Usmanova Diyora Rovshanbek kizining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Milk xajmini oshirish uchun maxalliy kollagendan foydalanishni klinik va eksperimental asoslari”, 14.00.21 – Stomatologiya (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.2.PhD/Tib3613.
Ilmiy rahbar: Shomurodov Qaxramon Erkinovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat stomatologiya instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent davlat stomatologiya instituti, DSc.04/30.12.2019.Tib.59.01.
Rasmiy opponentlar: Azimov Muxammadjon Ismoilovich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Iordanishvili Andrey Konstantinovich, tibbiyot fanlari doktori, professor (Rossiya Federatsiyasi).
Yetakchi tashkilot: Malaya universiteti (Malayziya).
Dissertatsiyaning yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: keratinlangan milk etishmovchiligini bartaraf etishda kollagen vositalaridan foydalanish samaradorligini eksperimental va klinik baholashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
kalamushlar ustida o‘tkazilgan tajribada mahalliy ishlab chiqilgan kollagen yordamida yumshoq to‘qimalarning regeneratsiyasi kuzatildi, bunda 14–21 kun davomida regenerativ faollik yangi hosil bo‘lgan qon tomirlar, ingichka va siyrak kollagen tolalar paydo bo‘lishi bilan kuchayganligi aniqlangan;
keratinlangan milkning kengayishi bo‘yicha regeneratsion jarayonning yangi morfologik ma’lumotlari o‘rganildi va kollagen eritmasi kiritilgandan so‘ng yumshoq to‘qimalarning o‘lchami 2 baravar oshgani aniqlangan;
milk resessiyasini plastik jarrohlik usulida davolash samaradorligini dastlabki va uzoq muddatli klinik baholash asosida in’eksion kollagenning yangi usulini qo‘llash milk parametrlarining barqarorligini va yuqori estetik natijani ta’minlashi isbotlangan.
klinik tekshiruv ma’lumotlarga asoslanib, milk resessiyasida plastik jarrohlikning yangi usuli taklif qilindi, ushbu usuldan foydalanganda yuqori va barqaror natijalar 2-sinfda kuzatilib, resessiyani bartaraf etilishi 97% ni, 3-sinfda esa konvert usuli samaralirok bo‘lib, resessiyani bartaraf etilishi 74% ni tashkil etilganligi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Milk hajmini oshirishda mahalliy kollagendan foydalanishning klinik-eksperimental asoslash bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida (O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi Ilmiy-texnik kengashining 2024 yil 10 dekabrdagi 10/57-son bayonnomasi):
birinchi ilmiy yangilik: kalamushlar ustida o‘tkazilgan tajribada mahalliy ishlab chiqilgan kollagen yordamida yumshoq to‘qimalarning regeneratsiyasi kuzatildi, bunda 14–21 kun davomida regenerativ faollik yangi hosil bo‘lgan qon tomirlar, ingichka va siyrak kollagen tolalar paydo bo‘lishi bilan kuchayganligi aniqlangan. Ilmiy yangilikning axamiyati: Birikkan keratinlangan milklar hajmini oshirish uchun yangi material ishlab chiqildi shuningdek, travma va jarrohlik aralashuvlar hajmini kamaytirishga yordam beradigan usullarni sinovdan o‘tkazildi. Ilmiy natijalarning amaliyotga joriy qilinishi: Farg‘ona viloyati stomatologiya klinikasining 18.11.2024 yildagi 37-sonli buyrug‘i va 4-sonli bolalar stomatologiya klinikasining 11.11.2024 yildagi 75-sonli buyrug‘i bilan "Xirurgik stomatologiyada foydalanish uchun kollagen va gialuron kislotasi asosidagi gellarning foydalanishdagi eksperimental tadqiqotlari" va "Milk resessiyasini jarrohlik yuli bilan davolashning zamonaviy usullari" nomli uslubiy tavsiyanomalar tasdiqlangan (Sog‘liqni saqlash vazirligi Ilmiy-texnik kengashining 10.12.2024 yildagi 10/57-sonli xulosasi). Ijtimoiy axamiyati: bugungi kunda respublikamizda kollagen asosidagi organizm tomonidan to‘liq o‘zlashtiriladigan, nojo‘ya ta’sirlarsiz, arzon va qo‘llashda samarali bo‘lgan biomateriallarning mahalliy analoglari yaratildi va uni amaliy tibbiyotga joriy etish mamlakatimizda ushbu turdagi materiallarga bo‘lgan talabni qondirish va mahalliy tibbiyotning rivojlanishiga hamda xorijiy valyutaning tejalishiga olib keladi. Iqtisodiy samaradorligi: tadqiqot natijalariga ko‘ra, mahalliy ishlab chiqarilgan kollagen o‘zining xususiyatlari bo‘yicha xorijiy kollagendan farq qilishi va ushbu kollagenni amaliyotda qo‘llash moddiy xarajatlarni tejash 1000000 so‘mga etishi mumkinligini ko‘rsatdi. Shu bilan birga, mahalliy kollagen ishlab chiqarishni tashkil etish yangi ish o‘rinlari yaratish va mahsulotni eksport qilish imkonini beradi. Xulosa: Maxalliy kollagenning xayvonlarda yumshoq to‘qimalarni tiklanishiga ta’sirini o‘rganish shuni ko‘rsatdiki yangi xosil bo‘lgan kon tomirlar, nozik va siyrak kollagen tolalarning xosil bo‘lishi bilan regenerativ faolligi oshganligi aniqlangan.
