг ишини мувофиқлаштириш асосида юк оқимларини моделлаштириш ва башоратлаш учун дастурий маҳсулот кўринишдаги инструментал восита “Ўзбекистон темир йўллари” АЖда жорий этилган (“Ўзбекистон темир йўллари” АЖнинг 2022-йил 16-февралдаги 01/484-22-сонли маълумотномаси). Натижада Тошкент станциясида қайта ишланадиган вагонларнинг сони 1,1 баробар кўпайган, шунингдек ортиш-тушириш воситалари ишлашининг техник ва технологик параметрларини ҳисобга олган ҳолда бажариладиган амалларнинг имитацион моделларини қўллаш асосида юк станцияси транспорт оқимининг ўзгариш қонунияти аниқланган.