Jumaev Farrux Akramovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Spastik tetraparez mavjud bolalarda, bolalikning I-II davridagi antropometrik ko‘rsatkichlarning qiyosiy tavsifi», 14.00.02 – Morfologiya.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.4.PhD/Tib4008.
Ilmiy rahbar: Sultonova Lola Djaxonkulovna, tibbiyot fanlari doktori (DSc), dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Buxoro davlat tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Farg‘ona jamoat salomatligi tibbiyot instituti, PhD.04/30.09.2020.Tib.122.01.
Rasmiy opponentlar: Rasulov Hamidullo Abdullaevich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Kamolova Malika Ilxamovna, tibbiyot fanlari doktori.
Yetakchi tashkilot: Andijon davlat tibbiyot instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqodning maqsadi: spastik tetroparez mavjud birinchi va ikkinchi bolalik davridagi bolalarda antropometrik ko‘rsatkichlari hamda ularning gumoral immunitetini o‘rganishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor spastik tetroparez mavjud 3-12 yoshdagi bolalarda antropometrik ko‘rsatkichlarning shu yoshdagi BSF, orqa miya va bosh miya travmalari bilan tashxislangan bemorlar hamda sog‘lom bolalarning ko‘rsatkichlaridan pastligi, ularning yoshga bog‘liq xususiyatlari, bola tanasining o‘sishi, rivojlanish dinamikasini hisobga olgan holda asoslangan;
spastik tetroparez mavjud birinchi va ikkinchi bolalik davrdagi bolalar jismoniy rivojlanish ko‘rsatkichlari taqqoslanganda sog‘lom bolalar parametrlaridan orqada qolishi aniqlangan;
bolalikning birinchi va ikkinchi davridagi sog‘lom bolalar boshi va yuzining antropometrik ko‘rsatkichlari spastik tetroparez mavjud birinchi va ikkinchi bolalik davrdagi bolalarning ma’lumotlari bilan o‘rganilganda sezilarli darajada farqlanishi isbotlangan;
bolalikning birinchi va ikkinchi davridagi sog‘lom bolalar pastki muchalarning antropometrik ko‘rsatkichlari spastik tetroparez mavjud birinchi va ikkinchi bolalik davrdagi bolalarning ko‘rsatkichlaridan sezilarli darajada farklanishi aniqlangan;
spastik tetroparez mavjud 3-12 yoshdagi bolalarda immun tizimining gumoral bo‘g‘inida immun tanqislikning kuzatilishi, IgA, IgG, IgM va IgE ko‘rsatkichlarining ortishi, kacallik kechishi hamda yakyniy ictiqbolini belgilovchi qo‘shimcha tashxislash va bashoratlashning imynologik mezonligi isbotlangan;
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
O‘zbekiston Respublikasi sog‘likni saqlash vazirligi ilmiy texnik kengashi 2024-yil 26-noyabrdagi 09/32-son xulosasiga ko‘ra (ilmiy yangilikni boshqa sog‘liqni saqlash muassasalariga joriy etish to‘g‘risida Buxoro davlat tibbiyot institutining 2024 yil 11 noyabrdagi 04/11050-son xati Sog‘liqni saqlash vazirligiga taqdim etilgan):
birinchi ilmiy yangilik: Spastik tetroparez mavjud 3-12 yoshdagi bolalarda antropometrik ko‘rsatkichlarning shu yoshdagi BSF, orqa miya va bosh miya travmalari bilan tashxislangan bemorlar hamda sog‘lom bolalarning ko‘rsatkichlaridan pastligi, ularning yoshga bog‘liq xususiyatlari, bola tanasining o‘sishi, rivojlanish dinamikasini hisobga olgan holda asoslangan. Ilmiy yangilikning ahamiyati: Spastik tetroparez mavjud bolalarda antropometrik ko‘rsatkichlarni o‘rganildi hamda ushbu ma’lumotlarni BSF, orqa miya va bosh miya travmalari bilan tashxislangan bemorlar hamda sog‘lom bolalardan olingan ko‘rsatkichlar bilan solishtirib ushbu ko‘rsatkichlar qanchalik farq qilishi hamda tananing qaysi qismi ushbu patologiyada eng zaif ekanligini aniqlash imkonini berdi. Ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: Olingan ilmiy-amaliy ma’lumotlar Samarqand viloyat bolalar ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi bo‘yicha 25.10.2024 yildagi №158-4 son, Buxoro viloyati Buxoro tuman tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 31.05.2024 yildagi №1247-2-32-TV/2024-son buyruqlari bilan amaliyotga joriy etildi. Ijtimoiy samaradorligi: tadqiqot natijalari spastik tetroparez mavjud birinchi va ikkinchi bolalik davrida bo‘lgan bolalarda antropometrik ko‘rsatkichlarning qiyosiy tavsifi bo‘yicha samarali usullarini ishlab chiqish imkonini bergan. Iqtisodiy samaradorligi: Spastik tetroparez