Sayt test rejimida ishlamoqda

Калабаев Салауат Бахитбай улининг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Жанубий Оролбўйи ҳудудидаги кўлларнинг гидрологик режими ва ҳозирги ҳолати мониторинги», 11.00.03 - Қуруқлик гидрологияси. Сув ресурслари. Гидрокимё (география фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.PhD/Gr291. 
Илмий раҳбар: Аденбаев Бахтиёр Ембергенович, география фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Гидрометеорология илмий-тадқиқот институти, DSc.27/30.12.2019.Gr.47.01
Расмий оппонентлар: Муродов Шуҳрат Одилович, техника фанлари доктори, профессор; Пирназаров Равшан Топволдиевич, география фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Жанубий Оролбўйи ҳудудида жойлашган кўлларнинг гидрологик режимини баҳолаш ва улар мониторингини масофадан зондлаш усулларини қўллаш асосида такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Жанубий Оролбўйи кўлларининг гидрографик, морфометрик (F, км2; L, км; B, км) кўрсаткичлари масофадан зондлаш маълумотлари асосида аниқланган ҳамда ҳудуднинг гидрографик хусусиятларини акс эттирувчи харита ишлаб чиқилган;
альтиметр радари маълумотлари ёрдамида Жанубий Оролбўйи кўллари сув сатҳининг кўп йиллик ўзгаришлари баҳоланган;
кўллар сув юзаси майдонининг 2008-2022 йиллардаги ўртача йиллик қийматлари MNDWI (Modified Normalized Difference Water Index) усули асосида аниқланган; 
кўллар мониторинги натижалари асосида “Кўлда сув пайдо бўлиши”, “Кўлда сув пайдо бўлиши жадаллигининг ўзгариши” ва “Кўлда ўтиш фазалари” рақамли хариталари яратилган;
кўллар сув баланси тенгламалари тузилган ва уларнинг таркибий қисмлари (атмосфера ёғинлари, кирувчи оқим, буғланиш, чиқувчи оқим) миқдорий баҳоланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: 
Жанубий Оролбўйи ҳудудидаги кўлларнинг гидрологик режими ва ҳозирги ҳолати мониторинги бўйича олинган илмий натижалар асосида: 
масофадан зондлаш усулларини қўллаш асосида ишлаб чиқилган Жанубий Оролбўйи кўллар гидрографиясининг ҳозирги ҳолати хусусиятларини акс эттирувчи ҳудуднинг гидрографик харитаси Қорақалпоғистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг Оролбўйи дельта бошқармасида амалиётга жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 21 октябрдаги 01/09-3-413-сон маълумотномаси). Натижада, Оролбўйи кўллари ҳақидаги янги гидрографик маълумотларни тизимлаштириш имкониятлари яратилган; 
инструментал ўлчовлар билан сунъий йўлдош маълумотларини математик статистик қайта ишлаш асосида кўллардаги сув сатҳини альтиметр радари ёрдамида аниқлаш усули Қорақалпоғистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг Оролбўйи дельта бошқармасида амалиётга жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 21 октябрдаги 01/09-3-413-сон маълумотномаси). Натижада, кўллардаги сув сатҳи кузатишларини тўғри олиб борилганлигини текширишга ҳамда реал вақт режимига яқин вақтда сув сатҳи ҳақида маълумотларни олиш имконини берган;
сунъий йўлдош тасвирларни дешифровкалашнинг MNDWI индекси усулида ҳисобланган кўллар сув юзаси майдонларининг 2008-2022 йиллар оралиғидаги ўртача йиллик қийматлари Қорақалпоғистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг Оролбўйи дельта бошқармасида кўлларни мониторинг қилишда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 21 октябрдаги 01/09-3-413-сон маълумотномаси). Натижада, мазкур индекс ёрдамида кўллар сув юзаси майдони ҳисоблаш орқали маълумотларнинг сифатини ошириш имконини берган;
кўллар сув юзасининг 1984-2021 йиллардаги мониторинг материаллари натижалари асосида ишлаб чиқилган хариталар Қорақалпоғистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг Оролбўйи дельта бошқармасида амалиётга жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 21 октябрдаги 01/09-3-413-сон маълумотномаси). Натижада, олинган картографик материаллар Оролбўйи дельта бошқармаси мутахассисларига кўлларнинг ҳимоя объектларини қуриш ва тўғри жойлаштириш бўйича тавсиялар ишлаб чиқиш имкониятларини яратган; 
ўрганиш даврида тузилган кўлларнинг сув баланси тенгламаси ва сув баланси таркибий қисмларининг (атмосфера ёғинлари, кирувчи оқим, буғланиш, чиқувчи оқим) миқдорий қийматлари Қорақалпоғистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг Оролбўйи дельта бошқармасида амалиётга жорий қилинган (Қорақалпоғистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 21 октябрдаги 01/09-3-413-сон маълумотномаси). Натижада, кўллар сув баланси элементларининг умумий динамикасини аниқлаш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish