Яқубов Илёсбек Йўлдошевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Диабетик панжа синдромининг йирингли асоратларида диабетик остеоартропатияни жарроҳлик йўли билан даволашни оптималлаштириш», 14.00.27 – Хирургия.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Tib4712.
Илмий раҳбар: Исмаилов Ўктам Сафаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Самарқанд давлат тиббиёт университети, DSc.04/05.05.2023.Tib.102.03.
Расмий оппонентлар: Камалов Тельман Туляганович, тиббиёт фанлари доктори (DSc); Хамдамов Бахтиёр Зарифович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: 
Қандли диабети бор бўлган беморларда оёқ панжаси диабетик нейроостеоартропатиясининг йирингли асоратларини жарроҳлик йўли билан даволаш усулларини яхшилашдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратларида жарроҳлик амалиётидан олдинги даврда йиринги-некротик ўчоқдаги деструкцияланган суякга нисбатан оёқ панжасининг қайси қисмида (дистал, ўрта ва орқа) эканлиги, зарарланган суяк сони, диабетик нейроостеоартропатиянинг босқичи (ўткир ёки сурункали) аниқланган;
диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратларида диабетик нейроостеоартропатиянинг босқичига ва патологик ўчоқдаги деструктив суяк панжанинг қайси қисмида жойлашганлигига қараб бажариладиган бирламчи хирургик операция ва иккинчи босқичда бажариладиган реконструктив пластик амалиётлар кетма-кетлиги аниқланган;
диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратларида деструкцияланган суяк жойлашуви ва диабетик нейроостеоартропатиянинг босқичига боғлиқ равишда бажариладиган жарроҳлик операцияларининг янги усули ишлаб чиқилган; 
диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратларида бажариладиган жарроҳлик операцияларидан кейинги даврда бўлиши мумкин бўлган иккиламчи асоратлар ва юқори ампутациялар частотасини камайтириш мақсадида жарроҳлик даволаш усулининг оптимал алгоритми ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Диабетик панжа синдромининг йирингли асоратларида диабетик остеоартропатияни жарроҳлик йўли билан даволашни оптималлаштириш бўйича олиб борилган илмий-тадқиқот натижалари асосида (Ўзбекистон Республикаси ССВ ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 18.04.2025 й. 15/01-сон хулосаси):
биринчи илмий янгилик: диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратларида жарроҳлик амалиётидан олдинги даврда йиринги-некротик ўчоқдаги деструкцияланган суякга нисбатан оёқ панжасининг қайси қисмида (дистал, ўрта ва орқа) эканлиги, зарарланган суяк сони, диабетик нейроостеоартропатиянинг босқичи (ўткир ёки сурункали) аниқланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: илмий-тадқиқот натижалари Янгийўл шахар тиббиёт бирлашмаси йирингли  жарроҳлик бўлими (06.02.2025-йил. № 1-сон буйруқ) ҳамда Хоразм вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази йирингли жарроҳлик бўлимида (06.02.2025-йил. № 51-I сонли буйруқ) амалиётига жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: таклиф этилган ёндошув диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратларида беморларнинг даво чоралари самарадорлигини ошириш ҳамда касаллик асоратларининг олдини олиш имкониятини беради. Тўғри танланган даволаш усули диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратлари бўлган беморлар шифохонада бўлиш даври 3-5 кунга қисқартирилиш имконини берди. Иқтисодий самарадорлиги: диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратларида беморларда касаллик белгиларини эрта аниқлаш оёқдаги бошқа йирингли  касалликларининг дифференциал диагностикаси учун зарур бўлган лаборатор маркерлар, инструментал текширувлар ва тор мутахассислар кўриклари учун керак бўладиган ортиқча сарф-харажатлар ҳисобига иқтисод қилишга эришилган. Хулоса: диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратларида беморларга хос бўлган касаллик белгилари аниқланиб, касалликни эрта ташхислаш натижасида 1 нафар бемор ҳисобига ўртача 550000 сўм маблағнинг иқтисод қилиш имконини беради. 
иккинчи илмий янгилик: диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратларида диабетик нейроостеоартропатиянинг босқичига ва патологик ўчоқдаги деструктив суяк панжанинг қайси қисмида жойлашганлигига қараб бажариладиган бирламчи хирургик операция ва иккинчи босқичда бажариладиган реконструктив пластик амалиётлар кетма-кетлиги аниқланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: илмий-тадқиқот натижалари Янгийўл шахар тиббиёт бирлашмаси йирингли  жарроҳлик бўлими (06.02.2025-йил. № 1-сон буйруқ) ҳамда Хоразм вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази йирингли жарроҳлик бўлимида (06.02.2025-йил. № 51-I сонли буйруқ) амалиётига жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: Диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратлари бўлган беморларда касаллик белгиларини эрта аниқлаш, оёқдаги бошқа йирингли  касалликларнинг дифференциал диагностикаси учун зарур бўлган лаборатор маркерлар, инструментал текширувлар ва тор мутахассислар кўриклари учун сарфланадиган вақтни тежаш ҳисобига ижтимоий самарадорликка эришилган. Иқтисодий самарадорлиги: беморларда юқорида кўрсатилган лаборатор кўрсаткичларни ўз вақтида аниқлаш бошқа қўшимча маркерлар аниқланиши учун керак бўладиган сарф-харажатларни чеклайди ҳамда беморлар даволаниши учун керак бўладиган шифохона кунини қисқартиради. 1 нафар бемор учун 1 кунга керак бўладиган кунлик харажат Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникаси йирингли хирургия бўлимида ўртача хўжалик ҳисобидан даволанаётган бемор учун 350000 сўм, бюджет ҳисобидан даволанаётган бемор учун эса 250000 сўмни ташкил этади. Госпитализация кунининг 7 кундан 5 кунга камайтирилиши бир бемор учун хўжалик ҳисобидан 700000  сўм, бюджет ҳисобидан эса 500000 сўмнинг тежалишига эришилган. Хулоса: диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратлари бор бўлган беморларда ўткир босқичида йирингли ўчоқ тозаланлиб, йирингли жараён тозалангандан кейин остеоартропатия сурункали босқичга ўтқазилиб реконструктив пластик амалиёт бажарилиши энг оптимал усул булиб хисобланади, ўз навбатида 89,3% ҳолатда беморларда ижобий натижаларга олиб келган. 
учинчи илмий янгилик: диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратларида деструкцияланган суяк жойлашуви ва диабетик нейроостеоартропатиянинг босқичига боғлиқ равишда бажариладиган жарроҳлик операцияларининг янги усули ишлаб чиқилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: илмий-тадқиқот натижалари Янгийўл шахар тиббиёт бирлашмаси йирингли  жарроҳлик бўлими (06.02.2025-йил. № 1-сон буйруқ) ҳамда Хоразм вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази йирингли жарроҳлик бўлимида (06.02.2025-йил. № 51-I сонли буйруқ) амалиётига жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: операциядан кейинги асоратларни, стационарда ўрин-кунларини камайтириш ва умумий сарф-харажатни камайтириш имконини беради. Диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратлари бўлган беморларда турли сабаблардан келиб чиқувчи оғриқ синдромини, қон кетиши, портал гипертензия, бактериал инфексия, гепаторенал синдром каби оғир асоратларнинг олдини олишга ёрдам беради. Иқтисодий самарадорлиги: дори-дармонлар мақсадсиз қўлланилишининг олдини олиш, тор мутахассис шифокорлар маслаҳатининг тежалиши беморларнинг шифохонада даволанадиган кунларининг камайишига сабаб бўлади.  Беморнинг шифохонада даволаниш кунининг камайтирилиши ҳам дори-дармонларнинг харажатини камайтиради. 1 нафар бемор учун 1 кунга керак бўладиган кунлик харажат Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникаси бўлимида ўртача хўжалик ҳисобидан даволанаётган бемор учун 350000 сўм, бюджет ҳисобидан  даволанаётган бемор учун эса 250000 сўмни ташкил этади. Госпитализация кунининг 3-5 кунга камайтирилиши бир бемор учун хўжалик ҳисобидан  700000 сўм, бюджет ҳисобидан  эса 500 минг сўмнинг тежалишига олиб келади. Хулоса: Диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратларида патологик ўчоқни оёқ панжасида жойллашишига кўра такомиллаштирилган усулларини ва жаррохлик алгоритмини қўлланилиши оёқлар юқори ампутациясилари частотасини 4,44% дан 0 % гача камайтиришга ва оёқлар функсионал сақланганлик даражасини 73,9 дан 88,3% гача ошишига имкон яратади. 
тўртинчи илмий янгилик: диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратларида бажариладиган жарроҳлик операцияларидан кейинги даврда бўлиши мумкин бўлган иккиламчи асоратлар ва юқори ампутациялар частотасини камайтириш мақсадида жарроҳлик даволаш усулининг оптимал алгоритми ишлаб чиқилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: илмий-тадқиқот натижалари Янгийўл шахар тиббиёт бирлашмаси йирингли  жарроҳлик бўлими (06.02.2025-йил. № 1-сон буйруқ) ҳамда Хоразм вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази йирингли жарроҳлик бўлимида (06.02.2025-йил. № 51-I сонли буйруқ) амалиётига жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: қайта тиклаш жарроҳлик амалиётлари танланган йўли ва услуби барча ҳолатларда оёқ панжасидаги соғлом тўқималарнинг ҳажмини ҳисобга олган ҳолда панжанинг ҳамма фаолиятини имкон даражада сақлаб қолиш, оптимал биомеханикани яратиш ва панжада амалга оширилган операциядан кейинги ўзгаришлар ва бошқа асоратлар ривожланишини олди олиниши ҳисобига ижтимоий самарадорликка эришилган. Иқтисодий самарадорлиги: диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратлари бор бўлган беморларда йирингли жарроҳликда такомиллаштирилган даволаш ва ташхислаш алгоритмини қўллаганда йиллик жами иқтисодий самарадорлик 24000000 сўмни ташкил қилади (ўртача 1 йил давомида диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратлари бўлган беморлардан 30 нафари даволанса 800000х30=24000000 сўмни ташкил этади). Хулоса: Диабетик нейроостеоартропатиянинг йирингли асоратлари бўлган беморларда дифференциаллашган амалиётларни амалга ошириш оёқ панжаси функционал фаолиятининг сақланиб қолинишини 73,9 дан 88,3% гача (р>0,05), таянч-ҳаракатланиш фаолиятини 80,3 дан 90,5% гача яхшилайди (р>0,05) ва ўз навбатида оёқларнинг юқори ампутациялари частотасини 4,44 % дан  0 %  гача камайтиради (р>0,05). 

Yangiliklarga obuna bo‘lish