mavjud bemor bolalarda turli kasalliklar bilan murojaat qiluvchi bemorlar orasida ushbu kontingentdagi bemorlarni uchrash darajasi, ularning o‘ziga xos klinikasi hamda yangi zamonaviy antropometrik tekshiruvlarning ishlab chiqilganligi vizual tekshirish o‘tkazish jarayon samaradorligini oshirish orqali iqtisodiy samaradorlikka erishilgan (Buxoro davlat tibbiyot instituti klinikasining preyskurantiga ko‘ra umumiy antropometriya narxi 100000 so‘mni tashkil qiladi). Xulosa: yangi zamonaviy antropometrik tadqiqot usullarni qo‘llash 1 nafar bemor hisobiga byudjet mablag‘larini 80000 so‘mga iqtisod qilish imkonini bergan;
ikkinchi ilmiy yangilik: Spastik tetroparez mavjud birinchi va ikkinchi bolalik davrdagi bolalar jismoniy rivojlanish ko‘rsatkichlari taqqoslanganda sog‘lom bolalar parametrlaridan orqada qolishi aniqlangan; Ilmiy yangilikning ahamiyati: yosh jihatidan tana o‘sishi va uning turli qismlari antropometrik ko‘rsatkichlari orasidagi o‘zaro korrelyasion bog‘liqlik pediatrlarga tibbiy ko‘riklar paytida, bolalarning o‘sishi va jismoniy rivojlanishini qiyosiy baholashda ishlatilishi mumkinligi isbotlangan. Ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: Olingan ilmiy-amaliy ma’lumotlar Samarqand viloyat bolalar ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi bo‘yicha 25.10.2024 yildagi №158-4 son, Buxoro viloyati Buxoro tuman tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 31.05.2024 yildagi №1247-2-32-TV/2024-son buyruqlari bilan amaliyotga joriy etildi. Ijtimoiy samaradorligi: tadqiqot natijalari spastik tetroparez mavjud birinchi va ikkinchi bolalik davrida bo‘lgan bolalarda antropometrik ko‘rsatkichlarning qiyosiy tavsifi bo‘yicha samarali usullarini ishlab chiqish imkonini bergan. Iqtisodiy samaradorligi: Spastik tetroparez mavjud bemor bolalarda turli kasalliklar bilan murojaat qiluvchi bemorlar orasida ushbu kontingentdagi bemorlarni uchrash darajasi, ularning o‘ziga xos klinikasi hamda yangi zamonaviy antropometrik tekshiruvlarning ishlab chiqilganligi vizual tekshirish o‘tkazish jarayon samaradorligini oshirish orqali iqtisodiy samaradorlikka erishilgan (Buxoro davlat tibbiyot instituti klinikasining preyskurantiga ko‘ra umumiy antropometriya narxi 100000 so‘mni tashkil qiladi). Xulosa: yangi zamonaviy antropometrik tadqiqot usullarni qo‘llash 1 nafar bemor hisobiga byudjet mablag‘larini 80000 so‘mga iqtisod qilish imkonini bergan;
uchinchi ilmiy yangilik: bolalikning birinchi va ikkinchi davridagi sog‘lom bolalar boshi va yuzining antropometrik ko‘rsatkichlari spastik tetroparez mavjud birinchi va ikkinchi bolalik davrdagi bolalarning ma’lumotlari bilan o‘rganilganda sezilarli darajada farqlanishi isbotlangan; Ilmiy yangilikning ahamiyati: Tadqiqot natijalarining ilmiy ahamiyati sog‘lom va spastik tetroparez mavjud bemor bolalarda tana turli qismlarining antropometrik parametrlarini o‘rganish, ushbu parametrlardagi o‘zgarishlarning o‘ziga xos xususiyatlarini ilmiy asoslash natijalari bo‘yicha nazariy bilimlar darajasini kengaytirish, ularni ilmiy faoliyatning turli sohalarida qo‘llash bilan izohlangan. Ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: Olingan ilmiy-amaliy ma’lumotlar Samarqand viloyat bolalar ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi bo‘yicha 25.10.2024 yildagi №158-4 son, Buxoro viloyati Buxoro tuman tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 31.05.2024 yildagi №1247-2-32-TV/2024-son buyruqlari bilan amaliyotga joriy etildi. Ijtimoiy samaradorligi: tadqiqot natijalari spastik tetroparez mavjud birinchi va ikkinchi bolalik davrida bo‘lgan bolalarda antropometrik ko‘rsatkichlarning qiyosiy tavsifi bo‘yicha samarali usullarini ishlab chiqish imkonini bergan. Iqtisodiy samaradorligi: Spastik tetroparez mavjud bemor bolalarda turli kasalliklar bilan murojaat qiluvchi bemorlar orasida ushbu kontingentdagi bemorlarni uchrash darajasi, ularning o‘ziga xos klinikasi hamda yangi zamonaviy antropometrik tekshiruvlarning ishlab chiqilganligi vizual tekshirish o‘tkazish jarayon samaradorligini oshirish orqali iqtisodiy samaradorlikka erishilgan (Buxoro davlat tibbiyot instituti klinikasining preyskurantiga ko‘ra umumiy antropometriya narxi 100000 so‘mni tashkil qiladi). Xulosa: yangi zamonaviy antropometrik tadqiqot usullarni qo‘llash 1 nafar bemor hisobiga byudjet mablag‘larini 80000 so‘mga iqtisod qilish imkonini bergan;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: bolalikning birinchi va ikkinchi davridagi sog‘lom bolalar pastki muchalarning antropometrik ko‘rsatkichlari spastik tetroparez mavjud birinchi va ikkinchi bolalik davrdagi bolalarning ko‘rsatkichlaridan sezilarli darajada farklanishi o‘rganilgan; Ilmiy yangilikning ahamiyati: Spastik tetroparez mavjud bemor bolalarda tana turli qismlarining antropometrik parametrlarini o‘rganish, ushbu parametrlardagi o‘zgarishlarning o‘ziga xos xususiyatlarini ilmiy asoslash natijalari bo‘yicha nazariy bilimlar darajasini kengaytirish, ularni ilmiy faoliyatning turli sohalarida qo‘llash bilan izohlangan. Ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: Olingan ilmiy-amaliy ma’lumotlar Samarqand viloyat bolalar ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi bo‘yicha 25.10.2024 yildagi №158-4 son, Buxoro viloyati Buxoro tuman tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 31.05.2024 yildagi №1247-2-32-TV/2024-son buyruqlari bilan amaliyotga joriy etildi. Ijtimoiy samaradorligi: tadqiqot natijalari spastik tetroparez mavjud birinchi va ikkinchi bolalik davrida bo‘lgan bolalarda antropometrik ko‘rsatkichlarning qiyosiy tavsifi bo‘yicha samarali usullarini ishlab chiqish imkonini bergan. Iqtisodiy samaradorligi: Spastik tetroparez mavjud bemor bolalarda turli kasalliklar bilan murojaat qiluvchi bemorlar orasida ushbu kontingentdagi bemorlarni uchrash darajasi, ularning o‘ziga xos klinikasi hamda yangi zamonaviy antropometrik tekshiruvlarning ishlab chiqilganligi vizual tekshirish o‘tkazish jarayon samaradorligini oshirish orqali iqtisodiy samaradorlikka erishilgan (Buxoro davlat tibbiyot instituti klinikasining preyskurantiga ko‘ra umumiy antropometriya narxi 100000 so‘mni tashkil qiladi). Xulosa: yangi zamonaviy antropometrik tadqiqot usullarni qo‘llash 1 nafar bemor hisobiga byudjet mablag‘larini 80000 so‘mga iqtisod qilish imkonini bergan;
beshinchi ilmiy yangilik: Spastik tetroparez mavjud 3-12 yoshdagi bolalarda immun tizimining gumoral bo‘g‘inida immun tanqislikning kuzatilishi, IgA, IgG, IgM va IgE ko‘rsatkichlarining ortishi, kacallik kechishi hamda yakyniy ictiqbolini belgilovchi qo‘shimcha tashxislash va bashoratlashning imynologik mezonligi isbotlangan; Ilmiy yangilikning ahamiyati: Spastik tetroparez mavjud bolalarda kechadigan kasalliklar erta tashhisoti samaradorligini oshirish maqsadida bemor bolalar qon zardobidagi IgA, IgG, IgM va IgE ko‘rsatkichlarini aniqlash amaliyotga tavsiya etilgan, ushbu parametrlardan bemor bolalarda kasallik kechishi va yakuni istiqbolini belgilashda tashhisiy hamda prognostik mezonlar sifatida foydalanish klinik-immunologik samara berishi isbotlangan. Ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: Olingan ilmiy-amaliy ma’lumotlar Samarqand viloyat bolalar ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi bo‘yicha 25.10.2024 yildagi №158-4 son, Buxoro viloyati Buxoro tuman tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 31.05.2024 yildagi №1247-2-32-TV/2024-son buyruqlari bilan amaliyotga joriy etildi. Ijtimoiy samaradorligi: tadqiqot natijalari spastik tetroparez mavjud birinchi va ikkinchi bolalik davrida bo‘lgan bolalarda antropometrik ko‘rsatkichlarning qiyosiy tavsifi bo‘yicha samarali usullarini ishlab chiqish imkonini bergan. Iqtisodiy samaradorligi: Spastik tetroparez mavjud bemor bolalarda turli kasalliklar bilan murojaat qiluvchi bemorlar orasida ushbu kontingentdagi bemorlarni uchrash darajasi, ularning o‘ziga xos klinikasi hamda yangi zamonaviy antropometrik tekshiruvlarning ishlab chiqilganligi vizual tekshirish o‘tkazish jarayon samaradorligini oshirish orqali iqtisodiy samaradorlikka erishilgan (Buxoro davlat tibbiyot instituti klinikasining preyskurantiga ko‘ra umumiy antropometriya narxi 100000 so‘mni tashkil qiladi). Xulosa: yangi zamonaviy antropometrik tadqiqot usullarni qo‘llash 1 nafar bemor hisobiga byudjet mablag‘larini 80000 so‘mga iqtisod qilish imkonini bergan.