ikkinchi ilmiy yangilik: keratinlangan milkning kengayishi bo‘yicha regeneratsion jarayonning yangi morfologik ma’lumotlari o‘rganildi va kollagen eritmasi kiritilgandan so‘ng yumshoq to‘qimalarning o‘lchami 2 baravar oshgani aniqlangan. Ilmiy natijalarning amaliyotga joriy qilinishi: Farg‘ona viloyati stomatologiya klinikasining 18.11.2024 yildagi 37-sonli buyrug‘i va 4-sonli bolalar stomatologiya klinikasining 11.11.2024 yildagi 75-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan (Sog‘liqni saqlash vazirligi Ilmiy-texnik kengashining 10.12.2024 yildagi 10/57-sonli xulosasi). Ijtimoiy axamiyati: bugungi kunda respublikamizda kollagen asosidagi organizm tomonidan to‘liq o‘zlashtiriladigan, nojo‘ya ta’sirlarsiz, arzon va qo‘llashda samarali bo‘lgan biomateriallarning mahalliy analoglari yaratildi va uni amaliy tibbiyotga joriy etish mamlakatimizda ushbu turdagi materiallarga bo‘lgan talabni qondirish va mahalliy tibbiyotning rivojlanishiga hamda xorijiy valyutaning tejalishiga olib keladi. Iqtisodiy samaradorligi: tadqiqot natijalariga ko‘ra, mahalliy ishlab chiqarilgan kollagen o‘zining xususiyatlari bo‘yicha xorijiy kollagendan farq qilishi va ushbu kollagenni amaliyotda qo‘llash moddiy xarajatlarni tejash 1000000 so‘mga etishi mumkinligini ko‘rsatdi. Xulosa: keratinlangan milkning kengayishi bo‘yicha regeneratsion jarayonda kollagen eritmasi kiritilgandan so‘ng yumshoq to‘qimalarning o‘lchami 2 baravar oshgani aniqlangan.
uchinchi ilmiy yangilik: milk resessiyasini plastik jarrohlik usulida davolash samaradorligini dastlabki va uzoq muddatli klinik baholash asosida in’eksion kollagenning yangi usulini qo‘llash milk parametrlarining barqarorligini va yuqori estetik natijani ta’minlashi isbotlangan. Ilmiy natijalarning amaliyotga joriy qilinishi: Farg‘ona viloyati stomatologiya klinikasining 18.11.2024 yildagi 37-sonli buyrug‘i va 4-sonli bolalar stomatologiya klinikasining 11.11.2024 yildagi 75-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan (Sog‘liqni saqlash vazirligi Ilmiy-texnik kengashining 10.12.2024 yildagi 10/57-sonli xulosasi). Ijtimoiy axamiyati: bugungi kunda respublikamizda kollagen asosidagi organizm tomonidan to‘liq o‘zlashtiriladigan, nojo‘ya ta’sirlarsiz, arzon va qo‘llashda samarali bo‘lgan biomateriallarning mahalliy analoglari yaratildi va uni amaliy tibbiyotga joriy etish mamlakatimizda ushbu turdagi materiallarga bo‘lgan talabni qondirish va mahalliy tibbiyotning rivojlanishiga hamda xorijiy valyutaning tejalishiga olib keladi. Iqtisodiy samaradorligi: tadqiqot natijalariga ko‘ra, mahalliy ishlab chiqarilgan kollagen o‘zining xususiyatlari bo‘yicha xorijiy kollagendan farq qilishi va ushbu kollagenni amaliyotda qo‘llash moddiy xarajatlarni tejash 1000000 so‘mga etishi mumkinligini ko‘rsatdi. Xulosa: milk resessiyasini davolash samaradorligini klinik baholash asosida in’eksion kollagenning yangi usulini qo‘llash milk parametrlarining barqarorligini va yuqori estetik natijani ta’minlashi isbotlangan.
to‘rtinchi ilmiy yangilik: klinik tekshiruv ma’lumotlarga asoslanib, milk resessiyasida plastik jarrohlikning yangi usuli taklif qilindi, ushbu usuldan foydalanganda yuqori va barqaror natijalar 2-sinfda kuzatilib, resessiyani bartaraf etilishi 97% ni, 3-sinfda esa konvert usuli samaralirok bo‘lib, resessiyani bartaraf etilishi 74% ni tashkil etilganligi aniqlangan. Ilmiy natijalarning amaliyotga joriy qilinishi: Farg‘ona viloyati stomatologiya klinikasining 18.11.2024 yildagi 37-sonli buyrug‘i va 4-sonli bolalar stomatologiya klinikasining 11.11.2024 yildagi 75-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan (Sog‘liqni saqlash vazirligi Ilmiy-texnik kengashining 10.12.2024 yildagi 10/57-sonli xulosasi). Ijtimoiy axamiyati: bugungi kunda respublikamizda kollagen asosidagi organizm tomonidan to‘liq o‘zlashtiriladigan, nojo‘ya ta’sirlarsiz, arzon va qo‘llashda samarali bo‘lgan biomateriallarning mahalliy analoglari yaratildi va uni amaliy tibbiyotga joriy etish mamlakatimizda ushbu turdagi materiallarga bo‘lgan talabni qondirish va mahalliy tibbiyotning rivojlanishiga hamda xorijiy valyutaning tejalishiga olib keladi. Iqtisodiy samaradorligi: tadqiqot natijalariga ko‘ra, mahalliy ishlab chiqarilgan kollagen o‘zining xususiyatlari bo‘yicha xorijiy kollagendan farq qilishi va ushbu kollagenni amaliyotda qo‘llash moddiy xarajatlarni tejash 1000000 so‘mga etishi mumkinligini ko‘rsatdi. Xulosa: taklif etilgan yangi davolash usuli ikkinchi jarrohlik maydonini yaratish zaruratini istisno qilib, Miller bo‘yicha 2-sinf milklar resessiyasi plastik jarrohligida biriktiruvchi to‘qimani o‘rniga muqobil ekanligi isbotlangan.
