Эрҳанова Насиба Абсайитовнанинг фалсафа доктори
(PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): Мактабгача таълим ташкилотлари тайёрлов гуруҳларининг “Тил ва нутқ” ривожланиш марказларида ахборот-методик    таъминотни    такомиллаштириш, 13.00.08 – Мактабгача таълим ва тарбия назарияси ва методикаси.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.4.PhD/Ped5308.
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Мактабгача таълим ташкилотлари директор ва мутахассисларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш институти.
Илмий раҳбар: Олимов Қаҳрамон Танзилович, Тошкент шаҳридаги Беларус-Ўзбекистон қўшма тармоқлараро амалий техник квалификациялар институти, педагогика фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Мактабгача таълим ташкилотлари директор ва мутахассисларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш институти, PhD.12/30.12.2019.Ped.80.01.
Расмий оппонентлар: Абдурахимова Дилфуза Алиевна, п.ф.д. (ДСc), Жўраева Наргиза Таировна, PhD, доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади мактабгача таълим ташкилотларининг “Тил ва нутқ” ривожланиш марказининг ахборот-методик таъминотини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мактабгача таълим ташкилотларининг тайёрлов гуруҳи тарбияланувчиларининг луғат бойлигини оширишга мўлжалланган предметларни қиёсий солиштиришни (замонавий ҳамда истеъмолдан чиқиб кетган предметлар) назарда тутувчи, нотаниш сўзларни тушунтиришга йўналтирилган ахборот-методик таъминот модели симуляцион вазият яратиш  орқали такомиллаштирилган;
“Тил ва нутқ” ривожланиш марказининг ахборот-методик таъминот тузилмаси тарбияланувчиларнинг ностандарт (ижодий) фикрлашини ривожлантирувчи ресурсларни комплекс (ҳафталик ва ойлик мавзуларга мос равишда) қўллаш орқали мантиқий изчилликда боғланишли гап тузиш кўникмаларини шакллантирувчи ахборот дидактик воситалар орқали такомиллаштирилган;
     мактабгача таълим ташкилотларининг тайёрлов гуруҳлари “Тил ва нутқ” ривожланиш марказининг ўқув-методик таъминоти шеър матнини шахсга йўналтирилган адаптив  (иллюстрацияларни намойиш қилиш, мос ҳаракатлар) ўргатиш орқали кенгайтирилган;
тайёрлов гуруҳлари “Тил ва нутқ” ривожланиш марказида таълимий-ўйин фаолиятларини самарали ташкил этиш методикаси интерактив мулоқот кўникмаларини, нутқ орқали ақлий функсияларни фаол ривожлантиришга йўналтирилган “Қаҳрамон йўқолиб қолди”, “Қаҳрамонни ўз ўрнига қўй” ўйинларини ўз ичига олган “Чархпалак” кўпфунксияли конструксияси асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Мактабгача таълим ташкилотлари “Тил ва нутқ” ривожланиш марказида тайёрлов гуруҳи болалари билан такомиллаштирилган ахборот-методик таъминот асосида олиб бориладиган таълимий-ўйинли фаолият самарадорлигини ошириш мақсадида олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
мактабгача таълим ташкилотларининг тайёрлов гуруҳи тарбияланувчиларининг луғат бойлигини оширишга мўлжалланган предметларни қиёсий солиштиришни (замонавий ҳамда истеъмолдан чиқиб кетган предметлар) назарда тутувчи, нотаниш сўзларни тушунтиришга йўналтирилган ахборот-методик таъминот модели симуляцион вазият яратиш орқали такомиллаштирилган ахборот-методик таъминот модели ишлаб чиқишга оид маълумотлар “Нутқ ўстириш” ўқув қўлланмаси мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги ҳузуридаги Мактабгача таълим агентлиги 2023-йил 4-декабрдаги 3-сонли баёнига асосан нашр рухсатномаси олинган, рўйхатга олиш рақами 2023/3-4/8). Натижада, мактабга тайёрлов гуруҳи тарбияланувчиларининг Илк ва мактабгача ёшдаги болалар ривожланишига қўйиладиган давлат талабларида белгиланган “Нутқ, мулоқот, ўқиш ва ёзиш малакалари” катта соҳасининг “Нутқ ва тил” кичик соҳаси индикаторларини  шакллантиришга эришилган;
“Тил ва нутқ” ривожланиш марказининг ахборот-методик таъминот тузилмаси тарбияланувчиларнинг ностандарт (ижодий) фикрлашини ривожлантирувчи ресурсларни комплекс (ҳафталик ва ойлик мавзуларга мос равишда) қўллаш орқали мантиқий изчилликда боғланишли гап тузиш кўникмаларини шакллантирувчи “Ўйнаймиз, сўзлаймиз” парсиал дастури ва  “Нутқ ўстириш бўйича дидактик ўйинлар картотекаси” ахборот дидактик воситалари мазмунига сингдирилган. Бу   тарбияланувчиларнинг луғат бойлигини ошириши, монологик ва диалогик нутққа ўргатиши, нутқнинг грамматик томонини шакллантириши, нутқнинг товуш маданиятини шакллантиришида етакчи дидактик манбаа бўлиб хизмат қилган (Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигининг 2024-йил 23-декабрдаги 03-33-3852-сонли маълумотномаси). Натижада, “Тил ва нутқ” ривожланиш марказида нутқ ўстиришга қаратилган тайёрлов гуруҳлари болалари билан олиб бориладиган таълимий жараён мазмуни бойитилган;
     мактабгача таълим ташкилотларининг тайёрлов гуруҳлари “Тил ва нутқ” ривожланиш марказининг ўқув-методик таъминоти шеър матнини шахсга йўналтирилган адаптив  (иллюстрацияларни намойиш қилиш, мос ҳаракатлар) ўргатиш орқали кенгайтиришга оид тавсиялар “Тарбиячи китоби Нутқ ўстириш” методик қўлланмаси мазмунига сингдирилган ҳамда  “тилванутқмаркази.уз”– ахборот-методик таълим платформаси (№ ДГУ 33287) ишлаб чиқилган (Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигининг 2024-йил 23-декабрдаги 03-33-3852-сонли маълумотномаси). Натижада, амалиётчи педагогларнинг болалар нутқини ўстириш бўйича тажрибасини ошириш, янги замонавий методикалардан хабардорлигини ошириши орқали нутқ ўстириш бўйича таълимий-ўйинли фаолиятлар самарадорлиги ошган ва тарбияланувчиларнинг нутқий компетенсиялари ошишига эришилди;
тайёрлов гуруҳлари “Тил ва нутқ” ривожланиш марказида таълимий-ўйин фаолиятларини самарали ташкил этиш методикаси интерактив мулоқот кўникмаларини, нутқ орқали ақлий функсияларни фаол ривожлантиришга йўналтирилган “Қаҳрамон йўқолиб қолди”, “Қаҳрамонни ўз ўрнига қўй” ўйинларини ўз ичига олган “Чархпалак” кўпфунксияли конструксияси асосида такомиллаштиришга эришилган (Мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги ҳузуридаги Республика таълим марказининг 2025-йил 17-февралдаги 01/11-6-141-сонли эксперт хулосаси) . Шунингдек, “Тил ва нутқ” ривожланиш марказида ўйинли-таълимий фаолиятлар қизиқарли ва самарали ташкил этилди ва самарадорликка эришилди.